PIKTOGRAMY

szwedzki system komunikacji znakowo-obrazkowej

Piktogramy to graficzny system komunikacyjny.

Zasadą konstrukcji znaków tego systemu jest: czarne tło i biała figura. Każdy ze znaków opisany jest literowo w postaci wyrazu określającego treść znaku.

System Piktogramy ulegał przez kilka lat przekształceniom formalnym i udoskonaleniom. Podstawą pracy były znaki kanadyjskiego programu PIC-system. Przetłumaczone zostały one na szwedzki w 1980 r. przez logopedę Subhas Maharaj. Pracując w instytucie dla niepełnosprawnych dzieci i dorosłych w Saskatchewen zastosował on początkowo w swojej pracy 400 znaków. Pierwsza szwedzka wersja Piktogramów przetłumaczona przez RPH-Sär w Umeå (dzisiejsze SIH) ukazała się w 1985. Obecnie system zawiera ok. 1000 piktogramów symboli i w takiej postaci rozpowszechniany jest na świecie.

Do Polski trafił poprzez Centrum Metod Alternatywnych w Szczecinie- gdzie podobnie jak wcześniej w Szwecji- próbowano zastosować w pracy z niemówiącymi dziećmi znaki szwedzkiej wersji Piktogramów.

W 1991 r. Maria Podeszewska-Mateńko po wcześniejszej kilkuletniej pracy logopedycznej z zastosowaniem tych znaków- w imieniu Centrum Metod Alternatywnych w Szczecinie podpisała cesję ze szwedzkim SIH-Läromedel praw autorskich piktogramów. Zezwala ona Centrum Metod Alternatywnych w Szczecinie jako jedynemu przedstawicielowi SIH w Polsce na tłumaczenie, rozpowszechnianie i ochronę praw autorskich producenta i dystrybutora. Centrum Metod Alternatywnych w Szczecinie w porozumieniu z SIH w Umeå prowadzi szkolenia przygotowujące do pracy nad wykorzystaniem Piktogramów w terapii osób niemówiących, niepełnosprawnych poznawczo, emocjonalnie i ruchowo. W szkoleniu biorą udział przedstawiciele SIH-Läromedel ze Szwecji, osoby odpowiedzialne merytorycznie za treść szkoleń i poprawność formalną szkolenia. Osoby kończące szkolenia otrzymują świadectwa uprawniające je do pracy terapeutycznej z wykorzystaniem piktogramów.

Użytkownicy

systemu Piktogramy

Piktogramy są przeznaczone dla wszystkich osób niemówiących wokalnie w celu ułatwienia im kontaktu i komunikacji z otoczeniem.

Można wyróżnić dwie grupy użytkowników systemu Piktogramy. Kryterium tego podziału jest stopień rozumienia systemu językowego przez osoby nie mówiące wokalnie oraz umiejętność tworzenia przez nie i przekazywanie wypowiedzi (komunikacji).

Jedna grupa użytkowników to osoby rozumiejące mowę wokalną. Identyfikują one struktury dźwiękowe słów z ich treściami i znają zasady tworzenia ze słów wypowiedzi. Druga grupa użytkowników to osoby których rozumienie dźwięków mowy identyfikacja treści i formy wyrazów jest niewykształcona, zaburzona. Te osoby muszą uczyć się rozumienia treści mowy i znaków.

Dlatego procedury wprowadzenia systemu Piktogramy do komunikacji i edukacji tych dwóch grup użytkowników są odmienne i wyma-gają przygotowania od nauczyciela, terapeuty, rodziny.

EDUKACJA I KOMUNIKACJA

Systemy alternatywne wobec mowy dźwiękowej pełnią dwie funkcje. Służą nawiązaniu kontaktu z drugim człowiekiem, prowadzeniu rozmów wyrażaniu opinii, emocji, sądów. Druga zaś funkcja systemów alternatywnych tak jak w wypadku języka mówionego to poznawanie świata. Poprzez reguły użycia słów (składnia) odkrywamy relacje ze światem otaczającym nas. Te reguły to:

• symbolizacja rzeczywistości poprzez nadawanie znaczeń słownych przedmiotom, czynnościom, miejscom, emocjom

• grupowanie symboli słownych według różnych kryteriów: podobieństwa, przeciwieństwa, użytku, celu, przeznaczenia, analogii

• tworzenie pojęć

• reguły użycia składni

• wyznaczanie pola semantycznego pojęć

• wprowadzanie schematów językowych

Przykłady wykorzystania piktogramów w rozwijaniu funkcji poznaw-czych użytkowników systemu Piktogramów są ogólnie przedstawione w materiałach.

Konstrukcja

systemu Piktogramy

Wszystkie znaki systemu można podzielić ze względów formalnych na kilka grup. Kryterium podziału znaków Piktogramów jest forma prezentacji na nich desygnatów oraz zakres umowności (symbolizacji) i uproszczenia (szczegółowości) treści. Są piktogramy wiernie odtwarzające wizerunki przedmiotów i czynności z dużą ilością szczegółów.

Znaki ikoniczne:

1. znaki szczegółowe

2. znaki uproszczone

Są piktogramy o dużym stopniu uogólnienia i symbolicznej formie.

Symbole:

1. symbole kontaktowe

2. symbole analogiczne

• ideomorficzne

• izomorficzne

symbole arbitralne

Maria Podeszewska-Mateńko

obrazki-znaki podobne do desygnatu

symbole o zmiennym stopniu podobieństwa do desygnatu, idei, pojęcia.

---