Załącznik 1

• Wejście na rynek - popyt

Po wejściu Polski do Unii Europejskiej otworzyły się przed nami nowe perspektywy promocji rodzimych produktów. Z upływem czasu powstają i są realizowane coraz większe ilości projektów, których zadaniem jest nie tylko ogólno pojęta promocja wybranych produktów konkretnych firm, ale także ogólnie rozumianych wyrobów kojarzących się z wybranymi regionami naszego kraju.

Na Polskim Pomorzu już od średniowiecza zajmowano się obróbką bałtyckiego skarbu - bursztynu. Pierwsze wyroby z bursztynu, jak wynika z dotychczasowych badań archeologicznych, pochodzą z XIII tysiąclecia p.n.e. są to wizerunki drapieżników i dzikich koni znalezione w Meindorf na terenie Niemiec oraz w Polsce w Siedlnicy koło Leszna - to amulety, które miały być pomocne w codziennej egzystencji, zapewniać bezpieczeństwo i powodzenie.

Powszechnie znane są dziś i cenione ozdobne walory bursztynu, jego wielka różnorodność barwna. Jak wiadomo, surowiec ten charakteryzuje się najwyższą trwałością, zróżnicowanym bogactwem odmian oraz jakością. Cechy tak bardzo cenione w jubilerstwie są spowodowane wiekiem surowca (ocenia się, że Bursztyn Bałtycki ma ponad 150 mln lat) oraz rodzajem żywicy, z której powstał.

Aktualnie największym problemem polskiego rynku jest walka z falsyfikatami bursztynu, a szczególnie z trudnymi do wykrycia fałszerstwami z zastosowaniem naturalnych żywic subfosylnych a także wyroby jubilerskie zrobione z niższej jakości młodszego bursztynu (np.: o wiele tańszy i młodszy z okresu od młodszego oligocenu do starszego miocenu (35 - 25 mln lat temu) bursztyn meksykański inaczej bursztyn z Chiapas). Dla zapewnienia ochrony klientów w sklepach jak i w dużych transakcjach eksportowych utworzono system nadzorowania i rekomendowania solidnych firm przez nadawanie im prawa do posługiwania się znakiem ochronnym Stowarzyszenia Bursztynników w Polsce.

Imitacje bursztynu produkowane są obecnie prawie na całym świecie, a niektóre z nich są celowo tak preparowane (z nowoczesnych tworzyw i nieomal perfekcyjnie), że sprawiają trudności w rozpoznawaniu nawet rzeczoznawcom. Da się je obrabiać tak jak naturalne tworzywo, mają te samą gęstość a nawet zapach. W identyfikacji stosuje się oprócz metod analitycznych, spektrometrię absorpcyjną w podczerwieni IRS, chromatografię gazową, mikroskopię elektronową. Bursztyn imituje obecnie:

• Naturalne lub modyfikowane żywice subfosylne na przykład kopal kolumbijski, nowozelandzki kopal kauri,

• Tworzywa sztuczne: szkło, celuloid, poliestry, żywice fenolowe,

• Bursztyn bałtycki prasowany z dodatkami mas plastycznych lub kopali,

• Okruchy bursztynu bałtyckiego zatopione w żywicach naturalnych i sztucznych.

„Bursztynowa Dolina”

Aby obronić się przed spadkiem wartości rynkowej bursztynu i podnieść renomę wyrobów jubilerskich pochodzących z rejonów Zatoki Gdańskiej postanowiono stworzyć na tym obszarze klaster - zagłębie wydobywcze i wytwórcze produktów jubilersko - bursztynniczych (mówi się o stworzeniu zagłębia wydobywczo - wytwórczego o wielkości na miarę Doliny Krzemowej czy Hollywood).

Oto wstępna analiza SWOT, która służy do prowadzenia dalszych prac nad strategią rozwoju klastra bursztynniczego na terenie Zatoki Gdańskiej.

Tabela 1 Analiza SWOT

Silne strony

Słabe strony

duża liczba firm i silna konkurencja - atrakcyjność dla klientów długa tradycja bursztynnictwa w regionie wykwalifikowana kadra silne zaplecze targowe AMBERIF/ MTG świadomość istnienia klastra zasoby bursztynu (nieeksplatowane) liczne organizacje branżowe elastyczność i umiejętność reagowania na potrzeby rynku narzędzia promocji (np. Muzeum Bursztynu) bardzo dobre wzornictwo na światowym poziomie dostęp do krajowego srebra wyjątkowość i unikalność produktu wysoka wartość eksportu uznane walory naukowe, zdrowotne, estetyczne bursztynu bałtyckiego międzynarodowa świadomość istnienia ośrodka produkcji biżuterii bursztynowej w Gdańsku

