PROPEDAUTYKA ROLNICTWA (w.) dn.28.10.2007
Uwarunkowania klimatyczne i glebowe produkcji roślinnej.
SIEDLISKO ROSLIN zespół naturalnych(przyrodniczych) i sztucznych czyli wynikających z działalności człowieka czynników zew. działających bezpośrednio lub pośrednio na rośliny w czasie ich wzrostu i rozwoju. Wyróżnia się siedliska ciepłe i chłodne, suche i wilgotne.
Podział czynników siedliska:
Naturalne
klimatyczne edaficzne biotyczne
-światło -gleba i jej -rośliny
-ciepło właściwości -zwierzęta
-woda -człowiek antropogeniczny
-powietrze ↓ ↓
↓
SIEDLISKO I ROŚLINA
Sztuczne
-agrotechniczne: uprawa roli, nawożenie, pestycydy
-techniczne: rozbudowa sieci komunikacyjnej, melioracyjne
Czynniki klimatyczne:
-światło - promieniowanie słoneczne jako źródło naturalne. Ilość jego zależy od szer. geogr., decyduje o dł. dnia. Większość roślin wykazuje określone reakcje na długość dnia (fotoperiodyzm) reakcja roślin przejawia się w okresie zakwitnienia, a także takich procesów jak wytwarzanie bulw, krzewienie, stan spoczynku, opadanie liści, itp.
JAROWIZACJA wpływa na przechodzenie roślin z fazy wegetacyjnej do generatywnej
Na podstawie związanej z kwitnieniem reakcji na fotoperiod (dł. Oświetlenia w czasie doby) rozróżnia się:
Rośliny dnia długiego RDD
Uzyskują zdolność do kwitnienia przy stosunkowo długim okresie oświetlenia (~13-164 w zależności od rośliny) zboża, burak, koniczyna, ziemniak, rzepak, tlen.
Rośliny dnia krótkiego RDK
Zakwitają przy fotoperiodzie krótkim tj.~8-124. Kukurydza, soja, tytoń, słonecznik
Rośliny obojętne na długość dnia(kosmopolityczne)
Kwitną podczas dnia krótkiego jak i długiego; fasola, gryka, sałata, rzodkiewka
Bilans energii świetlnej padającej na ilość
Światło → 10% energia odbita
100% 80%e.pochłonięta w ilość
10%e.pzrepuszczona
80%energii w liściu → 5% fotosynteza
75% Inne procesy
TEMPERATURA
Promieniowanie słoneczne jest także zasadniczy źródłem ciepła. Główną przyczyną ogrzewania się lub oziębiania powietrza jest temperatura pow. Ziemi.
Dostarczana ilość ciepła jest niezbędna dla uzyskania plonów. Od przebiegu temperatury zależy długość okresu wegetacyjnego.
Okres wegetacyjny - ilość dni ze średnią dobową temperaturą powietrza nie mniejszą niż + 5C
Okres wegetacyjny w Polsce 185-225 dni
220-225 dni - Śląsk, płd-zach Polska, Niż. Wielkopolska, część Małopolski
185-200 dni - płn-wsch., góry
Średnio 210-215 dni - Polska centralna
WODA
Zapotrzebowanie na wodę określa WSPÓŁCZYNNIK TRANSPIRACJI ROŚLIN - który , wyraża zużycie wody w jednostkach na wyprodukowanie jednostki suchej masy (kg/kg s.m.)
Zależy on od właściwości roślin oraz czynników zew. (wilgotność powietrza, wiatrów, nawożenia)
BILANS WODNY
PRZYCHODY:
Opady atmosferyczne
Podsiąk kapilarny (w przypadku płytkiego zalegania wód gruntowych)
Woda w kondensacji pary wodnej
Sztuczne nawadnianie
ROZCHODY (STRATY):
Transpiracja roślin (np. kukurydza musi wytranspirować na 1 kg s.m. 200kg wody, ziemniaki - 250kg, żyto - 300, owies - 420, koniczyna -500.
Jest to tzw. rozchód produkcyjny.
Ewaporacja - parowanie wody z powierzchni gleby
Przesiąkanie boczne i grawitacyjne
Spływ powierzchniowe ze stoków w rejonach podgórskich i górskich
GLEBA to warstwa lądowej powierzchni ziemi mająca grubość od kilku do kilkudziesięciu centymetrów, charakteryzują ją:
Skład granulometryczny
Struktura
Porowatość
Zawartość koloidów
Zawartość substancji organicznej
Aby ze skały macierzystej mogła powstać gleba skała musi ulec:
rozdrobnieniu (wietrzenie fizyczne)
rozdrobniona masa skalna podlega następnie
przemianom chemicznym (wietrzenie chemiczne)
a następnie rozpoczynają w niej bytowanie
organizmy żywe (wietrzenie biologiczne)
TYPY GLEB W POLSCE w PTG
Początkowego stadium rozwojowego (o niewykształconym profilu)
Gleby bielicowe i pseudobielicowe
Gleby brunatne wytworzone z różnych utworów (iły, gliny, piaski)
Czarnoziemy
Czarne ziemie
Rędziny
Mady
ŻYZNOŚĆ GLEBY zdolność gleby do zaspokajania potrzeb roślin
URODZAJNOŚĆ GLEBY zdolność gleby do wydania plonu
Wierzchnia warstwa gleby podlegająca bezpośredniemu działaniu maszyn i narzędzi uprawnych nazywamy ROLĄ lub WARSTWĄ UPRAWNĄ.
Miąższość warstwy uprawnej z reguły równa jest głębokości pracy pługa, na którą ma wpływ także miąższość poziomu próchniczego.
GLEBA jako układ trójfazowy
-powietrze 25% faza gazowa
-woda 25% faza ciekła
-substancje organiczne 5% faza stała
-cz. mineralne 45%
Źródła substancji organicznej:
-obumarłe części roślinne (opadłe w czasie wegetacji)
-resztki pożniwne i korzenie roślin wyższych
-nawozy organiczne (obornik, słoma, kompost, nawozy zielone)
-obumarłe ciała makro oraz obumarłe organizmy
ZNACZENIE PRÓCHNICY:
-magazynowanie azotu
-źródło składników pokarmowych (Ca, Mg, K)
-poprawia stosunki wodno-powietrzne
-wpływa na aktywność biologiczną gleby (zwiększa ilość org. glebowych)
-wpływa na żyzność i urodzajność
-wpływa na stosunki cieplne
-wpływa na tworzenie trwałej struktury guzełkowatej
-zapobiega nagłym zmianom odczynu gleby
KOMPLEKSAMI PRZYDATNOŚCI ROLNICZEJ GLEB (GLEBOWO-ROLNICZYMI) nazywamy zespół różnych gleb, które wykazują zbliżone właściwości rolnicze i mogą być podobnie użytkowane.
Przy klasyfikacji bierze się pod uwagę takie kryteria:
-warunki klimatyczno-glebowe
-położenie w rzeźbie terenu
-układ
BONITACJA GLEB ocena wartości gruntów przeprowadzona w celach ewidencyjnych i fiskalnych.
GRUNT gleba, użytek lub dowolny fragment ziemi użytkowanej rolniczo, wykazujący pewną jednolitość lub stanowiący całość terenu