CZTERY EWANGELIE, ODK, Sztuka a liturgia


NOWY TESTAMENT

CZTERY EWANGELIE

Ewengelie to więcej niż tylko biografia Jezusa. Zawierają na przykład niewiele informacji o Jego młodości, a bardzo dużo 0 ostatnim tygodniu Jego życia oraz o tym, co zdarzyło się w dniach po Jego śmierci. Słowo "ewangelia" (użyte w Mk 1,1 ) oznacza "dobrą nowinę" i Ewangelie koncentrują się na przekazaniu Dobrej Nowiny, którą Jezus przyniósł światu - uzdrawiając i ucząc, przede wszystkim o uwolnieniu od grzechu przez Jego śmierć i zmartwychwstanie.

Przez trzydzieści lat po śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa apostołowie głosili ustnie Dobrą Nowinę o Nim. Równolegle zbierano materiały pisane o Jego czynach i słowach. W końcu materiał pisemny oraz tradycję przekazywaną ustnie w różnych ośrodkach chrześcijaństwa zebrano w cztery Ewangelie. Stały się one istotnym wsparciem nauczania apostołów, a znaczenie ich stale rosło wraz z upływem czasu i zmniejszaniem się ilości naocznych świadków działalności Jezusa.

Każda opowieść o życiu osoby musi być sprawdzona. Kryterium wyboru szczegółów z życia Jezusa przez Ewangelistów jest oczywiste. Pierwsze trzy Ewangelie zawierają dużo materiału wspólnego, a Ewangelia wg św. Jana różni się od nich podejściem. Dzięki temu, że są cztery Ewangelie, otrzymaliśmy znacznie pełniejszy obraz życia Jezusa. Każdy z czterech portretów ma coś szczególnego i ważnego, co wnosi do całości.


EWANGELIA WEDŁUG ŚW. MATEUSZA

Ewangelia ta została nazwana "żydowską", ponieważ szczególną wagę zwraca na sprawy leżące w kręgu zainteresowań chrześcijan pochodzenia żydowskiego. Bardziej niż w innych Ewangeliach nacisk położony jest tutaj na proroctwa ze Starego Testamentu, które wypełnił Jezus, będący Mesjaszem od dawna wyczekiwanym przez Żydów.

Treść

Prolog: Rodowód Jezusa i Jego narodziny 1-2

Część 1: Nowy sposób życia 3-7

Część 2: Uczniowie 8-10

Część 3: Królestwo niebieskie 11-13,52

Część 4: Kościół, lud Jezusa 13, 53, 35

Część 5: Postępowanie w kryzysie 19-25

Czas spisania: Ewangelia według św. Mateusza nie jest najwcześniejszą Ewangelią. Podobnie jak Łukasz, autor wydaje się czerpać materiał od Marka i z innych znanych źródeł. Data powstania tej Ewangelii jest nadal dyskutowana. Prawdopodobnie Ewangelia została spisana pomiędzy rokiem 60 a 80 po Chr. Wcześni chrześcijanie z drugiego wieku twierdzili, że jej autorem był Mateusz, celnik, którego Jezus wybrał na apostoła.

Główne wydarzenia

Sławne fragmenty

Główne tematy: Ewangelia ta słusznie umieszczana jest jako pierwsza, ponieważ stanowi pomost łączący Stary Testament z Nowym. Przedstawia Jezusa jako Mesjasza, Pomazańca Bożego, zapowiedzianego przez proroków. Być może jest to jedna z przyczyn, dla których Ewangelia ta jest tak popularna. Inną przyczyną może być jej starannie dopracowany plan, skupiający się na najważniejszych naukach Jezusa. Osobnym tematem jest ustanowienie Kościoła, wielkiej wspólnoty uczniów Jezusa.


EWANGELIA WEDŁUG ŚW. MARKA

Niemal z pewnością spisana najwcześniej ze wszystkich Ewangelii. Jest to Ewangelia krótka, w której akcja posuwa się szybko. Mogła ona zostać napisana, by pomóc chrześcijanom w przekonywaniu innych do prawdy o Jezusie.

