Przyjęcie zapłaty gotówką ponad 15.000 euro oznacza dodatkowe obowiązki

Andrzej Janowski

2010-07-15, ostatnia aktualizacja 2010-07-15 11:21

Przyjmowanie przez przedsiębiorców płatności w gotówce przekraczających 15.000 euro może sprowadzić na nich szereg dodatkowych, uciążliwych obowiązków wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Za ich naruszenie grożą surowe kary.

Kiedy przedsiębiorca podpada pod przepisy ustawy?

Do listy instytucji zobowiązanych, na których ciążą obowiązki wynikające z ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy, dopisano m.in. przedsiębiorców w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wprowadzono jednak ważne ograniczenie: tylko ci przedsiębiorcy są "instytucją zobowiązaną", którzy przyjmują płatności za towary w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 15.000 euro, również gdy należność za określony towar jest dokonywana w drodze więcej niż jednej operacji.

Przedsiębiorca, który nie przyjmuje w gotówce płatności za towary o wartości równej lub przekraczającej równowartość 15.000 euro, nie jest "instytucją obowiązaną" w rozumieniu ustawy, w związku z tym nie ciążą na nim obowiązki nią nałożone. Nie musi m.in. rejestrować transakcji, wprowadzać wewnętrznej procedury, szkolić pracowników. Podobnie wygląda sprawa ze stowarzyszeniami posiadającymi osobowość prawną. Są one instytucjami obowiązanymi, jeżeli przyjmują płatności w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 15.000 euro.

Dla innych podmiotów nie ma limitu kwotowego

W przypadku innych podmiotów wymienionych w ustawie jako instytucje obowiązane takiego limitu kwotowego nie wprowadzono. Chodzi tu m.in. o banki, domy maklerskie fundusze inwestycyjne, zakłady ubezpieczeń. Na liście są też biegli rewidenci i doradcy podatkowi wykonujący zawód, podmioty wykonujące działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Znajdują się na niej także fundacje, podmioty prowadzące działalność kantorową oraz przedsiębiorcy prowadzący domy aukcyjne, antykwariaty, działalność faktoringową, działalność w zakresie obrotu metalami lub kamieniami szlachetnymi i półszlachetnymi, sprzedaży komisowej lub pośrednictwa w obrocie nieruchomościami. W przypadku tych podmiotów są one "instytucjami obowiązanymi" i ciążą na nich obowiązki wynikające z ustawy niezależnie od tego, czy przyjmują płatności w gotówce o wartości równej lub przekraczającej 15.000 euro.

Nie opłaca się przyjmować gotówki

Przyjmowanie płatności za towary w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 15.000 euro może okazać się dla przedsiębiorcy bardzo kłopotliwe. Będzie to skutkowało powstaniem obowiązków wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy. Należą do nich:

1) konieczność rejestracji transakcji przekraczających 15.000 euro;

2) konieczność rejestracji transakcji, bez względu na ich wartość, których okoliczności wskazują, że mogą one mieć związek z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu;

3) obowiązek przekazywania General-nemu Inspektorowi informacji o zarejestrowanych transakcjach;

4) przechowywanie przez pięć lat rejestru transakcji, informacji o transakcjach oraz dokumentów z nimi związanych;

5) obowiązek prowadzenia bieżącej analizy przeprowadzonych transakcji i dokumentowania wyników analizy w formie papierowej lub elektronicznej oraz przechowywania ich przez pięć lat;

6) konieczność wprowadzenia w formie pisemnej wewnętrznej procedury w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu;

7) wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za wykonanie obowiązków określonych w ustawie (w spółkach kapitałowych osobą odpowiedzialną jest członek zarządu wyznaczony przez zarząd);

8) zapewnienie udziału pracowników, wykonujących obowiązki związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w instytucji obowiązanej, w programach szkoleniowych dotyczących tych obowiązków;

9) konieczność stosowania wobec swoich klientów tzw. środków bezpieczeństwa finansowego - m.in. identyfikacji klienta, podejmowania czynności w celu identyfikacji rzeczywistego beneficjenta transakcji, uzyskiwania informacji dotyczących celu i zamierzonego przez klienta charakteru stosunków gospodarczych.

Do czasu wydania przepisów wykonawczych do ustawy przedsiębiorcy nie mają obowiązku rejestrowania transakcji przekraczających 15.000 euro oraz przekazywania informacji o nich Generalnemu Inspektorowi. Przepisy wykonawcze zostaną wydane po 8 października 2010 r. To zwolnienie dotyczy tylko tych podmiotów, które stały się instytucjami obowiązanymi w dniu 22 października 2009 r. (data wejścia w życie zmian w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy rozszerzających katalog instytucji obowiązanych).

Surowe kary za niewykonanie obowiązków

Dotychczas wielu przedsiębiorców lekceważyło wymóg rozliczania za pomocą rachunku bankowego transakcji przekraczających 15.000 euro. Taki obowiązek dotyczący rozliczeń między przedsiębiorcami jest zawarty w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. Za jego naruszenie nie przewidziano jednak kar. Kary mogły być nałożone za naruszenie podobnego obowiązku wynikającego z Prawa dewizowego, dotyczącego rozliczeń w obrocie dewizowym (z polskimi kontrahentami w walutach obcych oraz z zagranicznymi kontrahentami, bez względu na rodzaj waluty).

Kary za niewykonanie obowiązków wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy są bardziej dotkliwe. Do trzech lat pozbawienia wolności grozi osobie, która nie dopełnia obowiązku rejestracji transakcji, przekazania Generalnemu Inspektorowi dokumentów dotyczących tej transakcji lub przechowywania przez wymagany okres rejestru tych transakcji lub dokumentów dotyczących tej transakcji. Taka sama kara grozi za niewprowadzenie wewnętrznych procedur, niewyznaczenie osoby odpowiedzialnej, nieprzeprowadzanie analizy ryzyka. Na przedsiębiorcę, u którego te nieprawidłowości wykryto, zostanie dodatkowo nałożona kara pieniężna nawet do 100.000 zł. Kara grozi również za niedopełnienie obowiązku zapewnienia udziału pracowników w programie szkoleniowym.

Zabezpiecz się w umowie

Najlepszym dla przedsiębiorców rozwiązaniem wydaje się więc nieprzyjmowanie płatności gotówkowych przekraczających 15.000 euro. Jeśli taką kwotę chce w gotówce zapłacić inny przedsiębiorca, można odmówić jej przyjęcia, wskazując na wymóg rozliczeń między przedsiębiorcami za pomocą rachunku bankowego wynikający z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Większy problem może być w przypadku, gdy gotówką zechce zapłacić podmiot niebędący przedsiębiorcą, np. konsument kupujący mieszkanie od dewelopera czy samochód w salonie. Co do zasady, taki klient ma prawo zapłacić gotówką, bo żadne przepisy mu tego nie zabraniają. Dlatego najlepszym z punktu widzenia przedsiębiorcy rozwiązaniem jest zapisanie w umowie z klientem, że zapłata nastąpi w formie bezgotówkowej, na rachunek bankowy przedsiębiorcy. Wtedy przedsiębiorca będzie miał podstawę do odmowy przyjęcia gotówki od klienta niebędącego przedsiębiorcą. Dzięki temu uniknie wszystkich uciążliwych obowiązków wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy.

Podstawa prawna: ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2010 r. nr 46, poz. 276).

Gazeta Podatkowa Nr 680 z dnia 2010-07-15

---