EWOLUCJA SYSTEMÓW OPIEKI ZDROWOTNEJ

mgr Iwona Bruśk

Zakład Zdrowia Publicznego

Akademii Medycznej w Warszawie

SYSTEM

• Uporządkowany zbiór jednostek tworzących zorganizowaną całość, służących jednemu celowi”

• Zasady organizacji , ogół przepisów, reguł obowiązujących, stosowanych w jednej dziedzinie, według których jest wykonane, zorganizowane .....

Systemowe rozwiązania opieki zdrowotnej nad ludzkością pojawiły się dopiero w ostatnich 150-200 latach.

Systemy a uwarunkowania historyczne

• Stany Zjednoczone-1776r. - wojna o niepodległość - przejęcie przez władze odpowiedzialności za ochronę zdrowia.

• Francja - rewolucja francuska- 1789r. - szpitale i placówki opieki nad chorymi przechodzą pod zarząd władz świeckich , samorządów, państwa.

• Wojna krymska 1853-1856, była dla Florence Nightingle inspiracją do ustanowienia nowego zawodu medycznego - pielęgniarki.

• Rewolucja przemysłowa XVIII-XIXw.

• Rozwój gospodarczy, rosnąca rola państwa, stopniowe choć powolne przejmowanie przez państwa odpowiedzialności za zdrowie obywateli.

Klasyczne systemy ochrony zdrowia

• Bismarkowski - ubezpieczenia zdrowotne

• Siemaszki - centralnie planowany

• Beveridge'a - narodowa służba zdrowia

• Wolnorynkowy - tzn. zdrowie= towar

System ubezpieczeń zdrowotnych

„brak bezpieczeństwa socjalnego robotników stanowi główną przyczynę zagrożeń jakie stanowią dla bezpieczeństwa Państwa”

Otto von Bismarck

premier Prus od 1862r. feudalny arystokrata, kanclerz Cesarstwa Niemieckiego do 1890r.

I ustawa - 1883r.- ubezpieczenia chorobowe,

II ustawa 1884r.- ubezpieczenie ofiar wypadków przy pracy,

III ustawa 1889r.- ubezpieczenia osób starszych i inwalidów.

W kolejnych 20 latach nowelizacje ustaw gwarantujące rozszerzenie obowiązku ubezpieczeń na wszystkie grupy zawodowe i wprowadzające obowiązek stosowania elementarnych zasad zapobiegania chorobom i wypadkom.

System ubezpieczeń zdrowotnych

Główne założenia systemu bismarkowskiego:

• finansowanie oparte na składkach obowiązkowych dla pracodawców i pracowników (zmienne proporcje)uzupełniane dotacjami państwa,

• zarządzanie przez niezależne od rządu instytucje typu kas chorych

• kontraktowanie świadczeń

Wprowadzony w Niemczech, Francji, Belgii, Austrii, Holandii, Japonii, Izraelu, w międzywojennej Polsce.

System centralnie planowany

Nikołaj Aleksandrowicz Siemaszko, lekarz, rewolucjonista rosyjski, współpracownik Lenina, pierwszy Komisarz Ludowy ds.Zdrowia. Powołał w 1918r. Państwowy Instytut Naukowy ds. Organizacji Ochrony Zdrowia (dzisiaj Instytut Siemaszki)

Siemaszko był twórcą nowego, socjalistycznego modelu opieki zdrowotnej.

Proces ten trwał 20 lat

W Rosji przed rewolucją było 21 tys. lekarzy, w 1928r. 63 tys. lekarzy, a w 1980r. -1120 tys. lekarzy!!!

System Siemaszki oparty był o 5 letnie plany rozwoju. Państwo utrzymywało całą infrastrukture , produkowało aparaturę, kształciło kadry.

Sektor ochrony zdrowia uznawany był jednak za nieproduktywny, mniej ważny.