Treść

Część 1: Wydarzenia z czasów nauczania Jezusa 1-8,26

Część 2: Jerozolima i ostatnie dni 8,27-16,8

Autor i czas spisania: Wczesna tradycja wiąże tę Ewangelię z Janem Markiem, uczniem wymienionym w Dziejach. Działał on od wczesnych dni Kościoła w Jerozolimie. Tradycja, a także treść zawartej w Ewangelii historii sugeruje, że głównym źródłem informacji Marka był Piotr i że Ewangelia ta została spisana w Rzymie. Z tej Ewangelii, spisanej prawdopodobnie pomiędzy rokiem 60 a 70 po Chr., korzystali Mateusz i Łukasz.

Główne wydarzenia

Sławne fragmenty

Główne tematy: Gdy Ewangelia według św. Mateusza skupia się na Jezusie jako nauczycielu, Marek pokazuje Go jako człowieka czynu. Ewangelia ta składa się głównie z krótkich epizodów, z których większość opowiada, co Jezus zrobił. Zwrot "zaraz też" występuje tu wiele razy. Pokazane jest, jak apostołowie z trudem rozumieją, kim jest Jezus (może to być świadectwem wpływu Piotra na Marka). Jezusowi zależy na utrzymaniu swej roli Mesjasza w tajemnicy przed ludźmi, którzy nie zrozumieliby tego, co ma na myśli. Często nazywa się "Synem Człowieczym" (wizja Daniela). Ewangelia szybko przechodzi od Piotrowego wyznania wiary (rozdz. 8) do śmierci i zmartwychwstania Jezusa. Kluczowym fragmentem są słowa, "Syn Człowieczy nie przyszedł, aby Mu służono, lecz żeby służyć i dać życie swoje na okup za wielu" (10,45).


EWANGELIA WEDŁUG ŚW. ŁUKASZA

Ewangelia według św. Łukasza i Dzieje Apostolskie są dwiema częściami jednego dzieła. Łukasz stawia sobie zadanie powiedzenia całej prawdy o życiu Jezusa i późniejszych wydarzeniach, czerpiąc informacje z pierwszej ręki, od "naocznych świadków i sług słowa". Jego Ewangelia napisana jest przede wszystkim dla czytelnika spoza kultury żydowskiej.

Treść

Wstęp: 1,1-4

Część 1: Jan Chrzciciel i Jezus 1, 5-4,13

Część 2: Jezus w Galilei 4,14-9,50

Część 3: W drodze do Jerozolimy 9,51-19,27

Część 4: Jezus w Jerozolimie 19,28-23,56

Część 5: Zmartwychwstanie Jezusa 24

Autor i jego cel: O tym, że Łukasz napisał tę Ewangelię oraz Dzieje Apostolskie, chrześcijanie przekonani byli bardzo wcześnie. Jako lekarz niemojżeszowego wyznania odbył z Pawłem wiele podróży (patrz: Dzieje). Pisał dla człowieka o imieniu Teofil (1,1). Dzieje Apostolskie kończą się, gdy Paweł znajduje się w więzieniu w Rzymie. Stąd niektórzy sądzili, że Ewangelia według św. Łukasza oraz Dzieje Apostolskie zostały napisane w części dla przygotowania obrony Apostoła w procesie, co oznaczałoby datę około 64 roku po Chr. Nie jest to jednak pewne; Ewangelia ta mogła zostać napisana pomiędzy rokiem 60 a 85 po Chr.

Główne wydarzenia

Sławne fragmenty

Główne tematy: Ewangelia według św. Łukasza rozpoczyna się i kończy w Jerozolimie, jednym z jej najlepiej znanych i najbardziej charakterystycznych fragmentów opowiada o ostatniej podróży Jezusa z Galilei do Jerozolimy. Dzieje Apostolskie z kolei rozpoczynają się w Jerozolimie, a kończą w Rzymie. Uwypukla to jeden z głównych tematów Łukasza: zbawienie nadchodzi dla całego świata, jednak Jezus przyszedł najpierw do Żydów, spadkobierców Bożej obietnicy zbawienia, lecz oni odrzucili Go. Ewangelia ta, będąca najpełniejszym sprawozdaniem z życia i działalności Jezusa, podejmuje także inne ważne tematy. Jezus oferuje zbawienie najbardziej potrzebującym - chorym, porzuconym, zagubionym. Jezus zwraca się do ludzi w sposób bardzo osobisty, jest Człowiekiem modlitwy pełnym Ducha Świętego. Łukasz przekazuje nam wiele unikalnych opowieści, między innymi o synu marnotrawnym, dobrym Samarytaninie, faryzeuszu i celniku, Zacheuszu...


