STRUKTURA SPOŁECZNA - Układ grup społecznych z nierównym dostępem do powszechnie pożądanych dóbr. W tym sensie w strukturę społeczną wpisana jest nierówność społeczna. Miejsce jednostki w strukturze społecznej jest podstawową charakterystyką pozwalającą zrozumieć świadomość społeczną i społeczne zachowania.
3 formy społecznej dyferencjacji:
• struktura klasowa,
• stratyfikacja społeczna
• podziały społeczno - psychologiczne
Analiza struktury społecznej w terminach relacji społecznych, szczególnie relacji kontroli i podporządkowania pewnych grup przez inne jest ujmowane jako podejście klasowe.
Dystrybucja powszechnie pożądanych dóbr - podejście stratyfikacyjne.
Podejście socjo - psychologiczne - wyodrębnienie kategorii społecznych charakteryzujących się podobnym systemem wartości, podobną tożsamością (autoidentyfikacją) i doświadczających podobnych przeżyć.
WIĘŹ SPOŁECZNA
Definicja Jana Szczepańskiego:
„Zorganizowany system stosunków społecznych, instytucji, środków kontroli społecznej, skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy składowe w całość zdolną do trwania i rozwoju”
Komponenty więzi społecznej:
1. styczność przestrzenna
2. styczność i łączność psychiczna
3. styczność społeczna
4. wzajemne oddziaływania
5. wzory działań społecznych
6. stosunki społeczne
7. zależności społeczne
8. instytucje społeczne
9. kontrola społeczna
10. organizacja społeczna
INTERAKCJA SPOŁECZNA (interaction, interaction ritual, interaction order) - procesy i sposoby przy pomocy których aktorzy społeczni odnoszą się do siebie, zwłaszcza w spotkaniach typu face-to face.
(D.Jary, J.Jary, 1995. Collins Dictionary of Sociology, Glasgow)
INTERAKCJA SPOŁ. JAKO PROCES INTERPRETACYJNY:
1. interakcja jest konstruowana przez podmiot;
2. definiowanie jest stałym procesem;
3. interakcja jest symboliczna;
4. interakcja zachodzi przez dopasowanie linii działań przez antycypowanie odpowiedzi partnera;
5. w interakcji stale dokonuje się proces sprawdzania posiadanej koncepcji partnera;
6. interakcja ma charakter wyłaniania się (emergencji).
TYM TRUDNIEJ WYNEGOCJOWAĆ NORMALNOSĆ SYTUACJI
• im bardziej uczestnicy przepełnieni są emocjami;
• gdy wymagane jest bardziej złożone działanie w przypadku przyjęcia „normalności” sytuacji;
• uczestnicy bardziej pewni są definicji sytuacji jako niezwykłej;
• bardziej zaangażowani są w utrzymanie reguł, o których sądzą, że są łamane;
• bardziej są doświadczeni w narzucaniu definicji „niezwykłej” sytuacji w sytuacjach podobnych;
• gorszy jest ich stosunek do partnera;
• wyższy jest ich status w porównaniu do obrońców „normalności” sytuacji;
• mniej drastyczne działanie wymagane jest dzięki przyjęciu „niezwykłości” sytuacji.
STRUKTURA SPOŁECZNA - wg Stanisława Ossowskiego - układ stosunkow międzyludzkich, zależności, dystansów i hierarchii, tak w zorganizowanej, jak i niezorganizowanej formie.
WARSTWA SPOŁECZNA - „zbiór (agregat) jednostek o podobnej zazwyczaj sytuacji gospodarczej i zbliżonym poziomie kultury, którym obyczaj, tradycja i wszelkiego rodzaju obowiązujące zasady hierarchizacji społecznej wyznaczają dosyć wyraźnie określone i trwałe stanowisko nadrzędne, względnie podrzędne, w stosunkach z przedstawicielami innych warstw” (Stanisław Rychliński)
„Kultura jest to względnie zintegrowana całość obejmująca zachowania ludzi przebiegające według wspólnych dla zbiorowości społecznej wzorów wykształconych i przyswajanych w toku interakcji oraz zawierająca wytwory takich zachowań”
Kultura: systemy wartości, wierzenia, ideologie, sztuka, filozofia, tradycja, kodeksy, zwyczaje, zabawy, „sposoby życia”
• Wzrost roli kapitału ponadnarodowego i powolny zanik gospodarczej roli państw narodowych
• Zanik legitymizującej roli państwa tracącego wiarygodność w obliczu upadku „wielkich ideologii”
• Zmiana środków sprawowania władzy - przejście od represji do nadzoru
• Eksplozja informacyjna, rozwój elektronicznych nośników informacji zmieniających podstawy zarządzania, polityki, edukacji
• Unifikacja kultury masowej
Postmodernizm (sfera zjawisk kulturowych):
• Upadek „wielkich narracji” - fragmentyzacja, rozbicie, relatywizacja świata idei
• Upadek idei uniwersalnego rozumu - uprawomocnienie się „lokalnych” racjonalności i irracjonalności
• Zmiana idei podmiotu (kreacja tożsamości)
• Odchodzenie od myślenia uogólniającego na rzecz poszukiwania niejednorodności, różnic, nieciągłości i przypadkowości
• Zanik wyraźnego podziału na kulturę „niską” i „wysoką”
• Zanik linearnego pojmowania czasu na rzecz recentywistycznego „teraz”
Społeczeństwo przemysłowe i konsumpcyjne - dominujące wartości: praca, porządek, osiągnięcia gospodarcze, materialny dobrobyt, postęp, nauka, technika, ojczyzna, rodzina, indywidualna wolność, poszanowanie autorytetów, dyscyplina moralna, religia.