Japonia:
W połowie lat 1980. rząd zaczął zachęcać społeczeństwo japońskie do zwiększenia konsumpcji, chcąc poszerzyć rynek wewnętrzny.
Obniżanie stóp procentowych spowodowało wzrost cen papierów wartościowych i powiększanie się bańki spekulacyjnej - pęka w 1989 r.
Doświadczenia japońskie ujawniły ograniczoną skuteczność zmian stóp procentowych jako instrumentu nakręcania koniunktury.
Kryzys azjatycki (1997 - 1998)
Azjatyckie tygrysy: Korea Pd, Tajwan, Singapur i Hongkong + Indonezja, Malezja, Filipiny i Tajlandia.
Finansowanie gospodarek kapitałem obcym
Początek lat 90. - b. szybkie tempo tempo, w jakim przekształcały się ze społeczeństw rolniczych w potęgi przemysłowe; budziły wątpliwości co do niezagrożonej pozycji „zachodniego” wzoru gospodarki.
Wschodnioazjatyckie gospodarki dalekie były od modelu wolnego rynku. Społeczeństwa godziły się na ograniczenie indywidualnych wolności na rzecz długoterminowego rozwoju. Zachodni ekonomiści coraz częściej skłaniali się ku modelowi azjatyckiemu.
Do nielicznych krytyków polityki azjatyckich tygrysów należał Paul Krugman. W 1994 r. porównał azjatycki boom do okresu szybkiego rozwoju gospodarki ZSRR. Argumentował, że osiągane w pierwszej połowie lat 90-tych tempo rozwoju azjatyckich tygrysów będzie nie do utrzymania w dłuższym okresie czasu.
Pierwsze objawy: Liberalizacja rynków finansowych azjatyckich tygrysów przyczyniła się do intensyfikacji napływu kapitału zagranicznego. (Do liberalizacji rynku doszło pod naciskiem międzynarodowych instytucji). Pozwalało to na masowy napływ kapitału do tych krajów.
Jednocześnie, kraje te nie tworzyły odpowiednich zabezpieczeń przed negatywnymi skutkami tego procesu.
Do azjatyckich tygrysów napływał strumień kapitału, co było spowodowane atrakcyjnymi stopami %. Wielu inwestorów, szukając wyższych stóp zwrotu, zwróciło się za granice.
Napływ zagranicznego kapitału skutkował masową ekspansją kredytu pochłanianego przez inwestycje, również spekulacyjne. Stworzyła się bańka spekulacyjna, podobnie jak w Japonii pod koniec lat osiemdziesiątych.
Banki centralne starały się sterylizować nadmierny napływ kapitału, jednak emisja papierów wartościowych, mająca na celu zmniejszenie podaży pieniądza w gospodarce, w praktyce wpływała na wzrost krajowych stóp % i dodatkowo stymulowała zagraniczne inwestycje.
Słaby nadzór nad działaniem banków, nad inwestycjami; powiązanie władz państwowych z instytucjami finansowymi - crony capitalism
Tajlandia: Spadek cen nieruchomości i akcji sprawił, że ilość złych kredytów instytucji finansowych drastycznie się zwiększyła i wiele z nich stanęło w obliczu niewypłacalności. Bank centralny zobowiązał się do ratowania zagrożonych firm, jednak działania te okazały się zbyt kosztowne w obliczu zmniejszania się rezerw walutowych wykorzystywanych do obrony waluty.
Przeprowadzony w czerwcu 1997 r. silny atak spekulacyjny zmusił władze Tajlandii do całkowitego uwolnienia kursu waluty w tym samym roku. Uznaje się to za początek kryzysu azjatyckiego.
Po dewaluacji tajlandzkiego bahta, ataki spekulacyjne skupiły się na walutach innych wschodnioazjatyckich krajów. W tym samym roku władze Malezji, Indonezji i Korei Pd zaprzestały obrony swoich walut. Inwestorzy pod wpływem tzw. „instynktu stadnego” masowo wycofywali kapitał z krajów dotkniętych kryzysem.
