Pieta - sceny nawiązujące do opłakiwania Chrystusa lub zdjęcia Jezusa z krzyża. Rzeźba albo obraz Matki Boskiej z martwym Chrystusem na kolanach.

Planktus - lament, płacz, utwór żałobny.

Pasja - w znaczeniu: męka Chrystusa (był film Mela Gibsona „Pasja”, właśnie o męce Jezusa”

„Lament świętokrzyski” (Plankt, Żale Matki Boskiej pod krzyżem), zapisany w XV w.:

- 38 wersów o nieregularnej budowie (niższy poziom niż Bogurodzica),

- pokazuje boleść i cierpienie Matki Boskiej po stracie Syna (kult Męki Pańskiej i Matki Boskiej Bolesnej).

WAŻNE: Matka Boska współcierpiała z ukrzyżowanym Synem. Przedstawiona jest jako cierpiąca matka, a nie jako orędowniczka w Bogurodzicy.

Najważniejsze treści Lamentu...:

1. Matka Boska jest podmiotem lirycznym i zwraca się z prośbą o wysłuchanie jej żalu:

Posłuchajcie, bracia miła (stara forma rzeczowników),

Kcęć wam skorżyć krwawą głowę - chcę się wam poskarżyć w związku z krwawym zabójstwem,

Usłyszycie moj zamętek,

Jen mi się zstał w Wielki Piątek - posłuchajcie o mym smutku, który zdarzył mi się w Wielki Piątek.

2. Mówi o stracie jedynego Syna. Krwawe gody - krwawe święto.

3. Mówi o cierpieniu, gdy widziała jak „niewierny Żydowin” bił, męczył jej Syna.

Zamęt - smutek. Żena - kobieta.

4. Zwraca się do Chrystusa, zapewnia go, że gdyby mogła, cierpiałaby razem z nim:

Synku miły i wybrany,

Rozdziel z matką swoje rany!

Albo:

Synku bych cię nisko miała,

Niecoć bych ci wspomagała - pomogła bym ci

5. Opowiada, jak by pomogła Synowi w cierpieniu (podparłaby jego głowę, wytarła krew, dała pić). Niestety nie może dosięgnąć jego ciała, jest zbyt daleko.

6. Zwraca się do anioła Gabriela, mówiąc mu że jest pełna smutku i cierpienia. Dawniej, kiedy anioł zwiastował jej o narodzeniu Jezusa, była pełna radości.

7. Zwraca się do innych matek, mówi im, żeby modliły się o bezpieczeństwo swoich dzieci (dziatek).

By wam nad dziatkami nie były takie to pozory,

Jele ja nieboga ninie dziś zeżrzała - byście nie przezywały takiego widoku waszych dzieci, jaki ja, nieboga dziś ujrzałam

Maria mówi, że Jezus cierpiał niewinnie.

8. Na końcu wyraża swoją miłość do Chrystusa, jej Jedynego Syna, rozbitego na krzyżu.

Stabat Mater Dolorosa ( z łacińskiego) - Stała Matka Boleściwa

Bogurodzica i Lament Świętokrzyski należą do średniowiecznej liryki maryjnej.

*(MNC)*

1

---