Socjologia czasu wolnego.

Dr Ewa Kozak

Tel. [phone]

e-mail: [e-mail]

Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego

Ul. Dawida 3 p.10 Wrocław

Egzamin pisemny- 10 pytań otwartych.

Literatura:

1. Sztompka Piotr, „Socjologia. Analiza społeczeństwa”

2. Szacka Barbara, „Wprowadzenie do socjologii”, W-wa 2003.

3. Douglas T. Kenrick, Steven L. Neuberg, Robert B. Cialdini, “Psychologia społeczna. Rozwiązane tajemnice”.

4. Bauman Zygmunt, „Socjologia”.

5. Aronson Elliot, „Psychologia społeczna- serce i umysł”

6. Aronson Elliot, „Człowiek- istota społeczna”

7. Cialdini Robert B., “Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i Praktyka” Gdańsk 2001.

Treści programowe.

1. Socjologia jako nauka

• etapy rozwoju socjologii.

• wyznaczniki socjologii jako nauki

• metody, techniki i narzędzia badawcze socjologii.

2. Społeczeństwo- analiza zagadnień.

• pojęcie społeczeństwa.

• pojęcie i struktura grupy społecznej

• klasyfikacja grup społecznych

• krąg społeczny, społeczność i środowisko społeczne.

3. Więź społeczna i jej komponenty.

• więź społeczna

• wzajemne oddziaływania i wzory działań społecznych

• stosunki i zależności społeczne

• instytucje społeczne

• kontrola społeczna

• organizacja społeczna

4. Życie społeczne i jego podstawy.

• pojęcie życia społecznego

• biologiczne wyznaczniki życia społecznego

• geograficzne uwarunkowania życia społecznego

• demograficzne determinanty życia społecznego

• ekonomiczne podstawy życia społecznego.

5. Analiza ważniejszych procesów społecznych.

• procesy przystosowania (socjalizacja)

• współpraca

• współzawodnictwo

• konflikt

• dezorganizacja i problemy społeczne

• ruchliwość społeczna- rodzaje i mechanizmy.

film Bogowie New Age

6. Zarządzanie czasem- efektywne planowanie.

• definicje czasu i zarządzania

• problemy związane z zarządzaniem czasu

• funkcjonowanie człowieka jako jednostki holistycznej

• różnorodne podejście do czasu pracy i czasu wypoczynku

• relacje pomiędzy pracą a wypoczynkiem

• społeczna charakterystyka członków grup prezentujących określone postawy wobec poszczególnych rodzajów aktywności.

• macierz Eisenhowera

7. Czas wolny jako dobro społeczne.

• zdefiniowanie podstawowych pojęć (czas wolny, wypoczynek).

• konstytutywne cechy czasu wolnego i wypoczynku

• funkcje czasu wolnego

• układy czasu wolnego

• typy czasu wolnego

• klasyfikacje form wypoczynku

Socjologia jest nauką licząca około 150 lat. Ale jej dzieje ujęte na tle myśli społecznej są znacznie dłuższe, jeśliby przyjąć, że nauka ta dostarcza wiedzy o zjawiskach i procesach zachodzących w zbiorowościach ludzkich. Kształtowanie się socjologii, jak i wielu innych nauk społecznych, stanowiło długotrwały proces, w którym wyróżnia się 2 podstawowe etapy:

• przednaukowy, czyli inkubacyjny obejmujący prapoczątki i formowanie się podstaw socjologii aż do uzyskania statusu dyscypliny naukowej.

• naukowy- rozpoczęty formalnymi narodzinami socjologii obejmuje jej rozwój, cechuje się nadaniem nazwy, postępującą instytucjonalizacją i specjalizacją oraz kumulowaniem wiedzy i jej upowszechnianiem.

Wyznaczniki socjologii jako nauki.

1. Nazwa.

Na nazwę składają się dwa słowa łacińskie: societas- wspólnota, społeczeństwo bądź socius- wspólny, towarzysz oraz ogólnie znany termin grecki logos- wiedza, słowo, myśl, nauka.

Terminu „socjologia” użył po raz pierwszy August Comte w czwartym tomie kursu filozofii pozytywnej, wydanej w roku 1837. Fakt ów badaczom dziejów myśli socjologicznej wydawał się tak ważny, że uznano go formalnie za narodziny socjologii.

W dosłownym znaczeniu etymologicznym socjologia jest nauką o społeczeństwie, a jako dyscyplina jest jedną z nauk społecznych.

Nie ma zgodności co do ostatecznego składu bloku nauk społecznych. Stały trzon stanowi: historia, antropologia, psychologia, ekonomika (dobra i usługi), nauki polityczne.

2. Przedmiot badań- społeczeństwo

3. Określenie procedury badawczej- wypracowanie naukowego warsztatu badań (procedura, metody, techniki, narzędzia).

Wyróżniamy 2 fazy procedury badawczej:

1. faza koncepcji- można zmieniać, modyfikować, podlega ulepszeniom.