 brak dostępu do surowca krajowego  niestabilny dostęp do surowca  szara strefa w dostępie do surowca  brak analizy rynku  brak długookresowej strategii rozwoju klastra  brak wzajemnego zaufania  niewielkie zaangażowanie i współpraca  brak zaufania do władz i konstruktywnej współpracy  zalew sztucznego bursztynu  brak systemu certyfikacji  brak współpracy z sektorem badawczo-rozwojowym  brak systemu wspólnej promocji  brak wspólnej marki  brak liderów  brak odniesienia do klastra w strategii rozwoju województwa i miasta  słaba pozycja negocjacyjna w stosunku do dystrybutorów zagranicznych

Szanse	Zagrożenia
wypracowanie i wdrożenie strategii promocji marki bursztynu, działania wizerunkowe i z zakresu PR wzrost popytu na wyroby z bursztynu uruchomienie wydobycia krajowego pozyskanie zrozumienia ze strony władz samorządowych i ich wsparcie wzrost siły przetargowej poprzez współpracę stworzenie giełdy bursztynu przyjęcie korzystnych regulacji branżowych	 falsyfikaty - podważenie wiarygodności oferowanych wyrobów  ograniczenie dostępu do surowca zagranicznego  bariery administracyjne w pozyskaniu surowca krajowego  zmiana upodobań klientów - odejście od bursztynu  niedobór wykwalifikowanej kadry w wyniku migracji zarobkowej i braków w systemie edukacji  wzrost kosztów wejścia na rynki zagraniczne

Bursztyn bałtycki, inaczej zwany sukcynitem, (bo tylko taki proponowany jest w polskich wyrobach), pochodzi z nagromadzeń w osadach czwartorzędowych eksploatowanych na terenie Polski bądź z trzeciorzędowych złóż na terenie Półwyspu Sambijskiego w Rosji.
Żywica drzew iglastych, sprzed co najmniej 40 milionów lat transportowana była przez rzeki z terenów Skandynawii i obecnego Bałtyku i osadzona w tak zwanej "niebieskiej ziemi" w delcie chłapowsko-sambijskiej. Delta ta, od Karwi na polskim wybrzeżu aż do nasady Półwyspu Sambijskiego, tworzyła się w północnej płytkiej strefie brzegowej śródkontynentalnego morza eoceńskiego.
Bursztyn bałtycki, zwany sukcynitem, można najprościej zde­finiować jako kopalną żywicę drzew iglastych, która odznacza się za­wartością kwasu bursztynowego od 3 do 8 %. Za właśnie zawartość, kwasu bursztynowego jest swego rodzaju chlubą sukcynitu, który sta­wia go na najwyższy piedestał wśród żywic kopalnych. Inne żywice kopalne, których w przyrodzie zidentyfikowano już około setki, nie ­zawierają wcale albo jedynie poniżej 3 % tego kwasu.
W przyrodzie bursztyn występuje w naturalnych, określonych formach nacieków (sople, formy soplopodobne, krople; i wypełnień szczelin silnie kiedyś żywicujących drzew. Bursztynowe ośrodki są swoistym typem skamieniałości - śladem obecności drzew o niewyobrażalnych nieraz rozmiarach. Znane są bryły bursztynu o masie 2-3 kg, a największa znana bryła waży 9,75 kg. Bursztyn, który przebył daleki transport bądź podlegał naturalnemu szlifowaniu w warunkach morskiego falowania, występuje w formach otoczaków bądź drobnych ziaren o różnym stopniu obtoczenia.

Na współczesnym rynku światowym obok sukcynitu lansowane są wyroby z żywic kopalnych podobnych do bursztynu. VU Niemczech wytwarza się cały asortyment ozdób z kopalu, pochodzącego z półkuli południowej. Do złudzenia naśladują one bursztyn bałtycki, szczegól­nie gdy pokryte są warstewką specjalnego lakieru. Falsyfikaty z kopa­lu są dość łatwe do odróżnienia, bowiem w przeciwieństwie do bursz­tynu rozpuszczają się na przykład w acetonie. Ponadto mając mniejszą twardość szybko ścierają się na powierzchni i matowieją. Podobnie jak pochodzący z wyspy Haiti tak zwany "bursztyn dominikański", który występuje na rynku od kilkudziesięciu lat. Jest to żywica całko­wicie różna od sukcynitu, a przy tym nie mająca żadnych tradycji artystycznej obróbki

Źródło: Gabriela Gierłowska "Przewodnik po imitacjach bursztynu"

Źródło: http://www.amber.org.pl 9.12.2006

Nazwa robocza zapożyczona od Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników

---