Kamila Stefańska

Zajęcia nr 3

Na podstawie fragmentów książki Sztompki pt. „Zaufanie”.

KAPITAŁ SPOŁECZNY:

• (Nan Lin) zasoby zawarte w sieciach społ. i używane przez ludzi w ich działaniach;

• (Pierre Bourdieu) suma zasobów, którymi dysponuje jednostka lub grupa dzięki posiadaniu trwałej sieci mniej lub bardziej zinstytucjonalizowanych relacji wzajemnej znajomości i rozpoznawania się.

*stanowi zasób o szczególnej wartości, sprzyja osiąganiu różnorodnych celów i ma przy tym tendencję do samopomnażania się.

Najpewniejszy i najpełniejszy dostęp do zasobów innych ludzi przynosi zdobycie ich zaufania. Nasze stosunki muszą się opierać na normatywnej wzajemności, zaufaniu i wzajemnych zobowiązaniach.

Spiralę zaufania lub nieufności bardzo trudno przeciąć, choć łatwiej jest zaufanie stracić niż je zyskać (bądź odzyskać).

kultura zaufania (społeczeństwo zaufania) ≠ kultura cynizmu (społeczeństwo nieufności)

SIEĆ ZAUFANIA - powiązane relacje zaufania wiążące więcej niż dwie osoby

ŁAŃCUCH ZAUFANIA - szeregowe powiązanie kilku relacji zaufania

• przechodniość zaufania

1) A B C

2) A B C

3) A B C

1. osoby cieszące się autorytetem (B) recenzują książkę (C)

2. nasz (A) kolega (B) mówi, że komuś (C) nie ufa

3. pseudospecjalista (B) od glazury poleca nam (A) swojego kolegę (C) do naprawy pralki

• łańcuch dowodzenia (zbudowany na pierwszym modelu (zaufania), z reguły funkcjonujący we wszystkich dużych firmach, ale nie tylko)

A

B C

D E

F G

• nieprzechodniość nieufności (?)

4) A B C

4. pracownik (B), któremu my (A) nie ufamy, chce zwolnić kogoś (C), kto jemu podlega; najprawdopodobniej sami sprawdzimy tego pracownika, popytamy innych osób...

KRĄG ZAUFANIA - wszyscy, który ufam i których traktuję jako wiarygodnych partnerów

KRĄG WIARYGODNOŚCI - wszyscy, którzy obdarzają mnie zaufaniem i traktują jako wiarygodnego partnera

SIEĆ OSOBISTA = K.Z. + K.W.

KAPITAŁ WIĄŻĄCY - zaufanie u partnera centralnie usytuowanego w innej sieci i obdarzanie go zaufaniem, co sprzyja fuzji obu sieci w jedną

• pacjenci - lekarz - inni lekarze

KAPITAŁ POMOSTOWY - zajmowanie pozycji w obrębie dwóch lub więcej sieci zaufania

• małżeństwo (kapitałem pomostowym dla obydwu rodzin para młoda); fuzja firmy

• relacje „krzyżujące się” - robisz imprezkę, na którą zapraszam starych znajomych ze szkoły średniej i nowych ze studiów, przy czym część z nich pokonuje taką sama drogę edukacji, co ty (oni też są kapitałem pomostowym dla tych ludzi, którzy się nie znają)

SIECI EKSKLUZYWNE - zaufanie ograniczone do ścisłego grona osób, któremu towarzyszy nieufność wobec członków innych sieci

• sekty, grupy opozycyjne, mafie, elitarne jednostki wojskowe, służby specjalne

• nacjonalistyczne państwa

• mniej izolowane - wspólnoty losu

SIECI ZINDYWIDUALIZOWANE - sieć wiążąca pojedyncze relacje zaufania między partnerami

SIECI KOLEKTYWNE - podejmujące kooperację dla osiągnięcia wspólnego celu, nieosiągalnego dla pojedynczych członków i dlatego silnie egzekwujące wiarygodność wszystkich („jeden za wszystkich wszyscy za jednego”)

• wojsko

• drużyna piłkarska

Rozmaite rozproszone badania empiryczne prowadzone w różnych częściach świata prowadzą do wniosku, że zaufanie koreluje z takimi walorami, jak: wydajniejsza gospodarka, lepsze szkoły, większa zdrowotność, efektywny rząd, mniejsza przestępczość, poczucie dobrobytu i szczęścia osobistego.

ZAUFANIE

• zwiększa „gęstość moralną”, czyli kapitał społeczny

• sprzyja komunikacji

• sprzyja tolerancji

• wzmacnia więzi między jednostką a wspólnotą (świadomość zbiorowa, współpracownicy)

„Należy ufać innym, ale równie istotne może być to, aby cieszyć się ich zaufaniem”

WIARYGODNOŚĆ

• satysfakcja autoteliczna (poczucie uznania, sympatii, akceptacji)

• wartość instrumentalna - otwiera szanse różnych dodatkowych korzyści

• „zwierciadło społeczne” - podstawa naszej samooceny i kształtowania tożsamości

• korzyści dla tego, który jej udzielił, gdyż spełnione są jego oczekiwania

KOHERENCJA (trafność) ZAUFANIA - obdarzanie zaufaniem osób wiarygodnych lub nieufnością osób niewiarygodnych

NIEKOHERENCJA ZAUFANIA - obdarzanie ślepym zaufaniem osób niegodnych zaufania lub obsesyjną nieufnością osób wiarygodnych

FUNKCJONALNE SUBSTYTUTY ZAUFANIA - rozpowszechnione i zinstytucjonalizowane praktyki towarzyszące kulturze nieufności i cynizmu, które zaspokajają potrzeby normalnie zaspokajane przez zaufanie

1. wiara w opatrzność

2. korupcja

3. uzurpacja egzekwowania wiarygodności; nadmierna czujność

4. przesadne uciekanie się do instytucji prawnych

5. gettoizacja (zamykanie się i izolowanie grup czy środowisk, jako reakcja obronna na rozpowszechnioną nieufność)

6. paternalizm (przeniesienie całego zaufania na charyzmatycznego przywódcę, gdy brak innych wiarygodnych adresatów zaufania)

7. eksternalizacja zaufania (poszukiwanie obiektów zaufania poza własną grupą, środowiskiem czy społeczeństwem, gdy zaufania wewnątrz ulega erozji)

Istnieją 3 formy występowania owych substytutów:

• indywidualne praktyki

• strategie o regularnym charakterze, rozpowszechnione

• reguły kulturowe określające pewne zachowanie (forma normatywna)

---