System centralnie planowany

Główne założenia systemu Siemaszki;

• finansowanie przez budżet państwa,

• pełna kontrola systemu przez rząd,

• zapewnienie pełnej dostępności świadczeń zdrowotnych,

• zatrudnianie personelu przez państwo i opłacanie wg. tabeli płac.

System funkcjonował do lat 90 ubiegłego stulecia, różne modyfikacje systemu zostały przeniesione do krajów demokracji ludowych. W Polsce system Siemaszki nie został w pełni zastosowany.

System narodowej służby zdrowia

Sir Wiliam Henry Beveridge w 1942r, na zlecenie Winstona Churchila opracował raport Ubezpieczenia spoleczne i służby pokrewne...

„ekspertyzę istniejących zasad ubezpieczeń społecznych i służb pokrewnych , łącznie z zasadami odszkodowań dla robotników...”

Sprawy zdrowia potraktowano jako „służby pokrewne”, uznane jednak jako ważne w zapewnieniu społeczeństwu pełnej zdolności do pracy, aktywności ekonomicznej i społecznej.

Raport Beveridg'a wprowadzono w Wielkiej Brytanii od 1948r. Posłużył za podstawę narodowej służby zdrowia, regulując politykę społeczną, zapewniając bezpieczeństwo socjalne wzmacniając funkcję państwa opiekuńczego.

System narodowej służby zdrowia

Główne założenia systemu beveridg'a:

• finansowanie przez budżet państwa, z podatków ogólnych,

• pełna kontrola systemu przez rząd lub jego agendy,

• pełna dostępność dla wszystkich obywateli,

• personel opłacany wg. pensji lub liczby obywateli,

• udział pacjentów kosztach,

• udział sektora prywatnego.

Po modyfikacjach system wprowadzany w: Danii, Finlandii, Grecji, Hiszpanii, Irlandii, Kanadzie, Norwegii, Portugalii, Szwecji we Włoszech.

System rynkowy

W USA w 1943r. Raport Roosevelta:

”Polityka bezpieczeństwa pracy i pomocy społecznej”

Świadczenia zdrowotne są przedmiotem transakcji handlowych, sprzedawane i kupowane jak każdy towar. Skala zależy od siły nabywczej kupującego.

Kolejni prezydenci USA podejmowali próby reformy systemu co miało doprowadzić do powszechnej dostępności świadczeń zdrowotnych - bez powodzenia.

15% społeczeństwa USA - 42 mln. obywateli nie jest objęta ubezpieczeniem zdrowotnym.

System rynkowy

W USA zostały wprowadzone:

• Medicare - rządowy program ubezpieczeń zdrowotnych dla osób starszych i niepełnosprawnych,

• Medicaid - rządowy program objęcia świadczeniami medycznymi osób biednych finansowany wspólnie przez rząd federalny i rządy stanowe.

• prywatne ubezpieczenia zdrowotne oferowane przez coraz liczniejsze towarzystwa ubezpieczeniowe,

BOGACTWO KREUJĄC POSTĘP- POGŁĘBIA NIERÓWNOŚCI

W dniu 13 października 2004r. W telewizyjnej debacie przedwyborczej Carry zarzucił Bushowi brak skutecznej polityki zdrowotnej, chwaląc się, że ma sposób na objęcie wszystkich obywateli ubezpieczeniami zdrowotnymi...

Pożyjemy ...Zobaczymy

Światowa Organizacja Zdrowia (ŚOZ)

Zadania:

• Współpraca międzynarodowa na rzecz poprawy zdrowia obywateli

• Realizacja programu „Zdrowie dla wszystkich”

• Wzmacnianie działań Podstawowej Opieki Zdrowotnej

• Propagowanie zdrowego stylu życia (m.in. kampanie antynikotynowe)

Zadania szczegółowe ŚOZ

• Udzielanie rządom państw członkowskich, wszelkiej pomocy w umacnianiu systemu opieki zdrowotnej;

• Powoływanie i utrzymywanie służb administracyjnych, epidemiologicznych i statystycznych niezbędnych dla państw członkowskich;

• Udostępnianie informacji o sytuacji zdrowotnej , doradztwa, i pomocy;

• Stymulowanie działań zmierzających do eliminacji chorób epidemicznych i innych;

• Promowanie prawidłowego żywienia, warunków mieszkaniowych, sanitarnych i pracy oraz ochrony środowiska naturalnego człowieka;

• Promowanie działań naukowych i badawczych w zakresie ochrony, promocji i wzmocnienia zdrowia;

• Opracowanie standardów żywności, leków i produktów;

• Pomoc w kształtowaniu w państwach członkowskich właściwej wiedzy o sprawach zdrowia.

