MIEDNICA
większa i mniejsza- granicę wyznacza kresa graniczna (biegnie wzdłuż grzebienia kości łonowej oraz kresy łukowatej, a następnie przechodzi po bocznej części kości krzyżowej)
Otwór górny j. miednicy- wchód miednicy, wyznaczony jest przez kresę graniczną
Otwór dolny jamy miednicy- wyjście miednicy ograniczony przez łuk łonowy, dolny brzeg spojenia łonowego, dolny brzeg gałęzi dolnej kości łonowej; dolny brzeg gałęzi kości kulszowej; guz kulszowy; więzadło krzyżowo-guzowe; wierzchołek kości guzicznej;
Miednica kostna- kość biodrowa, kość kulszowa, kość łonowa połączone kościozrostem.
NERKA
Położenie: na ścianie tylnej j. brzusznej w przestrzeni zaotrzewnowej, w okolicy lędźwiowej po obu stronach kręgosłupa, końce górne są bardziej zbliżone niż dolne, końce górne wchodzą do kl. piersiowej sięgając górnego brzegu 12 piersiowego, dolny L3 w poz. pionowej lub L2 w poz. poziomej. Prawa leży niżej niż lewa; są połączone włóknami torebki włóknistej.
Sąsiedztwo:
-pow. przednia prawej nerki: nadnercze prawe, prawy płat wątroby, część zstępująca 12stnicy, zgięcie wątrobowe okrężnicy, pętle jelita cienkiego;
-pow. przednia lewej nerki: nadnercze lewe, żołądek, trzon trzustki, śledziona, zgięcie śledzionowe okrężnicy, pętle jelita cienkiego;
-pow. tylną nerek krzyżują: naczynia podżebrowe, jedna para naczyń lędźwiowych, nerw podżebrowy, nerw biodrowo- podbrzuszny i biodrowo-pachwinowy.
Budowa: narząd parzysty, barwa brązowoczerwona, kształt ziarna fasoli; koniec górny i dolny; powierzchnie: przednie i tylne połączone brzegami bocznymi i przyśrodkowymi. Wnęka nerkowa- przez nią przechodzą: t. nerkowa, gałęzie nerwowe splotu nerkowego, żyła nerkowa, moczowód, naczynia limfatyczne; prowadzi do zatoki nerkowej, w której leżą miedniczki nerkowe (jamy otoczone gładkimi ściankami) rozgałęziające się na 2-3 kielichy nerkowe większe, a następnie na ok. 10 mniejszych. Każdy z nich obejmuje piramidy tworząc brodawkę nerkową; Nerka dzieli się na część korową (zewn. jaśniejsza, 5-7mm) i część rdzenną (wewn. ciemniejsza, układająca się w piramidy nerkowe).
Naczynie doprowadzające-> kłębuszek nerkowy-> kanalik krety I rzędu-> pętla Henlego (ramię zstep. i wstęp).-> kanalik krety II rzędu-> kanalik prosty (zbiorczy)-> przewód brodawkowy-> kielich mniejszy-> k. większy-> miedniczka nerkowa-> moczowód-> pęcherz mocz.-> cewka moczowa
MOCZOWÓD
Położenie: zaotrzewnowo, na mięśniu lędźwiowym. Schodząc ku dołowi dochodzi do linii granicznej miednicy, krzyżując od przodu naczynia biodrowe wspólne, początkowy odcinek obustronnie ciągnie się wzdłuż przyśrodkowego brzegu nerki.
Budowa: narząd parzysty, 28-34 cm dł., prawy krótszy o 1 cm; w miejscu przejścia miedniczki w moczowód zgina się tworząc zgięcie nerkowe; zgięcie brzeżne- nad stawem krzyżowo- biodrowym; Ściana zbudowana z 3 warstw: bł. zewn.; bł. mięśniowa: zewn. podłużna, śr. okrężna, wewn. podłużna; bł. śluzowa
Odcinki:
-cz. brzuszna- szersza, na poz. końca dolnego brzegu nerki zwęża się (I zwężenie), II zwężenie leży w miejscu przejścia w cz. miedniczą
-cz. miednicza- III zwężenie przy ujściu do pęcherza moczowego.
PĘCHERZ MOCZOWY
Położenie: zewnątrzotrzewnowo, do tyłu od spojenia łonowego, u mężczyzn na gruczole krokowym do przodu od bańki odbytnicy (trójkąt odbytniczo-pęcherzykowy), u kobiet na przeponie moczowo-płciowej do przodu od macicy i części pochwy.
