ODCINEK LĘDŹWIOWY
CZYNNIKI RYZYKA
1. INDYWIDUALNE I ZWIĄZANE ZE STYLEM ŻYCIA
WYWIAD dotyczący bólów krzyża
2. FIZYCZNE LUB BIOMECHANICZNE
- PODNOSZENIE CIĘŻARÓW
- NARAŻENIE CAŁEGO CIAŁA NA WIBRACJE
- DŁUGOTRWAŁE LUB CZĘSTE POCHYLANIE SIĘ LUB SKRĘCANIE KRĘGOSŁUPA
- OBCIĄŻENIA POSTURALNE
3. PSYCHOSPOŁECZNE
STYL ŻYCIA- CZYNNIKI PRDYSPONUJĄCE
1. NIEPRAWIDŁOWA POSTAWA W POZYCJI SIEDZĄCEJ
- zniesienie fizjologicznej lordozy
- wzrost ciśnienia wewnątrzdyskowego- 80%
- nadmierne rozciągnięcie tylnych struktur więzadłowych kręgosłupa
2. CZĘSTOŚĆ RUCHU ZGIĘCIA
STRUKTURA, FUNKCJA IBIOMECHANIKA KRĄŻKA MIĘDZYKRĘGOWEGO
koncentryczne warstwy pierścienia włóknistego otaczają nieściśliwe jądro miażdżyste
jądro miażdżyste powoduje równomierne rozkładanie się ciśnienia
zew. część pierścienia posiada unerwienie, w zwyrodniałych dyskach sięgające głębiej
tylno-boczna część pierścienia jest najsłabsza, jest słabiej przytwierdzona do płytki granicznej kręgu i nie pokryta więzadłem podłużnym tylnym
Odżywianie dysku
Dysk u osób dorosłych nie posiada naczyń krwionośnych
Transport metabolitów odbywa się przez:
Naczynia krwionośne, które otaczają pierścień włóknisty, z zewnątrz dysku
System naczyń krwionośnych położony pod chrząstką szklistą kręgu położonego powyżej i poniżej dysku
Mechanizm transportu metabolitów opiera się na dyfuzji, przepływie płynów
Utrata płynu jest większa podczas zgięcia niż podczas przeprostu
Zgięcie sprzyja utracie płynu wskutek kompresji
Płyn napływa do wnętrza dysku w pozycji leżącej
Wypływa w pozycji stojącej, siedzącej i podczas podnoszenia ciężaru
Odżywianie dysku narasta podczas wymiany płynów, która towarzyszy przeciwstawnym ruchom w płaszczyźnie strzałkowej
ETAPY DEGENERACJI DYSKU
PROTRUZJA- nieuszkodzona, spełniająca swe funkcje ściana pierścienia - odwracalna
PROTRUZJA- ściana pierścienia nieuszkodzona, lecz osłabiona, nie spełnia zadania - nieodwracalna
EKSTRUZJA - ściana pierścienia rozerwana przez penetrującą tkankę wewnątrzdyskową, która wciąż pozostaje w łączności z dyskiem - nieodwracalna
SEKWESTRACJA - ściana pierścienia rozerwana przez tkankę wewnątrzdyskową, która ulega oddzieleniu od dysku - nieodwracalna
BÓL NATURY CHEMICZNEJ
Stały ból
Niedawny początek (urazowy lub niekiedy skryty)
Mogą występować objawy takie jak: obrzęk, zaczerwienienie, wzmożone ucieplenie, bolesność
Długotrwałe nasilenie się bólu pod wpływem wszystkich ruchów
Brak ruchu, który likwiduje bądź centralizuje ból
STAŁY BÓL POCHODZENIA MECHANICZNEGO
Stały ból, ale:
Pewne powtarzane ruchy powodują trwałe zmniejszenie, likwidację lub centralizację bólu
Ruchy w pewnych kierunkach mogą być źródłem pogorszenia objawów, podczas gdy ruchy w innym kierunku mogą przynosić poprawę
Mechaniczny obraz kliniczny będzie ulegał poprawie wraz ze złagodzeniem objawów
STADIUM SCHORZENIA- POSTĘPOWANIE LECZNICZE
Tydzień 1 Uraz i zapalenie
Ochrona przed dalszym uszkodzeniem, przed nadmiernym wysiękiem zapalnym, zmniejszenie obrzęku, ruchy w środkowym zakresie, ćwiczenia izometryczne
Tydzień 2-4 Naprawa i gojenie
Delikatne rozciąganie i obciążanie bez trwałego nasilenia się bólu. Stopniowy powrót do normalnych obciążeń i rozciągliwości tkanek
Tydzień 5 Modelowanie
Zapobieganie przykurczom. Ruchy w pełnym zakresie. Normalne obciążanie i rozciąganie w celu zwiększenia siły i elastyczności
STABILIZACJA KRĘGOSŁUPA
