Organizmy transgeniczne
Organizmy transgeniczne, inaczej GMO, czyli Organizmy Modyfikowane Genetycznie, w tłumaczeniu na j. angielski Genetically Modified Organism, organizmy te zawierają we własnym genomie obce geny, które pochodzą z innego organizmu. Takimi modyfikacjami organizmów i ich genomów zajmuje się specjalna dziedzina zwana inżynierią genetyczną. Ta dziedzina nauki zajmuje się wyizolowywaniem materiału genetycznego z dowolnego organizmu i jego namnożeniem.
Wspomniana modyfikacja polega na wszczepieniu fragmentu DNA do, genomu, który modyfikujemy z innego organizmu, dla którego charakterystyczna jest pewna dana cecha. Może ona także polegać na modyfikacji genu, lub na usunięciu go z organizmu.
Nazwa organizmy transgeniczne bierze się stąd, że na przenoszony gen mówimy inaczej transgen. Transgen jest przenoszony do genomu gospodarza i na stałe do niego włączony, od tej pory będzie on dziedzicznie przenoszony z pokolenia na pokolenie, znaczy to, że genom nie utraci transgenu.
Modyfikacje transgeniczne stosuje się także u roślin, mają one na celu wytworzenie takiego organizmu, który byłby odporny na choroby, szkodniki, zamiany pogodowe, czy zasolenie gleby, także po to, aby zachował dłuższy okres świeżości. Pierwszą zmodyfikowaną rośliną był tytoń, natomiast pierwszym organizmem GMO wprowadzonym do obrotu był pomidor, który dłużej pozostawał świeży, nawet w czasie długiego transportu. Modyfikacje genomu stosowane u zwierząt to przede wszystkim te, które powodują szybszy wzrost, uodparniają na choroby, lut te stosowane u krów powodują u nich większą produkcję mleka.
W ustawie o GMO znaleźć można definicję dotyczącą organizmów modyfikowanych genetycznie, które są inne niż organizm człowieka i w których materiał genetyczny nie jest zmieniany poprzez naturalne metody np. krzyżowania lub naturalnej kombinacji, stosuje się to inne metody takie, jak:
Technika z użyciem wektorów, która pozwala na włączenie materiału genetycznego do innego organizmu lub rekombinacji DNA z użyciem wektorów. Materiał genetyczny jest włączany do wirusa, plazmidu a następnie przekazywany jest w tej formie do organizmu biorcy, który zdolny jest do ciągłego powielania tego włączonego genomu.
Technika bezpośredniego włączenia materiału genetycznego do organizmu biorcy, który został wcześniej specjalnie przygotowany, są to m.in.: mikro- oraz makroiniekcja, mikrokapsułkowanie
Techniki polegające na połączeniu genomu co najmniej dwóch różnych komórek. W wyniku tego procesu powstaje nowa komórka, która jest w stanie przekazać swój materiał genetyczny komórkom potomnym, przy czym materiał ten jest różny od wyjściowego. Metody te nie występują w przyrodzie.
Modyfikacje roślin
Rośliny najczęściej modyfikowane to te, które mają znaczenie gospodarcze, a ich modyfikacje mają na celu nadanie im cech szczególnie pożądanych przez człowieka, czyli np. większa trwałość, odporność na czynniki zewnętrzne takie jak: zmiana warunków pogodowych, szkodniki, wirusy i grzyby. Ważna jest także ochrona roślin poprzez zwiększenie odporności na herbicydy, lub poprawa jakości owoców lub warzyw poprzez polepszenie smaku, czy zapachu. Modyfikacja roślin ozdobnych ma na celu ich utrwalenie i nadanie im intensywniejszego koloru.
Typy modyfikacji roślin
1. Odporność na herbicydy.
Ta jedna z najpowszechniejszych modyfikacji roślin ma na celu uodpornienie rośliny na działanie herbicydu, który ma niszczące działanie na roślinę uprawną. Zmodyfikowana roślina jest wyposażona w nowe lub dodatkowe kopie genu odpowiedzialnego za wytwarzanie enzymów rozkładających herbicydy, przy czym należy pamiętać, iż owy gen już istniał wcześniej w roślinie. Roślina staje się wtedy odporna na herbicydy i nie ma potrzeby aby rozkładać te związki. Metoda ta jest bardzo popularna i bardzo często stosowana, zmodyfikowano już nią wiele roślin takich, jak: kukurydza, soja, rzepak, tytoń, czy pomidory.
