JĘZYKOWY OBRAZ ŚWIATA Słownik: Słownik terminów gramatycznych

Początek formularza

Zobacz podobne hasła

Dół formularza

Początek formularza

Zobacz wszystkie hasła ze słownika

Dół formularza

• Edytuj hasło

• Zgłoś do moderacji

Popularność: (popularność 0%)

Data utworzenia:

2008-10-22 10:05:40

Data ostatniej modyfikacji:

Hasło nie było modyfikowane.

- obraz świata (rzeczywistości pozajęzykowej) zawarty w języku, możliwy do odtworzenia w wyniku analiz różnych poziomów języka. "Najogólniej można powiedzieć, że jest to zbiór prawidłowości zawartych w kategorialnych związkach gramatycznych (fleksyjnych, słowotwórczych, składniowych) oraz w semantycznych strukturach leksyki, pokazujących swoiste dla danego języka sposoby widzenia poszczególnych składników świata oraz ogólniejsze rozumienie organizacji świata, panujących w nim hierarchii i akceptowanych przez społeczność językową wartości" (R. Tokarski, w: Encyklopedia kultury polskiej XX wieku). Podstawy przekonania o istnieniu językowego obrazu świata dała już niemiecka lingwistyka XIX-wieczna (W. Humboldt). W XX wieku wykorzystuje tę teorię → lingwistyka kulturowa, a także → językoznawstwo kognitywne. Językowy obraz świata jest dla każdego języka naturalnego (a nawet dla funkcjonalnych odmian tego języka) inny. Dlatego konkretne analizy próbują wskazać tę odmienność, specyficzność lub wskazać podobieństwa między językami narodowymi, a co za tym idzie - kulturami. Np. z leksyki, frazeologizmów, potocznych metafor języków europejskich rekonstruuje się pewien sposób patrzenia na świat, który nazywamy antropocentrycznym, czyli z perspektywy człowieka będącego w centrum świata (por. styl potoczny), por. np. poi. g-fo-wa rodziny´ktoś najważniejszy w rodzinie, tak jak głowa to najważniejsza część ciała człowieka´; ang. head ofa school ´dyrektor szkoły, głowa szkoły´, head lights ´światła czołowe´; fr. en tete ´na początku´ tete du pont ´mostowy´. Z kolei analiza pojęciowego systemu czasów gramatycznych w różnych językach każe przypuszczać, że użytkownicy tych języków inaczej segmentują upływający czas. Dla Polaka, innych Słowian, czas życia dzieli się na przeszłość, teraźniejszość, przyszłość. Takie myślenie jest zgodne z obecnością trzech czasów gramatycznych w językach słowiańskich. Inne segmenty czasu wymieniliby zapewne użytkownicy niektórych języków indiańskich, w których formy językowe wskazują na dzielenie czasu na dwa odcinki: czas, w którym dokonały się znane im wydarzenia (czas "do tej pory", czyli przeszłość i teraźniejszość razem) oraz czas, o którego wydarzeniach jeszcze nic nie wiedzą, czyli przyszłość. Badanie językowego obrazu świata to także poszukiwanie przeszłych dziejów kultury narodowej. Tu szczególna rola przypada m. in. → etymologii, np. wyrazy, takie jak: kupować [germ. kaufen ´ts.´, pieniądz [germ. pfennig´ts.´ informują nas, że partnerami handlowymi dawnych Polaków były plemiona germańskie, a towary od nich wtedy kupowane to np. broń: miecz [germ. męki, hefm [germ. hilms, naczynia: kubeł [germ. kop f (wyraz ten germańskie plemiona musiały znać od Rzymian, por. łac. cupa ´naczynie na wino´), szkło [genn. stikłs ´kielich´.

---