Podział grup mięśniowych odpowiedzialnych za stabilizację kręgosłupa
a) mięśnie stabilizujące lokalnie
- międzypoprzeczne
- międzykolcowe
- wielodzielny
- najdłuższy grzbietu cz. lędźwiowa
- biodrowo-żebrowy cz. lędźwiowa
- czworoboczny lędźwi (włókna środkowe)
- poprzeczny brzucha
skośny brzucha wewnętrzny
b) mięśnie działające globalnie
- najdłuższy grzbietu cz. piersiowa
- biodrowo-żebrowy cz. piersiowa
- czworoboczny lędźwi (włókna boczne)
- prosty brzucha
- skośny brzucha zewnętrzny
- skośny brzucha wewnętrzny
Nauka skurczu m. poprzecznego brzucha
- dowolna pozycja (leżenie na boku, klęk podparty); uświadomienie pacjentowi jak przebiega mięsień, np. porównanie do „gorsetu”, jak ma wyglądać skurcz (wolny i delikatny, kierunek do wewnątrz)
„ wstrzymaj oddech, a następnie wolno i delikatnie przesuń dolną część brzucha w kierunku kręgosłupa, pamiętając aby nie poruszać miednicą i kręgosłupem”
- u niektórych pacjentów wstrzymanie oddechu ułatwia uzyskanie właściwego skurczu.
Kontrola poprawności wykonania skurczu
- obserwacja wolnego przesunięcia dolnej części brzucha w kierunku kręgosłupa
- ocena palpacyjna w okolicy ok. 2 cm przyśrodkowo i w dół od kbpg. ( w tym rejonie występuje powierzchowna część m. skośnego wew. oraz głębiej powięź m. TrA)
FAZA I- AKTYWACJA
a) aktywacja m. TrA (m. poprzeczny brzucha) i/lub m. wielodzielnego niezależnie od mm. powierzchownych poprzez:
- techniki zmniejszające aktywność mm. powierzchownych
- techniki zwiększające aktywność mm. głębokich
Techniki dobierane w zależności od stanu mm. pacjenta
Główny cel: nauka niezależnego skurczu mm. głębokich
Techniki zmniejszające napięcie mięśni powierzchownych
1. Pozycje- ( leżenie na boku, tyłem), podparcie- rozluźnienie mm. powierzchownych
2. Zmniejszenie wkładanego wysiłku w wykonywane ćwiczenie
3. Feedback skurcz- EMG biofeedback, wzrokowy feedback z lustrem, feedback
z palpacją
4. Wykorzystanie oddechu (oddychanie torem przeponowym)
5. Techniki relaksacji - skurcz- rozluźnienie
6. Neutralna pozycja dla kręgosłupa ( z zachowaniem fizjologicznych krzywizn)
Uwaga:
Zanim przejdziemy do wzmacniania mm. brzucha:
- praca nad mięśniem prostym uda
- praca nad mięśniem biodrowo-lędźwiowym
- opracowanie punktów spustowych w obrębie mm. brzucha
Techniki zwiększające napięcie mięśni głębokich
1. Pozycje
2. Pozycje neutralne dla kręgosłupa
3. Skurcz mm. dna miednicy (ułatwia napięcie m. TrA)
4. Feedback, palpacja TrA
5. Wyobraźnia
6. Demonstracja
MM. DNA MIEDNICY:
- postawa
- oddychanie
Dysfunkcja w obrębie mm. dna miednicy kompensowana jest przez:
- m. prostownik grzbietu, m. czworoboczny lędźwi, m. lędźwiowy, mm. przywodziciele, mm. kulszowo-goleniowe, przeponę
FAZA II- DOSKONALENIE UMIEJĘTNOŚCI
poprawa lokalnej precyzji aktywacji mięśni (zwiększenie ilości powtórzeń i czasu trwania)
koordynacja napięcia z oddechem
napięcia w funkcjonalnych pozycjach
zwiększenie świadomości pacjenta dla właściwego wykonywania skurczów mięśni
FAZA III
rytmiczna stabilizacji
ćwiczenia Pilatesa
ćwiczenia na piłce
ćwiczenia na nierównej powierzchni
trening sensomotoryczny
FAZA IV- REEDUKACJA FUNKCJONALNA
trening specyficznych funkcji (czynności) potrzebnych pacjentowi w życiu codziennym
indywidualne określenie wytycznych dotyczących wykonywanych ćwiczeń
ukształtowanie umiejętności napięcia lokalnych grup mięśniowych