Uwarunkowania zdrowia wg. ŚOZ

Społeczne

Ekonomiczne

Polityczne

50 % Styl życia

20 % Czynniki środowiskowe

20 % Czynniki genetyczne

10 % System opieki zdrowotnej

Polityka zdrowotna wg. ŚOZ

• Rozeznanie rzeczywistych potrzeb zdrowotnych społeczeństwa

• Analiza sprawności działającego systemu opieki zdrowotnej

• Ocena zasobów intelektualnych i materialnych ŚOZ

• Poziom i jakość udzielanych świadczeń

• Uwzględnianie potencjału i rezerw w zakresie postępu naukowego i technicznego medycyny

• Kalkulacja rzeczywistych kosztów leczenia

• Współodpowiedzialność za zdrowie społeczeństwa wszystkich sektorów mających bezpośredni wpływ na promocję, zachowania i ochronę zdrowia.

Najpoważniejsze problemy

Na ponad 6 mld. ludzi mieszkających na Ziemi 1 mld. żyje w krajach najbiedniejszych.

W tych krajach przeciętne trwanie życia nie przekracza 40 lat gdy w krajach rozwiniętych

to 75 lat.

• Skala różnic w wydatkach na zdrowie

w krajach biednych 10 dolarów na osobę

w USA ..........4500 dolarów na osobę

„Zdrowie dla wszystkich”

długofalowa Strategia wg. niej zadanie priorytetowe ŚOZ to rozwijanie podstawowej opieki zdrowotnej.

• ZDW miała być podstawą do opracowania i reformowania narodowych strategii i programów funkcjonujących systemów ochrony zdrowia.

• Zbudowanie infrastruktury umożliwiającej powszechny i równy dostęp do lekarzy POZ

Np..Chiny - „bosonodzy lekarze”

• Nasilenie kampanii profilaktycznych (szczepienia ochronne, żywienie, oświata)

„Zdrowie dla wszystkich”

Problemy z realizacją:

• ubóstwo, które dotyczy 20% ludności świata i sprawia , że 1/3 populacji dzieci jest niedożywiona a połowa ludności Ziemi nie ma dostępu do podstawowych leków;

• Zbyt szeroki przyrost ludności głównie w krajach najuboższych, rozwijających się (90% całego przyrostu);

• Konflikty powodujące masowe migracje kilkunastu milionów ludzi.

Główne priorytety ŚOZ-
działania na rzecz zdrowia publicznego

• Zapobieganie rozprzestrzenianiu się chorób m.in. poprzez popularyzację szczepień ochronnych;

• Zapobieganie właściwych dla zdrowia warunków środowiskowych;

• Zapobieganie wypadkom i urazom oraz zapewnienie szybszej pomocy w przypadku katastrof i kataklizmów;

• Propagowanie zdrowego stylu życia

• Zapewnienie do właściwej jakościowo opieki medycznej;

• Zapewnienie rozwoju kadr, nowych technologii i odpowiednich zasad finansowania.

Zasady solidaryzmu i współodpowiedzialności

• Ochrona zdrowia jako dobro publiczne finansowanie wydatków z budżetu państwa bądź poprzez ubezpieczenia zdrowotne.

• Wydatki na zdrowie finansowane przez młodych dla starszych, przez bogatych dla biednych, przez zdrowych dla chorych - by wszyscy, którzy pomocy medycznej potrzebują mogli ją otrzymać.

---