Do końca roku wartość wschodnioazjatyckich walut spadła o 30-50%. We wszystkich krajach nastąpiło załamanie konsumpcji i inwestycji, spadły ceny akcji i nieruchomości i wzrosło bezrobocie.
Kryzys azjatycki często nazywany jest kryzysem MFW. Pomoc krajom dotkniętym finansową zawieruchą lat 1997-1998 do dzisiaj budzi wiele kontrowersji. Strategia MFW ewoluowała w trakcie trwania kryzysu. Nie udało się osiągnąć założonych celów - nie powstrzymano deprecjacji, a inwestorzy zagraniczni nadal wycofywali kapitał z Azji.
Choć oficjalnie polityka MFW w Azji nie uległa zmianie, od początku 1998 roku wyznaczono nowe kierunki działań. Nowa strategia okazała się skuteczniejsza. Do połowy 1998 roku powstrzymano deprecjację walut, a już rok później wszystkim tym krajom udało się przywrócić wzrost gospodarczy.
Malezyjska recepta na kryzys.
Kryzysy w Ameryce Południowej - Meksyk, Argentyna
Meksyk:
ekspansywna polityka pieniężna, prowadząca do powstania niebezpiecznie wysokiego deficytu budżetowego.
Deficyt był finansowany emisją pieniądza, co prowadzi do wzrostu inflacji.
w 1994 r. podjęto decyzję o dewaluacji peso. W końcu pod wpływem nacisków inwestorów, peso zostało całkowicie uwolnione i wartość peso gwałtownie spada.
Inwestorzy uciekają z Meksyku
Kryzys został zażegnany dzięki pomocy finansowej USA i MFW.
Argentyna:
W latach 1890-1930 Argentyna należała do dziesięciu najbogatszych krajów świata.
rozwój oparty głównie o kapitał brytyjski
Na przełomie lat 20. i 30. Argentyna, podobnie jak inne kraje świata, wpadła w wielki kryzys gospodarczy
Liberalizm gosp. został zastąpiony interwencjonizmem i protekcjonizmem
lata 70. - podobnie jak na Zachodzie, doszło do zjawiska stagflacji, czyli współwystępowania wysokiej inflacji i niskiego wzrostu gospodarczego.
Aby przezwyciężyć ten stan, tworzono kolejne nieudane plany stabilizacyjne, finansowane przez zagraniczne banki. Powiększało to zadłużenie państwa.
Rezultatem była katastrofa gospodarcza lat 80., przejawiająca się niewypłacalnością państwa, hiperinflacją i spadkiem realnych dochodów i PKB.
Stan ten przezwyciężono dopiero na początku lat 90., kiedy wprowadzono stabilizację waluty i powiązano ją z dolarem.
Drugi kryzys: 2001-2002, znacznie wzrosło bezrobocie i zamrożono depozyty krajowe.
Na kryzys wpłynęły 2 wcześniejsze zawirowania, kryzys tequila oraz kryzys azjatycki.
Nastąpiło ogłoszenie stanu niewypłacalności państwa oraz zniesienie powiązania argentyńskiego peso z dolarem. Spowodowało to silną deprecjację kursu argentyńskiej waluty.
ROSJA (1998 r.) (tzw. transformacyjny)
chaotyczna polityka ekonomiczna, brak fundamentów instytucjonalnych
problemy związane z transformacją
zbyt szybkie otwarcie na rynki, brak szybkiej reakcji państwa na pogłębiający się kryzys
wielki deficyt budżetowy, zadłużenie
barter
korupcja
pozorna prywatyzacja sprzyjała funkcjonowaniu nieefektywnych konglomeratów finansowo-przemysłowych
bezpośrednia przyczyna: znaczny spadek cen surowców, głównego artykułu eksportowego Rosji - w związku z kryzysem azjatyckim
pod wpływem kryzysy azjatyckiego, inwestorzy zagraniczni wycofywali się z Rosji.
atak spekulacyjny na rubla
hiperinflacja
bankructwo banków.