EWANGELIA WEDŁUG ŚW. JANA

Ewangelia według św. Jana różni się znacznie od pozostałych trzech Ewangelii, ukazując Jezusa z innej perspektywy. Deklarowaną intencją autora jest zwrócenie uwagi czytelnika na wiarę, "abyście wierzyli, że Jezus jest Mesjaszem, Synem Bożym" (20,31).

Treść

Prolog: Jezus Słowo Boże 1,1-18

Część 1: Siedem znaków 1,19-12,50

Część 2: Ostatnia Wieczerza i wydarzenia w Ogrójcu 13-17

Część 3: Aresztowanie, sąd, ukrzyżowanie i pogrzeb 18-19

Część 4: Zmartwychwstanie Jezusa 20-21

Autor i czas spisania: Prawdopodobny autor tej Ewangelii nazywa siebie "uczniem, którego Jezus miłował". Za ucznia tego od dawna zwykło się uważać Jana Apostoła. Ponieważ Ewangelia według św. Jana podaje informacje niezależne od pozostałych trzech Ewangelii, nie ma powodu, by sądzić, że została spisana później. Kilka lat temu nie brano tego pod uwagę i zakładano, że została ona spisana około roku 90-100 po Chr. Jednak obecnie uważa się, że każda data od około 60 r. po Chr. jest możliwa.

Główne wydarzenia

Sławne fragmenty

Główne tematy: Od samego początku, jak mówi Jan w pierwszych słowach Ewangelii, Jezus jest "Słowem Boga" - dzięki Niemu Bóg komunikuje się ze światem. Idea "Słowa Bożego" jest ideą wywodzącą się ze Starego Testamentu, znaną także myślicielom greckim, co w rezultacie daje interesujące połączenie charakterystyczne dla tej Ewangelii. Autor chce ukazać znaczenie Jezusa Żydom oraz tym, którzy znają myśl grecką.

Jan umieszcza swoją relację z życia Jezusa w ramach siedmiu "znaków" (cudów) i siedmiu mów Jezusa. Tematami przewodnimi są światło, życie i miłość, które daje Jezus.

Do różnic pomiędzy tą Ewangelią a pozostałymi zaliczyć można miejsce akcji - pierwsze trzy Ewangelie rozgrywają się głównie w Galilei, podczas gdy akcja tej Ewangelii dzieje się przeważnie w Jerozolimie - oraz częściowo styl narracji.

U Jana nie ma przypowieści (chyba że do przypowieści zaliczyć "Dobrego Pasterza"), a Jezus podejmuje dłuższe dialogi i rozmowy, niż jest to u Mateusza, Marka i tukasza. Być może Jezus potrzebował innej metody nauczania dla mieszkańców Jerozolimy. Ewangelia ta przez wieki z pewnością osiągnęła zamierzenia jej autora, pomagając ludziom uwierzyć, że życie wieczne można znaleźć dzięki wierze w Jezusa.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Typy ikonograficzne - Chrystologiczne, ODK, Sztuka a liturgia
Biblia - przekłady, ODK, Sztuka a liturgia
kościól Ducha, ODK, Sztuka a liturgia
Biblia Pauperum, ODK, Sztuka a liturgia
Ikonografia nowożytnej sztukii kościelnej, ODK, Sztuka a liturgia
czym jest liturgia, ODK, Sztuka a liturgia
DEKOR MALAR - empory, ODK, Sztuka a liturgia
Biblia - ogólne, ODK, Sztuka a liturgia
CHRZCIELNICA, ODK, Sztuka a liturgia
LITURGICZNE I ARCHITEKTONICZNE RAMY PROSTESTANCKIEJ, ODK, Sztuka a liturgia
Biblia - przekłady, ODK, Sztuka a liturgia
Reformatorzy, ODK, Sztuka a liturgia
Sobory o sztuce - tabela, ODK, Sztuka a liturgia
AMBONY, ODK, Sztuka a liturgia
Ołtarz i jego symbolika, ODK, Sztuka a liturgia

więcej podobnych podstron