Polityka pieniężna
Istota i cele polityki pieniężnej,
Pieniądz w systemie gospodarczym
1. Istota i cele polityki pieniężnej
Polityka pieniężna jest jedynym z narzędzi polityki gospodarczej. Tradycyjnie uznawana jest ona za jeden z filarów polityki makroekonomicznej, tworząc wspólnie z polityką fiskalno-budżetową, politykę finansową państwa. Decyzje podejmowane w jej ramach, są nakierowane na kształtowanie i porządkowanie ekonomicznych działań jednostek gospodarczych w pewnym obszarze lub na pewnym terytorium.
Bezpośrednim cele polityki pieniężnej powinno być ograniczenie ilości pieniądza w systemie gospodarczym do wielkości niezbędnej dla właściwego spełniania przez pieniądz jego funkcji. Obejmuje ona działania związane z koordynowaniem strumieni finansowych w procesie reprodukcji makroekonomicznej. W praktyce realizacja tego zadania może sprowadzać się do wyznaczenia i osiągania tzw. bezpośredniego celu inflacyjnego.
Ogłoszenie celu bezpośredniego (ustalenie poziomu inflacji) nie eliminuje celów pośrednich. Polityka pieniężna wymaga formułowania wielu celów pośrednich, służących realizacji wymienionego celu bezpośredniego. Głównym celem pośrednim jest odpowiednia korelacja przyrostu podaży pieniądza z przyrostem produktu narodowego. Do innych celów pośrednich można zaliczyć oddziaływanie za poziom stóp procentowych oraz na poziom kursu walutowego. W przypadku wyznaczenia celu bezpośredniego, cele operacyjne banku centralnego przybierają charakter umożliwiający realizację zadania głównego.
2. Pieniądz w systemie gospodarczym
Pieniądz we współczesnym gospodarce spełnia określone funkcje, na których wypełnianie ma wpływ jego forma.
Przez pojęcie pieniądza zwykło się uważać wszystko, co jest powszechnie akceptowane jako środek regulowania zobowiązań. Powinien on spełniać trzy funkcje:
- miernika wartości,
- środka wymiany i środka płatniczego,
- środka przechowywania wartości.
Pieniądz nie został wynaleziony, lecz wyłonił się żywiołowo jako wygodny instrument ułatwiający przebieg procesów wymiany. Początkowo funkcją pośrednika w wymianie pełniły określone towary. Z czasem, z uwagi na takie zalety, jak jednorodność, trwałość, łatwa podzielność, rolę pieniądza zaczęły sprawować metale szlachetne. Wykorzystując możliwość zastępowania pieniądza pełnowartościowego przez znaki lub symbole pieniężne, wprowadzono do obiegu pieniądz papierowy. Równolegle z obiegiem pieniądza gotówkowego rozwinęły się instytucje obiegu pieniądza bezgotówkowego, w którym płatności są realizowane za pomocą przenoszenia depozytów z jednego rachunku bankowego na drugi w tym samym lub różnych bankach.
Pieniądz pełni funkcję środka wymiany przy transakcjach kupna-sprzedaży wówczas, gdy sprzedawca za towar przekazany nabywcy otrzymuje natychmiast zapłatę w pieniądzu, tzn. przy wszelkiego rodzaju transakcjach gotówkowych.
W funkcji środka płatniczego pieniądz jest środkiem regulowania zobowiązań z tytułu obrotu towarowego oraz ze wszystkich innych tytułów np. podatków.
Funkcja miernika wartości umożliwi a wykorzystanie jednostki pieniężnej dla wyrażenia wartości towarów i usług.
Pieniądz jako środek przechowywania wartości jest jednym ze składników majątku jednostek gospodarujących, oprócz takich składników, jak aktywa quasi-pieniężne, aktywa finansowe i aktywa rzeczowe.
Cechy charakterystyczne pieniądza:
1. brak kosztów transformacji - inne składniki majątkowe, wykorzystywane w celu nabycia towarów lub regulacji zobowiązań, wymagają uprzedniej transformacji w pieniądz.
2. brak w zasadzie dochodu z wartości, przechowywanej w formie pieniężnej.
3. stała wielkość nominalnej wartości, przechowywanej w pieniądzu.
1