Sąsiedztwo: mężczyźni - ściana przednia brzucha, odbytnica, pęcherzyki nasienne, bańki nasieniowodów, przewody wytryskowe, pętle jelita cienkiego, dolna pętla esicy, mm. dźwigacze odbytu, nasieniowód; kobiety - jelito cienkie, pochwa, cz. nadprzeponowe szyjki macicy, końcowe odcinki moczowodów, więzadło obłe, przepona moczowo-płciowa.
Budowa: opróżniony ma wielkość małej cytryny, jest spłaszczony, poj. ok. 700 cm3 (parcie na mocz 230-350cm3); szczyt skierowany ku górze i przodowi, odchodzi od niego pasmo łącznotkankowe, biegnące do pępka- więzadło pępkowe pośrodkowe; trzon- między szczytem a dnem; dno- skierowane ku tyłowi i dołowi, uchodzą do niego moczowody i cewka moczowa;
ściana: błona śluzowa na błonie podśluzowej wewn., mięśniówka gładka, przydanka łącznotkankowa, otrzewna (na górnej powierzchni pęcherza).
Trójkąt pęcherzowy- gładka przestrzeń na dnie pęcherza, ograniczona ujściami moczowodów i cewki moczowej, brzeg tylny tworzy fałd międzymoczowodowy.
CEWKA MOCZOWA
ŻEŃSKA
Położenie: przebiega łukowato pod dolnym brzegiem spojenia łonowego na przestrzeni 3-5 cm, śr. 5-7mm
Budowa: krótka, dość szeroka, rozpoczynająca się ujściem wewn. w pęcherzu, kończy się ujściem zewn. w przedsionku pochwy
MĘSKA
Położenie: rozpoczyna się ujściem w dnie pęcherza moczowego (w trójkącie pęcherzowym) i kończy ujściem zewn. na żołędzi prącia otoczony szczytem.
Budowa: Posiada 2 zgięcia, ma kształt szczeliny poprzecznej dł. 17,5-20cm.
-cz. sterczowa- najszersza część, dł. 3 cm, światło ma kształt podkowiasty, otoczony zwieraczem pęcherza
-cz. błoniasta- najwęższa część, dł. 2 cm, przechodzi przez przeponę moczowo-płciową, zatacza łuk ku przodowi i wchodzi do ciała gąbczastego.
-cz. gąbczasta- 10-15 cm dł., poszerzona przy początku, i odc. końcowym.
NARZADY PŁCIOWE MĘSKIE
WEWNĘTRZNE:
JĄDRO
Położenie: narząd parzysty, znajduje się w mosznie; rozwija się w j. brzusznej w okolicy lędźwiowej a nast. zstępuje przez kanał pachwinowy; koniec górny i brzeg tylny pokryte najądrzem.
Budowa: kształt owalny, koniec: górny i dolny; spłaszczony z boków- pow. boczna i przyśrodkowa, które łącza brzeg tylny i przedni; powierzchnia pokryta jest mocną, zbitą błoną białawą, od której w głąb miąższu odchodzą przegródki jądra dzielące go na płaciki jądra wypełnione cienkimi, nitkowatymi poskręcanymi cewkami nasiennymi, które w pobliżu wierzchołków płacików jądra łącza się ze sobą tworząc cewki nasienne proste-> przewodziki odprowadzające-> nasieniowód
Droga plemnika: cewki nasienne kręte, cewki nasienne proste, przewodziki odprowadzające jądra, najądrza, przewód najądrza, nasieniowód
NASIENIOWÓD
Położenie:
-cz. zewn. brzuszna:
*cz. jądrowa- rozpoczyna się w pobliżu końca dolnego jądra, wstępuje ku górze wzdłuż brzegu tylnego jądra, leżąc po str. przyśrodkowej najądrza.
*cz. powrózkowa- tworząc skręty wchodzi w skład powrózka nasiennego.
-cz. pachwinowa- przechodzi przez kanał pachwinowy
-cz. miedniczna (wewn. brzuszna)- wchodzi na pęcherz, krzyżuje od przodu moczowód, poszerza się i tworzy bańkę, łączy się z przewodem wydalającym pęcherzyka nasiennego tworząc przewód wytryskowy, który wnika do gruczołu krokowego i na wzgórku nasiennym uchodzi do cewki moczowej.
Zgięcia:
-1- w miejscu przejścia przewodu najądrza w nasieniowód
-2- po wyjściu z kanału pachwinowego
-3- w miednicy mniejszej, w odcinku, w którym zdąża do pech. mocz.
Budowa: silna błona mięśniowa, 3 przeplatające się śrubowato: zewn., podłużna, okrężna
PĘCHERZYK NASIENNY
Położenie: leży powyżej gruczołu krokowego, przylega od tyłu i dołu do pęcherza mocz., leży zaotrzewnowo, jedynie górna część jest pokryta otrzewną. Do brzegu przyśrodkowego przylega bańka nasieniowodu.
