CZAS W SPOŁECZEŃSTWIE
Ujęcie życia społecznego jako nieustannej aktywności ludzi
Czas jest faktem społecznym, emanacją życia społecznego, wytwarza się dzięki kolektywnym ludzkim formom bytowania; jest konstruktem społecznym, a jednocześnie reguluje i ukierunkowuje ludzie działania; wyraża i wytwarza rytm życia społecznego
Cechy zjawisk - okres trwania, tempo, rytmiczność, fazy lub etapy,
Sekwencyjność i trwanie to dwie fundamentalne właściwości wszelkich zjawisk społecznych
Upływ czasu to niezależność toczących się w nas lub wokół nas, a istotnych dla nas, kierunkowych procesów - biologicznych, psychicznych, społecznych - od naszej woli i zamiarów, a w szczególności niemożności ich powstrzymania lub odwrócenia
Przeszłość - pamięć, teraźniejszość - doświadczenia, przyszłość - wyobraźnia, zamiary, planowanie
Ciągłość przejścia - to co w każdym momencie jest teraźniejsze, staje się już przeszłe, a to co przyszłe staje się teraźniejszością
Czas jest konstytutywnym, definicyjnym czynnikiem zmiany społecznej
Zmiana społeczna jako różnica między dwoma stanami społeczeństwa zachodząca w czasie
Czas ilościowy służy jako zewnętrzna skala pomiaru zdarzeń i procesów, nadająca pewien ład ich chaotycznemu i spontanicznemu przebiegowi; każde zjawisko umiejscowione jest w pewnej ramie nałożonej przez obserwatorów oraz w ramie konwencjonalnej
Czas jakościowy, wewnętrzny - ontologiczny, zakorzeniony w zjawiskach czy zdarzeniach okres ich trwania, swoisty rytm czy tempo; immanentne właściwości czasowe
Percepcja czasu to subiektywne odczucie tempa, rytmu, trwania, różniące poszczególne jednostki, a także sytuacje, w których się znajdują
Kulturowe profile czasowe odbijają się na całym stylu życia społeczeństw, wspólno lokalnych, grup społecznych
różna świadomość ważności czasu,
kultura narzuca wizję czasu cyklicznego (wywodzą się od ludów prymitywnych) lub linearnego (judaizm i chrześcijaństwo- dążenie do zbawienia);
różna orientacja czasowa - nacisk na przeszłość - orientacja retrospektywna, przyszłość - orientacja prospektywna, teraźniejszość - orientacja prezentystyczna
różna wizja przyszłości - coś co nadejdzie samo, na mocy fatalistycznych konieczności lub postawa woluntarystyczna, traktująca przyszłość jako zadanie, wyzwanie, przedmiot aktywnego kształtowania
różne systemy wartości akcentujące zmianę, innowacje i oryginalność lub odwrotnie - ciągłość, kontynuację i trwałość
budżet czasu to typowy dla danej zbiorowości ilościowy rozkład czasu przeznaczonego na różne funkcje czy udział w różnych kontekstach społecznych (nauka, rodzina, praca)
społecznie oczekiwana trwałość to normatywnie przypisany okres zajmowania pewnych pozycji społecznych, realizowana pewnych czynności, trwania stosunków społecznych czy przynależności grupowych; oczekiwana trwałość wpływa na charakter aktywności oraz stopień identyfikacji jednostek ze stosunkami społecznymi, pozycjami, grupami czy organizacjami
kadencja to przypisany normatywnie, formalnie regulowany okres sprawowania pewnej funkcji, zajmowania urzędu czy pełnienia pewnej roli społecznej; syndrom kulawej kaczki - w oczekiwaniu na zakończenie urzędowania pojawia się bierność, oportunizm, unikanie ryzyka, powstrzymywanie się od decyzji
społeczne funkcje czasu - synchronizacja działań jednostek, grup lub organizacji; wzajemne uzgodnienie działania- koordynacja, sekwencyjne uporządkowanie działań; wyznaczanie terminów; pomiar okresu trwania czynności; alokacja czasu- przeznaczenie pewnych okresów dnia, tygodnia czy roku na czynności określonego typu
w społeczeństwach nowoczesnych czas nabiera charakteru towaru, występuje obsesja czasu