"My z niego wszyscy. Jaki wpływ ma znajomość bohaterów utworów A. Mickiewicza na współczesnych Polaków".
Fakt, że A. Mickiewicz był poetą wszechstronnym nie podlega żadnej dyskusji. Jego wyobraźnia pozwoliła stworzyć wiele literackich postaci, które mimo cech jakie przysługiwały bohaterowi romantycznemu, prezentowały przeróżna portrety psychologiczne. W spuściźnie narodowego wieszcza, odnajdziemy porywczego, obdarzonego fantazją zawadiakę - Jacka Soplicę, nie zrozumianego poetę Konrada, tragicznego niewolnika własnego sumienia - Konrada Wallenroda. Pojawi się też cierpiący i nieszczęśliwy kochanek-Gustaw, pokorny ksiądz Piotr i ksiądz Robak, oraz człowiek - Pielgrzym, nie mający własnego imienia, a także postać bohaterskiej kobiety, ratującej honor swego męża - Grażyny. Bohater Mickiewicza ma różne oblicza jak aktor nieustannie zmienia maski, przechodzi metamorfozę. Raz pojawia się jako porzucony kochanek, który doprowadzony miłosnym cierpieniem do ostateczności, popełnia samobójstwo. Gustaw - tragiczny mistrz autoanalizy, przechodzi przez scenę twórczości Mickiewicza niczym widmo, włócząc za sobą swoją rozpacz, niespełnioną nadzieję, poczucie zdrady, znika na chwilę za kulisami, by ponownie pojawić się, ale teraz jako; "ponury poeta". W swoim pierwszym wcieleniu, był on romantycznym kochankiem, któremu "niebiańska postać kobiety" przysłoniła świat do tego stopnia, że gdy porzuciła go dla innego, targnął się na własne życie. Taka miłość i taki koniec nie były obce romantycznym bohaterom literackim, ale sam Mickiewicz przestrzega, że "kto za życia choć raz był w niebie, ten po śmierci nie trafi od razu", przypominając tym samym, że miłość jest sprawą ziemską, jedną z wielu, które los zsyła człowiekowi. Zakochany szczęśliwie, czy częściej nieszczęśliwie, bohater romantyczny znajduje ostatecznie prawdziwy cel życia, którego szukał. Konrad, jak prawdziwy aktor wygłasza Improwizację pełną bluźnierczych akcentów swego poetyckiego fenomenu do Boga i świata, za otaczające go nie zrozumienie. Zobaczymy więc Gustawa w celi więziennej piszącego na ścianie znamienne słowa - "Umarł Gustaw-narodził się Konrad". Narodził się więc ten, którego potrzebowała ojczyzna. O wolność ukochanego narodu Konrad, romantyczny wzorzec człowieka, walczyć będzie na przekór wszelkim przeciwnościom "z Bogiem lub mimo Boga". Walka ta skończyła się klęską Konrada. Mickiewicz rozumie i chce nam młodym Polakom pokazać, że samotny bunt, nie przyniesie Polsce wolności. I tak jak poeta, nigdy jednak nie powinniśmy przestać podziwia tych, którzy "sięgają tam, gdzie wzrok nie sięga" i próbują "łamać^ to, czego rozum nie złamie". Inny Mickiewiczowski bohater przeistacza się w zapale żywego, lubianego przez szlachtę młodzieńca. W porównaniu z poprzednimi kreacjami, jest bardziej realny, ludzki, jakby wyjęty z rzeczywistości XIX wieku. Jako młody człowiek - Jacek jest hulaką i utracjuszem. Mimo, iż należał do niezbyt wpływowego i majętnego rodu, to jednak swoją odwagą zyskał sporą sławę i duże uznanie wśród szlachty. Gdy poznaje córkę Stolnika, arystokraty, potrafi pohamować swój wybujały temperament i zmienić się na lepsze. Jacek nie wie, że przychylne traktowanie go przez Stolnika jest tylko grą. Gdy więc pewnego dnia otrzymać czarną polewkę, wpadnie w szał i z powrotem popadnie w dawne nałogi, pijaństwo i awanturnictwo. Widząc, iż dwór Horeszków i pokrewieństwo z nimi to "za wielkie progi" dla ubogiego szlachcica, honorowo, choć z ogromnym poczuciem niesprawiedliwości wyjeżdża. Ludzie zaczną odwracać się od niego, straci całą sympatię szlachty, zaś małżeństwo z matką Tadeusza będzie tragiczną pomyłką, zakończoną zgryzotami, chorobą, wreszcie śmiercią niekochanej żony. Miłość jest jednak silniejsza od dumy i Jacek powraca, a przy nadarzającej się okazji w afekcie zabija starca, który go oszukał i oddał córkę kasztelańcowi. Od tej pory powszechnie traktowano go jako zdrajcę i sojusznika Moskwy. Aby odkupić swoje winy przywdziewa mnisi habit i Z pokorą w sercu pojawia się jako ksiądz Robak. Losy księdza Robaka silnie naznaczyła historia. Oddany całkowicie sprawie narodowej, walczył na wielu frontach w kompanii Napoleona. Do Soplicowa przybył, aby zorganizować powstanie narodowe, które przygotowałoby Litwę na wejście wojsk Napoleona. Pokorny i cichy zakonnik nie walczył dla sławy. Historię jego bohaterskich czynów poznajemy dopiero po śmierci. Jego szlachetność, oddanie Bogu, zadziwia współczesnych Polaków, patriotyzm fascynuje, skromność zawstydza, a przeszłość intryguje. Na scenę moich rozważań o bohaterach utworów Mickiewiczowskich wchodzi bohater, który przywdziewa krzyżacki płaszcz wielkiego mistrza. Konrad Wallenrod to typowy bohater romantyczny, którego działaniami rządzą silne emocje /miłość, nienawiść, chęć zemsty/. Jego tragizm wynika z niemożności pogodzenia ojczyzny, z uczuciem do żony Aldony /"szczęścia w domu nie zaznał, bo go nie było w ojczyźnie"/ oraz ze świadomości konfliktu pomiędzy rajcami politycznymi /konieczność walki z wrogiem/, a zasadami etycznymi.
