SZTUKA PO SOBORZE TRYDENCKIM

1545 - 1563

• Spotkanie biskupów rzymsko katolickich, składające się z 25 sesji; czasy panowania papieża Pawła III, Juliusza III Del Monte; okres kontrreformacyjny - kościół stara się odpowiedzieć na kwestie podstawowe; Pius IV doprowadził sobór do konca;

• Zwołanie soboru, próba uratowania jedności Kościoła w miejscowości Trydent;

• Papież Pius ustanowił komisję, której zadaniem była rewizja ksiąg liturgicznych

• Wydanie Breviarum Romanum (1565) - zwolnił niektóre święta i ich oktawy, dokonał nowej klasyfikacji pozostałych świąt; ustalono 5 klas, a w 1602 dodano jeszcze jedno święto rytu zdwojonego większego;

• Zanikła recytacja Oficium jako modlitwy zbiorowej;

• Grzegorz XIII zreformował kalendarz i rok liturgiczny

• Klemens VIII wprowadził księgi dot liturgii katedralnej - ceremoniał biskupi, rytuał rzymski;

• Msza trydencka w swej istocie stanowi oficjalnie przyjętą, trwałą mszę;

• Potępienie Lutra i Reformacji

• Sztuka Biblią dla analfabetów (tak jak postulował Grzegorz Wielki) - obrazy mają przypominać prawdy wiary i skłaniać do ciągłego ich rozszerzania

• Formalny zakaz przedst. fałszywych dogmatów;

• Oczyszczenie sztuki z błędów: zabobon (superstitio), lubieżność (lascivia), bezwstydny wdzięk, nieuporządkowanie i nieprzemyślanie;

• Zgodność z tekstem Biblii, dosłowne jego przedst., od artysty oczekuje Kościół rzeczowego referatu, opartego na dokumentacji biblijnej i hagiograficznej;

• Zakres ograniczeń wąski - dot. one tylko obrazów przeznaczonych do kultu publicznego, jeżeli obraz różni się zasadniczo od dotychczasowych formuł ikonograficznych podlega aprobacie biskupa;

• Koniec liberalizmu kościoła w odniesieniu do sztuki

• Sztuka potrydencka stała się sztuką ściśle kontrolowaną przez kościół

• Produkcja traktatów odnoszących się do teorii ikonografii, których postulaty zwykło się utożsamiać z zaleceniami soboru;

• Sztuka nie chce być produktem rzemieślniczym, lecz owocem refleksji i studiów;

• 1540 zatwierdzenie zakonu jezuitów - mieli prawo chodzić bez habitów, nie kultywowali wspólnego życia i wspólnej liturgii;

• 1563 ostatnia sesja soboru

• 1564 zatwierdzenie postanowień soborowych

• po soborze zaczęto walczyć ze zbyt lekkim uformowaniem scen biblijnych, malowaniem ich w realiach życia codziennego;

• uproszczenie liturgii

• odrzucenie apokryfów

• odrzucenie tzw. rodzajowości

• rozkwit sztuki potrydenckiej - triumf baroku, estetyka barokowa wprzęgnięta w kościół

SYNOD PROWINCJONALNY W PIOTRKOWIE 1577

• Zaakceptowano Uchwały Sobory Trydenckiego (synod prowincjonalny)

SYNOD KRAKOWSKI 1621

• Pierwsza polska ustawa kościelna dot. sztuki;

• Pierwsze na ziemiach polski postanowienie o ochronie zabytków;

• Obowiązek naprawy i odświeżania obrazów, jeżeli okaże się to niemożliwe, obraz ma być spalony, a popiół wrzucony do piscyny;

• Obrazy należy wieszać w odpowiednich miejscach, nie pod oknami, nie wolni ich także przebijać gwoździami;

• W 10 punktach wymienia jakie przedst. należy usunąć z kościołów:

1.nagość Adama i Ewy,

2. eliminowanie inspiracji apokryficznej (św. Anna z 3 mężami),

3.eliminacja błędów dogmatycznych,

4.ustala typologie przedst. maryjnych (eliminacja stroju zbyt świeckiego i zagranicznego)

5. nagość Marii Magdaleny

6. zakaz sporządzania wizerunków z życia Chrystusa, odbitych na papierze z wydrukowanymi niemieckimi pieśniami, gdyż przeważnie drukują je heretycy

7. i 8. przedst. Chrystusa jako człowieka, a nie Baranka Bożego

9. zakazuje się rzeźbienia w drewnie bukowym

10. zakazuje się rzeźbić lub przedst. dzieje świętych na kobiercach, posadzkach, itp.

• Wnętrze kościoła: ołtarz - rodzaj sceny dla wiernych

• Kościół - pałacem królewskim Chrystusa krola

• Najświętszy sakrament prezentowany na ołtarzu gł, przechowywany w tabernakulum

• Nisza - tron eucharystyczny, na monstrancję

• 3 sposoby sensu duchowego pisma: alegoryczny - nawiązujący do przeszłości, prawdy odnosi się do Chrystusa i kościoła; anagogiczny - nawiązuje do teraźniejszości, do rzeczywistości nadprzyrodzonej; topologiczny - do przyszłości, do treści moralnych, pouczenie moralne;

SOBÓR WATYKAŃSKI I 1869 - 1870

• Prymat papieża i jego nieomylność;

• Przerwany przez likwidację Państwa Kościelnego (wojsko własne)

SOBÓR WATYKAŃSKI II 1962 - 1965

• sobór został zwołany bullą Humanae salutis przez papieża Jana XXIII; odbyły się 4 wielkie sesje;

• Owocem soboru było wydanie 16 dokumentów;

• Sztuka jedną z form dobrej nowiny;

• Uznano autonomię sztuki, jej wolność, zasadnicza jej tajemnica

• Uchwalono 4 konstytucje o kościele, liturgii, objawieniu bożym,

• Uchwalone dekrety i deklaracje o wolności religijnej

• Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum Concilium,

• Sztuka jest zbawienna dla kościoła; chcieli nawiązać współpracę z artystami; tylko artysta może ukazać rzeczy niewidzialne;

---