Papieska Rada ds. Środków Społecznego Przekazu Urzędy

Kamera Apostolska Administracja Dóbr Stolicy Apostolskiej

Prefektura Ekonomicznych Spraw Stolicy Apostolskiej Prefektura Domu Papieskiego

Urząd Papieskich Nabożeństw Liturgicznych Biuro Prasowe Stolicy Apostolskiej Centralny Urząd Statystyczny Kościoła

Komisje i Komitety

Papieska Komisja ds. Kościelnych Dóbr Kultury Papieska Komisja Archeologii Sakralnej Papieska Komisja Biblijna

Papieska Komisja ds. Rewizji i Poprawienia Wulgaty Papieska Komisja „Ecciesia Dei" Międzynarodowa Komisja Teologiczna

Papieski Komitet ds. Międzynarodowych Kongresów Eucharystycznych Papieski Komitet Nauk Historycznych

Komisja ds. Adwokatów

Komisja Dyscyplinarna Kurii Rzymskiej

Instytucje związane ze Stolicą Apostolską

Tajne Archiwum Watykańskie, Apostolska Biblioteka Watykańska, Drukarnia Waty-1 kańska, „L'0sservatore Romano", Watykańska Księgarnia Wydawnicza, Radio Watykan^ | skie, Watykański Ośrodek Telewizyjny, Administracja Bazyliki sw. Piotra, Urząd Dobro- | czynności Apostolskiej, Biuro Pracy Stolicy Apostolskiej, Papieska Komisja ds. Państwa | Watykańskiego, Instytut Dzieł Religijnych, Peregrinatio ad Petri Sedem, Papieska Akade- i

mia Nauk, Papieska Akademia Nauk Społecznych, Papieska Akademia „Pro Vita", Synod | Biskupów.

B. Organizacje pozarządowe⁵

Organizacje pozarządowe, określane jako organizacje typu non-profit, zalicza się do sektora trzeciego wypełniającego miejsce pomiędzy instytucjami państwowymi (sektor I) i organizacjami nastawionymi na osiąganie zysku (sektor II). W piśmiennictwie spotkać można różne warianty pojęcia sektora. Do terminów najczęściej stosowanych należą: sektor non-profit, sektor poza­rządowy, trzeci sektor, sektor niezależny, sektor dobrowolny. Podobny chaos pojęciowy występuje przy określaniu organizacji pozarządowych jako organi­zacji typu non-profit, dobrowolnych, niezależnych, niekomercyjnych. To zróż-

⁵ Cały pkt B według tekstu J. Blicharz, Organizacje pozarządowe, maszynopis, Wroc­ław 2002.

192

nicowanie terminologiczne wykazuje wyraźnie, iż wymagania związane z teoretyczną konstrukcją organizacji pozarządowych nie mogą być wypełnione bez wzięcia pod uwagę charakterystycznych cech tych organizacji. Według przyjmowanych kryteriów organizacje te cechują formalna organizacja, niezależność od struktur państwowych, gospodarczych czy samorządowych, działalność na rzecz dobra ogólnospołecznego oraz zakaz podziału zysku między członków organizacji⁶.

Wyróżnione cechy wskazują na specyficzny charakter tej formy zorgani­zowanej społeczności ludzkiej. Podstawowy argument sprowadza się do stwierdzenia, iż celem organizacji pozarządowych nie jest przejmowanie wła­dzy (chcą one pozostać jak sama nazwa wskazuje - organizacjami pozarzą­dowymi), co nie przekreśla wzajemnej ich współpracy z organami administra­cji publicznej. Na uwagę zasługuje również teza, że organizacje te nie są instytucjami dochodowymi (motyw komercyjny nie jest podstawą ich dzia­łalności). Nie oznacza to, oczywiście, że nie mogą prowadzić działalności gospodarczej, jednak zysk musi być przeznaczony na cele statutowe.

Brak normatywnej definicji organizacji pozarządowej nie czyni tych insty­tucji tworami nierealnymi. Jak się wydaje nazwa organizacja pozarządowa lepiej niż inne określa cel i charakter prawny działalności tego podmiotu. Z tych względów w oparciu o wyróżnione cechy tej organizacji określić ją można jako:

prostą formę samoorganizacji społecznej, samorządną, niezależną strukturalnie od organów państwowych, której działalność w głównej mierze ukierunkowana jest na cele społecznie użyteczne, a nie na korzyść jej członków czy zarządu.

W literaturze wskazuje się na dwie kategorie organizacji pozarządowych:

stowarzyszenia oraz fundacje. Badając zakres podobieństw między tymi for­mami organizacyjno-prawnymi należy przyjąć, iż obie instytucje mają osobo­wość prawną (z wyjątkiem stowarzyszeń zwykłych), ich działalność oparta jest na statucie określającym podstawowe cele, zaś funkcjonowanie tych organiza­cji poddane jest nadzorowi właściwego organu państwowego.

Dyskusje usiłujące wyjaśnić potrzebę istnienia tych organizacji dopro­wadziły do wykształcenia dwóch koncepcji teoretycznych. W pierwszej uza­sadnia się potrzebę urzeczywistnienia przez nie potrzeb społecznych na tych obszarach, na których oba sektory (publiczny i prywatny) nie chcą lub nie mogą sprostać wytyczonym działaniom. Według drugiej koncepcji organizacje pozarządowe są mechanizmami urzeczywistniania interesów wielu grup spo­łecznych stanowiąc alternatywną możliwość wobec sektora publicznego.

Kwestią sporną pozostaje również uzasadnienie przekazywania tym pod­miotom zadań publicznych. Na uwagę zasługuje argument wskazujący na

⁶ Zob. E. Łeś, Organizacje obywatelskie w Europie Środkowo-W schodnie j, Wydawnic­two Civicus, Waszyngton D.C. USA 1994, s. 14.

193

---