2. Badań właściwych (wykonawcza)- zmiany od strony etycznej są zabronione w przeciwieństwie do strony technicznej.

Schemat organizacji badań.

Faza koncepcji

1. temat- przedmiot, cel uzasadnienie 1

2. problemy badawcze 3

3. hipotezy badawcze 4

4. wybór terenu badań i dobór próby 6a

5. typologia zmiennych 5

6. schemat wyjaśniania związków między zmiennymi 5a

7. typologia wskaźników do zmiennych 6

8. metody, techniki i narzędzia badań 7

9. definicje teoretyczne ważniejszych pojęć 2

10. badania pilotażowe 8

11. ostateczna wersja problemów badawczych, hipotez teoretycznych i narzędzi badań 9

12. harmonogram badań 7a

13. bibliografia 1a

Oczekiwania studentów I-go roku dotyczące organizacji edukacji.

Zmienna niezależna zmienna pośrednia zmienna zależna:

czas zajęć

forma dojazdów

dostępność do materiałów

kryteria oceniania

Wskaźnik: cecha charakteryzująca zmienną.

Badania pilotażowe: badania próbne, dające informację o poprawności badań

Faza koncepcji wymaga dyskusji, konfrontacji, ulepszania, a tym samym zmian.

Faza wykonawcza

1. przeprowadzenie badań właściwych

2. uporządkowanie materiałów badawczych

3. opracowanie klucza modyfikującego

4. kodyfikacja i opracowanie statystyczne

5. analiza jakościowa, klasyfikacja zagadnień i zależności.

6. weryfikacja hipotez

7. opracowanie teoretyczne

Metoda (methodos) to zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących najogólniej całość postępowania badacza zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego.

Metody badawcze:

Eksperyment- jest metodą naukowego badania określonego wycinka rzeczywistości polegającą na wywoływaniu lub tylko zmienianiu przebiegu procesów przez wprowadzenie do nich jakiegoś nowego czynnika i obserwowaniu zmian powstałych pod jego wpływem.

Sondaż diagnostyczny- jest sposobem gromadzenia wiedzy o atrybutach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk społecznych, opiniach wybranych zbiorowości, nasilaniu się i kierunkach rozwoju określonych zjawisk i wszelkich innych zjawisk instytucjonalnie nie zlokalizowanych- w oparciu o specjalnie dobraną grupę reprezentującą populację generalną, w której badane zjawisko występuje.

Monografia- jest metodą badań, której przedmiotem są instytucje w rozumieniu placówki lub instytucjonalne formy działalności, prowadzącą do gruntownego rozpoznania struktury instytucji, zasad i efektywności działań wychowawczych oraz opracowania koncepcji ulepszeń i prognoz rozwojowych.

Metoda indywidualnych przypadków- jest sposobem badań polegającym na analizie jednostkowych losów ludzkich uwikłanych w określone sytuacje poprzez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku.

Techniki badań są czynnościami określonymi przez dobór odpowiedniej metody i przez nią uwarunkowanymi. Rozumienie technik jako czynności prowadzi do wyłonienia najczęściej stosowanych technik:

• obserwacja- jest czynnością badawczą polegająca na gromadzeniu danych droga spostrzeżeń.

• wywiad- jest rozmową badającego z respondentem lub respondentami według opracowanych wcześniej dyspozycji lub w oparciu o specjalny kwestionariusz.

• ankieta- jest techniką gromadzenia informacji polegająca na wypełnianiu, najczęściej samodzielnie przez badanego, specjalnych kwestionariuszy na ogół na wysokim stopniu standaryzacji w obecności lub częściej bez obecności ankietera.

• badanie dokumentów- jest techniką badawczą służącą do gromadzenia wstępnych, opisowych, także ilościowych informacji o badanej instytucji czy zjawisku wychowawczym. Jest także technika poznania biografii jednostek i opinii wyrażonych w dokumentach. Samodzielnie rzadko może występować w roli instrumentu naukowego poznania.

• analiza treści- jest techniką badawczą służącą do systematycznego, obiektywnego i ilościowego opisu jawnej treści przekazów informacyjnych.

• techniki projekcyjne- polegają na przedstawieniu badanemu sytuacji bodźcowej, nie mającej dlań znaczenia arbitralnie ustalonego przez eksperymentatora, ale zarazem takiej, która będzie mogła nabrać znaczenia przez to, iż osobowość badanego narzuci jej swoje indywidualne znaczenie i organizację.

Literatura wykładu:

1. Lutyński Jan, „Metody badań społecznych. Wybrane zagadnienia”; Łódź 1994.

2. Łobocki Mieczysław, „Metody i techniki badań pedagogicznych”; Kraków 2002.

3. Pilch Tadeusz, „Zasady badań pedagogicznych”; W-wa 1995.

4. Sztumski Jan' „Wstęp do metod i technik badań społecznych”; Katowice 1999.

3

---