Pajewski
Rozdział II Mocarstwa zaborcze wobec Polski w chwili wybuchu wojny.
1. Państwa Centralne wobec Polski.
1.08.1914 - Niemcy wypowiadają wojnę Rosji
6.08.1014 - Austro-Węgry (AW) wypowiadają wojnę Rosji.
Polska stała się więc polem walk militarnych i politycznych zaborców. Berlin i Wiedeń liczyły na powstanie wielu polskich oddziałów partyzanckich, które będą walczyć na tyłach armii rosyjskiej. Oba państwa wydały odezwy do narodu polskiego.
Odezwa niemiecka zachęcała Polaków do powstania i walki przeciw Rosji, Niemców zaś przedstawiała jako przyjaciół. Memoriał niemiecki z 9 września 1914 mówił o utworzeniu pod kierownictwem niemieckim środkowoeuropejskiego związku gospodarczego - Mitteleuropa, w skład którego miała wejść Polska. Nie wiadomo było tylko jaka miałaby mieć rolę i jakie terytorium obejmować.
Rzeczywiste stanowisko kół rządowych niemieckich padło ze strony pruskiego ministra spraw wewnętrznych Friedricha von Loebella - sprawa polska to wewnętrzną sprawa Niemiec, a odbudowa państwa polskiego jest sprzeczna z interesem niemieckim.
Odezwa austriacka została ogłoszona 9 sierpnia. AW chciały wyzwolić Polskę spod jarzma rosyjskiego i liczyły na powierzenie AW opieki nad Polakami. Brakowało jednak precyzyjnych koncepcji politycznych w sprawie polskiej.
Obie odezwy Polacy przyjęli z niechęcią.
2. Rosja wobec Polski.
Rosjanie zaczęli od dokonania mobilizacji, która odbyła się bez przeszkód. Następnie wydali odezwę, która została podpisana przez naczelnego wodza wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza. Odezwa zwracała się do Polaków we wszystkich 3 zaborach. Mówiła ona o zjednoczeniu się całego narodu polskiego pod berłem rosyjskim ze swoboda wiary, języka i z samorządem. Odezwa została 23 września 1914 roku wyjaśniona przez hr. Georgija Bobińskiego 0 wojennego generała-gubernatora Galicji Wschodniej. Oświadczył on, że Galicja Wschodnia i Łemkowszczyzna (Bieszczady) to odwieczna część jednej wielkiej Rusi. Galicja Zachodnia z Krakowem, bez ziemi nowosądeckiej, otrzymają swobodę w wierze, języku i samorządzie. Warunkiem jest jednak lojalność wobec władz rosyjskich.
Rosyjskie cele wojenne: dolne dorzecze Niemna., Galicja Wschodnia - mają być wcielone do Rosji.
Poznańskie, Śląsk Południowy, Galicja Zachodnia miały być połączone z Królestwem jako prowincja autonomiczna.
Tak więc koncepcja rozwiązania sprawy Polski i tu nie została podana.