Budowa: narząd parzysty, 4-5 cm, szer. 1,5-2,5 cm, cz. górna - dno, cz. dolna - przewód wydalający; gruszkowaty kształt, zbudowany z powyginanej cewy mającej boczne uchyłki, zwęża się ku dołowi przechodząc w przewód wydalający. Ściana: błona śluzowa, mięśniowa, łącznotkankowa zewnętrzna
GRUCZOŁ KROKOWY
Położenie: leży w miednicy mniejszej, poniżej dna pęcherza mocz., ku tyłowi od dolnej cz. spojenia łonowego, ku przodowi od bańki odbytniczej
Budowa: kształt stożka, spłaszczonego przednio-tylnie, składa się z 2 płatów- prawego i lewego; podstawa zwrócona ku górze, przylega do pech. moczowego, wierzchołek skierowany ku dołowi i przodowi. Powierzchnie: przednia (za spojeniem łonowym w jego dolnej cz.), tylna (przylga do odbytnicy), górna i boczne. Gruczoł otoczony torebką.
ZEWNĘTRZNE:
MOSZNA
POWRÓZEK NASIENNY
PRĄCIE: zawiera przewód moczowo-nasienny otoczony 2 ciałami jamistymi po bokach i ciałem gąbczastym po środku a następnie skórą. Ciało gąbczaste przy tylnym końcu tworzy zgrubienie- opuszkę prącia.
NARZADY PŁCIOWE ŻEŃSKIE
WEWNĘTRZNE:
JAJNIK
Położenie: w miednicy mniejszej, w tylno-bocznej ścianie, w dołku jajnikowym, w jamie otrzewnej;
Budowa: kształt spłaszczonej śliwki, barwa szaroróżowa, powierzchnia boczna (spłaszczona, zwrócona do kości miednicznej) i przyśrodkowa (trzewna); koniec górny (jajowodowy) skierowany w stronę jajowodu i dolny maciczny; brzeg przedni (krezkowy) i tylny (wolny); Posiada rdzeń (naczynia, nerwy, tk. łączna) i korę (pęcherzyki jajnikowe).
Sąsiedztwo: lejek jajowodu, prawy z wyrostkiem, a lewy z dolną pętlą esicy, koniec jajowodu - miejsce przyczepu więzadła wieszadłowego jajnika, koniec maciczny - zstępuje na dno miednicy.
Umocowanie: krezka jajnika, więzadło właściwe jajnika, więzadło wieszadłowe jajnika,
JAJOWÓD
Położenie: zaczyna się przy końcu jajnika (ujście brzuszne) i uchodzi do jamy macicy, między jej dnem a brzegiem trzonu (ujście maciczne); leży wewnątrzotrzewnowo
Odcinki:
-lejek jajowód ujściem brzusznym
-bańka jajowodu
-cieśń
-część maciczna
Sąsiedztwo: strona prawa - wyrostek, strona lewa - pętla esicy (pętle jelita cienkiego).
MACICA
Położenie: w miednicy mniejszej, pośrodkowo, do tyłu od pęcherza, do przodu od odbytnicy, powyżej pochwy, podotrzewnowo w przodozgięciu i przodopochyleniu, wzdłuż osi miednicy.
Budowa: szyjka (kanał szyjki macicy), trzon (jama macicy), dno.
Trójkąt macicy: szczyt, kąty podstawy - ujścia maciczne jajowodów. Szyjka macicy: cz. pochwowa (sklepienie pochwy), cz. nadpochwowa.
Umocowanie macicy: więzadło własne jajnika, więzadło obłe macicy.
Ściana: błona śluzowa, mięśniowa, otrzewna (tzw. omacicze).
POCHWA
Położenie: między przedsionkiem - błona dziewicza.
Do przedsionka pochwy uchodzą: pochwa, cewka moczowa, gruczoły przedsionkowe większe i mniejsze, gruczoły przycewkowe.
Sąsiedztwo: ściana przednia jest zrośnięta z tylną ścianą pęcherza moczowego i cewką moczową; ściana tylna z przegrodą odbytyniczo-pochwową i zagłębieniem odbytniczo-macicznym, oddzielając od odbytnicy.
Budowa wewn.: błona śluzowa, mięśniowa (okrężna i podłużna), przydanka łącznotkankowa; cz. śródmiedniczna i cz. przeponowa.
jama Douglasa- zachyłek j. otrzewnej położony między macicą, pochwą i odbytem