Grupy społeczne i ich typologia
Grupą społeczną są minimum 3 osoby tworzące wyodrębnioną całość i mające poczucie owej odrębności, między którymi występują relacje psychiczne, zwane więzami społecznymi, lub pośrednie i rzeczowe powiązania jako stosunki społeczne. Grupa społeczna to system jednostek pozostających ze sobą we wzajemnych interakcjach, skupionych wokół celów i zadań grupy.
- więź społeczna posiada elementy poznawcze, partycypacyjne, emocjonalne, więź społeczna jest świadoma
- stosunki społeczne mają charakter pośredni (zadania, powinności, obowiązki), nie muszą być uświadomione, ale mogą (są to struktury ukryte)
- więzi mają charakter interpersonalny
Stosunki społeczne to zobiektywizowane, pośrednie stosunki międzygrupowe (relacje), wszelkie możliwe kombinacje między jednostką i grupą.
Składniki stosunków społecznych:
- stosunki ekonomiczne (własności, dystrybucji, społeczny podział pracy)
- stosunki polityczne (zależności w sferze polityki)
- stosunki kulturowe
Klasyfikacja grup społecznych
I Kryterium - typ struktury społecznej:
Grupy małe - złożone są wyłącznie z członków i nie posiadających żadnych podgrup
Grupy duże - nie wchodzą jako części składowe do większych podgrup np. naród, grupa wyznaniowa
II Kryterium - typ więzi społecznej:
Grupy pierwotne - więź oparta na stycznościach osobistych podstawach emocjonalnych np. rodzina
Grupy wtórne - więź oparta na stosunkach rzeczowych i oparta na interesach, np. związki zawodowe
III Kryterium - występowanie sformalizowanych instytucji i kontroli społecznej:
Grupy formalne - występowanie instytucji sformalizowanych i kontroli społecznej np. państwo
Grupy nieformalne - występowanie instytucji nieformalnych i kontroli społecznej nieformalnej np. grupa koleżeńska
Grupa w sobie - byt społeczny oparty na kryteriach obiektywnych, dotyczy zbiorowości ludzkich wyodrębnionych na podstawie ważnych cech, położenia społecznego tych ludzi.
Grupa dla siebie - istnieje świadomość grupowa, pojawiają się liderzy, jest wspólny cel, wrogowie, istnieje wykrystalizowana organizacja i struktura wewnętrzna
Grupy celowe i autoteliczne - podział ten sięga do dorobku antropologii kultury
Grupy autoteliczne nie posiadają celu zewnętrznego
Reizm jest terminem niepozytywistycznym, traktuje rzeczywistość jako sumę rzeczy i jednostek ludzkich. Reizm to pojęcie wprowadzone przez Tadeusza Kotarbińskiego.
Grupy reistyczne biorą pod uwagę konkretny skład personalny grupy.
Grupy niereistyczne obejmują sieć relacji i ról między elementami grupy, schemat organizacyjny danej grupy (dyrektor, vice - dyrektorzy, nauczyciele, uczniowie)
Rodzaje więzi społecznej:
- całościowa (totalna, obejmuje wszystkie strony osobowości, nie ma sfery odrębności między jednostkami w ramach tej więzi)
- częściowa (partykularna, partykularyzacja więzi społecznej doprowadziła do jej pluralizacji)
Czynniki konstytuujące grupę społeczną:
Zbiór ludzi - przynajmniej 3 osoby ze względu na ilość stosunków interpersonalnych w postaci interakcji = [n(n-1)]/2
Więź społeczna - fakt uzależnienia się bądź zjednoczenia się członków danego zbioru ludzi wokół określonych wartości czy pełnionych funkcji społecznych.
Wartości wspólnogrupowe - wspólne wartości, jakie członkowie zbiorowości, przez swe współdziałanie osiągają lub osiągnąć zamierzają
Organizacja wewnętrzna grupy - sieć pozycji i ról społecznych oraz instytucje grupy