Nienawiść i pragnienie zemsty, skłaniają bohatera do rezygnacji z ukochanej kobiety oraz sprzeciwienia się rycerskim i chrześcijańskim prawom. Poświęcając honor, dumę i życie prywatne, Wallenrod wypełnia swą historyczną misję i doprowadza do klęski Zakonu, ale jednocześnie przegrywa swoje życie. Jako średniowieczny rycerz, nie może się pogodzić z faktu nieetycznego i niemoralnego postępowania. Przegrawszy z sumieniem - popełnia samobójstwo. My młodzi Polacy nie potępiamy go jednak, ponieważ bohaterowi przyświeca cel najszlachetniejszy- ratowania ojczyzny. Stał się wzorem osobowy dla uczestników powstań narodowych i wielu pokoleń spiskowców. Może być także wzorca i dla nas. Ostatnia rola jaką odegra bohater Mickiewicza, jest rola kobiety. Na kartach poematu pojawia się Grażyna. Jako kobieta, zdumiewa nas swoimi wojennymi zainteresowaniami, umiejętnością walki i patriotyczny uczuciem do Litwy, które nakaże jej złamać posłuszeństwo wobec męża. Jej mąż Litawor, paktuje z Krzyżakami dla zaspokojenia własnych ambicji. Grażyna wyżej ceni obowiązek wobec ojczyzny, niż posłuszeństwo mężowi. Bohaterka wyznaje zasadę, "ja i ojczyzna to jedno" i nie mogąc znieść myśli o zdradzie swego męża Litawora, postanawia działać samodzielnie. Bez wiedzy męża odprawia posłów krzyżackich, przywdziewa jego zbroję ł staje na czele wojska, aby zaatakować wroga. Dopiero po bohaterskiej śmierci żony, Litawor pojmuje ohydę własnego postępowania, Rzuca się w wir walki, aby pomście żonę. Grażyna zrezygnowała z osobistego szczęścia, poświęcając swoje życie, ocala dobre imię i honor Litawora. Jej ruchy na polu walki są zdecydowane, żołnierskie, o czym świadczy fakt, że w czasie bitwy nikt nie poznaje w tajemniczym rycerzu, bohaterskiej kobiety. Kończy życie na polu bitwy w pełni chwały, ale także w poczuciu oszustwa wobec męża. Wybaczamy jej to, bo w imię ojczyzny oddała życie i stała się dla nas Polaków symbolem patriotyzmu. Obok bohatera patrioty, spotykamy też w twórczości Mickiewicza bohatera tułacza, pielgrzyma. Jest nim bohater liryczny "Sonetów krymskich". Pielgrzym podziwia egzotyczną naturę, jest przytłoczony jej ogromem, potęga gór i morza, pięknem roślinności, nastrojom południowej nocy. Ale przeżywa równocześnie tęsknotę za ojczyzną. Dlatego w sonecie "Stepy Akermańskie" żali się "Jedzmy, nikt nie zwoła" V sonecie "Burza" podróżny pogrążony w depresji, zazdrości pasażerom statku, że mają z kim się żegnać, że mogą się modlić. Rozdarcie wewnętrzna ujawnia się też w sonecie "Pielgrzym", gdzie mimo fascynacji urokami Wschodu, bliższe sercu są "szumiące lasy" i "trzęsawice" niż "malinowe morwy i złote ananasy". Wielkie dzieła Mickiewicza ukazują nam sylwetki niektórych bohaterów. Każdy z nich ma cechy, które są zawsze aktualne, także i w dzisiejszych czasach. Dziś nie ma potrzeby walczyć zbrojnie, ani poświęcać się do ostatecznych granie, albo żyć w osamotnieniu, lecz ci wymienieni przeze mnie bohaterowie, budzą dziś uznanie i podziw. Wiele cech ich charakteru jest potrzebnych i współczesny Polakom. Bo w każdych czasach jest potrzebna szlachetność myśli, uczciwość, odwaga i bohaterstwo, oddanie swoich sił dla ważnych społecznie spraw, bezkompromisowość , upór w działaniu.
Na zakończenie chciałbym powiedzieć, że przedstawieni powyżej bohaterowie, choć są tak różni i żyli wiele lat temu, mogą być w duży stopniu wzorcem osobowy, także dla nas żyjących współcześnie.