Przepływy zasobów pracy
Teoretyczne przesłanki migracji zasobów pracy. Zgodnie z koncepcją neoklasyczną migracja ludności rozwija się wskutek zróżnicowanego wyposażenia krajów w ten czynnik produkcji, zróżnicowanej krańcowej produktywności pracy i zróżnicowania płac. W kraju o większych zasobach pracy, płaca jest odpowiednio niższa i ludność będzie zainteresowana przenoszeniem się do kraju, gdzie zasoby pracy są skromne i stopa płac odpowiednio wyższa. Teoretycznie przepływ pracy będzie trwał do momentu wyrównania się krańcowej produktywności i płac w krajach. Pod względem produkcyjności migracja ludności przysparza korzyści wszystkim uczestnikom tego procesu (następuje wzrost łącznej wielkości produkcji). Natomiast poziom płac w kraju migracji ulega podniesieniu, a w kraju, do którego ludność napływa może, na skutek zwiększenia podaży pracy i obniżenia jej wydajności, ulec obniżeniu. Redukcja dochodów jest złudzeniem spowodowanym ujmowaniem migrantów dwa razy: raz jako obywateli jednego kraju, a drugi raz jako obywateli kraju przyjmującego. W rezultacie wyjściowego zróżnicowania produktywności dochodowe efekty migracji są pozytywne dla osób migrujących i pozostających w kraju oraz zamieszkujących kraj, do którego ludność napływa. Napływ ludności przyczynia się do wzrostowej tendencji cen (i dochodów) pozostałych czynników produkcji (dochodów ich właścicieli).
Jeśli uwzględnić realia, to okaże się że zdecydowaną większośc migracji stanowi wykwalifikowana siła robocza, kapitał ludzki, potencjał badawczy i naukowy, co pokazuje, że migracja ludności wiąże się z występowaniem szeroko rozumianych kosztów i korzyści. Koszty to głównie wydatki na transport i zagospodarowanie, utrata dotąd otrzymywanych dochodów, wydatki na poszukiwanie nowej pracy i szkolenia, koszty ryzyka podejmowanych decyzji, koszty rozłąki z rodziną i znanym otoczeniem, przyjaciółmi. Jako korzyści można wskazać: wyższe płace i dochody nominalne, lepsze możliwości kształcenia, poprawa sytuacji materialnej dzieci, awans społeczny, większe perspektywy. Ruchy migracyjne między krajami w pewnym stopniu nakładają się na siebie (po części jak w handlu towarami). Jeśli jednak kraje są w stopniu porównywalnym wysoko rozwinięte, to ograniczenie ruchu ludności i kapitału jest uzasadnione zmniejszeniem problemów adaptacji, utratą części kapitału ludzkiego, stabilnością kultury i kapitału społecznego, podobieństwem systemu politycznego i instytucji.
Międzynarodowy rynek siły roboczej i kapitału ludzkiego cechuje znaczny stopień segmentacji, zasoby kapitału ludzkiego nie są jednorodne, rynki mają charakter lokalny, regionalny, zawodowy. Wśród migrantów ekonomicznych wyraźnie wyróżniają się dwie grupy: migrujący za chlebem w poszukiwaniu źródła utrzymania oraz migranci mobilni, dobrze wykształceni, wykonujący ważne zadania poza krajem, pracownicy firm międzynarodowych, nauki, kultury, sztuki, poszukujący nie tyle źródła utrzymania co nowych wyzwań, lepszych warunków pracy, rozwoju, awansu.
Przyczyny migracji mogą mieć różnych charakter: ekonomiczny (głównie dochody); polityczny (wojny, wysiedlenia, prześladowania, zagrożenie bezpieczeństwa), technologiczny (łatwość przemieszczania się przy podobnych stopniach zaawansowania technologicznego), społeczno- ekonomiczny (dysproporcje w rozwoju, dochodach, jakości życia, zróżnicowanie perspektyw rozwoju); psychologiczny (obiektywne różnice w rozwoju społeczeństw, ekspansja kultury i środków przekazu, wyższe wykształcenie, ambicje ludzi, percepcja możliwości życia w poszczególnych krajach). Obok motywujących pojawiają się też czynniki sprzyjające migracji, w tym głównie: prawne, formalne, ekonomiczne, demograficzne.
W wersji współczesnej tezy dotyczące migracji kapitału ludzkiego to:
źródłem współczesnej migracji są transformacje społeczne, ekonomiczne i polityczne pozwalające podejmować pracę najemną w różnych krajach,
dominacja technik kapitałowych zmusza ludzi do poszukiwania pracy dla zapewnienia źródła utrzymania, zapoczątkowanie rozwoju uwalnia ludzi od możliwości utrzymania „na własnym”,
sposobem na zapewnienie dochodów jest sprzedaż pracy na wyłaniających się rynkach lokalnych, rynkach rozwijających się,
wyższe stawki płac w krajach rozwiniętych skłaniają do migracji,
strategia adaptacyjna gospodarstw domowych polega na minimalizacji ryzyka funkcjonowania w transformującej się rzeczywistości, dla pewności różnicuje się źródła dochodów,
często migracje są czasowe, wynikają z niedoskonałości rynków w kraju, migrujący transferują dochody zza granicy dla rodziny w kraju,
poszerzenie gospodarki światowej i wzrost konkurencji nasilają dychotomię rynku pracy w krajach najzamożniejszych. Niskie segmenty rynku pracy, oferujące niskie płace i niski standard pracy wywołują wysoki popyt na pracę imigrantów,
pracodawcy napotykają na barierę wewnętrznej podaży pracy, werbują imigrantów, ponieważ krajowi pracownicy nie są realną podażą,
ważnym czynnikiem migracji są różnice i zmiany kursów walutowych,
proces migracyjny sprzyja tworzeniu migracyjnego kapitału społecznego w postaci powiązań osobistych obniżających koszty i ryzyko migracji.
Współcześnie główne kierunki migracji to: z Ameryki Południowej do Japonii i Ameryki Północnej, z Afryki Południowej do Australii, z Azji Południowo - wschodniej do Arabii i Ameryki Północnej, z Indii, Chin, Afryki Środkowej do Europy Zachodniej.