2. Odporność na choroby powodowane przez grzyby, wirusy, bakterie.
Dzięki wprowadzeniu transgenu kodującego taki enzymy jak hitynaza, czy glukanaza rośliny uodparniają się na grzybowe i bakteryjne choroby. Enzymy niszczą ścianę komórkową niebezpiecznych dla roślin bakterii, czy grzybów. Inny transformowany gen, koduje osmotynę. Do rośliny wprowadza się wirusa a właściwie jedynie geny białek jego płaszcza, czyli kapsydu oraz jego enzymów: replikazę i proteazę. Wprowadzenie tych białek do rośliny powoduje, że jest ona tak uodporniona, że kolejne zarażenie tym wirusem i jego infekcja będą mniejsze lub skutki choroby pojawią się znacznie później. Przykładem mogą być: tytoń uodporniony na mozaikę tytoniową, ogórek, dla którego nie jest groźna mozaika ogórkowa, lub uodporniony na mozaikę kalafiorową kalafior.
3. Odporność na owady - szkodniki.
Rośliny na owady uodparnia gen Bt, który uzyskuje się z bakterii glebowej Bacillus Thuringensis. Gen ten jest zdolny do kodowania trującego dla szkodników białka o nazwie Cry. Białko to jest na tyle toksyczne, że owad po zjedzeniu komórek rośliny z Cry umiera. Należy wiedzieć, że toksyczność tego białka dotyczy jedynie określonych gatunków szkodników, nie jest ono natomiast szkodliwe dla innych zwierząt, jak np. człowiek. Cry jest staje się toksyczne dopiero w momencie, gdy znajdzie się w układzie pokarmowym szkodnika. Po raz pierwszy zastosowano gen Bt u ziemniaka, który został uodporniony na stonki. U takich roślin jak bawełna, kapusta, pomidory, a przede wszystkim u kukurydzy także wszczepia się gen Bt.
4. Uodparnianie organizmów na czynniki zewnętrzne.
Szkodliwymi czynnikami są: mróz, susza, wysoka temperatura a także zasolenie gleby. Również nadmiar promieniowania słonecznego może szkodzić uprawianym roślinom. Odporność na te czynniki umożliwia prawidłową uprawę roślin na niekorzystnych dla nich terenach. Poprzez modyfikację można uzyskać również rośliny uodpornione na niebezpieczne dla nich zanieczyszczenia środowiska, szczególnie zaś na metale ciężkie znajdujące się w glebie.
5. Poprawianie cech użytkowych, a także jakościowych roślin.
Modyfikacje takie pozwalają na zwiększenie trwałości roślin poprzez opóźnianie ich dojrzewania. Wprowadza się wówczas dodatkowe geny PG, które kodują poligalakuronazę w antysensownej pozycji. Ta modyfikacja uniemożliwia syntezę enzymów rozkładających ścianę komórki, dzięki czemu owoce i warzywa pozostają dłużej świeże, co ma ogromne znaczenie w transporcie tych roślin.
Można także zwiększyć syntezę skrobi, dzięki czemu zwiększa się zawartość suchej masy w przypadku pomidorów. Stosuje się także modyfikację ryżu, poprzez wprowadzenie genów żonkila, ryż ten produkuje więcej beta- karotenu, a w następstwie witaminę A, powoduje on także żółknięcie nasion, dzięki czemu uzyskuje się tzw. złoty ryż. W przypadku pszenicy zwiększa się ilość glutenu powodując polepszenie się mąki, którą uzyskujemy z owych ziaren. Stosuje się również modyfikację ozdobnych roślin poprzez nadprodukcję karotenoidów, roślinę te mają wtedy intensywniejsze kolory, a w przypadku zmian tekstury zabarwienia powstają rośliny o nowych kolorach, czy lepszych zapachach. Wprowadza się także geny, które są odpowiedzialne za produkcję odżywczych białek, czy za większą zawartość makroelementów. Usuwa się również substancje alergenne, czy nadaje kawie lepszy smak oraz intensywniejszy aromat. Zastosowano również taką modyfikację, dzięki której ziarna zbierane z krzewów kawowych posiadają nawet 70% mniej kofeiny niż zwykła kawa. W Polsce dzięki badaniom naukowców pracujących w Instytucie Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu pod przewodnictwem prof. Legockiego zmodyfikowano sałatę, która produkuje szczepionkę mającą zastosowanie w zapaleniach wątroby typu B. W ten sposób wykorzystano roślinę jako bioreaktor. Dzięki tej metodzie można również uzyskać inne substancje takie, jak: antybiotyki, białka, lub enzymy.
Przykłady roślin transgenicznych:
Odporność kukurydzy na owady poprzez wszczepienie genu odpowiedzialnego za tworzenie specyficznego białka w komórkach. Białko to niszczy układ pokarmowy owadom zjadającym roślinę, co prowadzi do ich śmierci. Owe białko jest szkodliwe jedynie dla poszczególnych gatunków szkodników, nie działa natomiast na inne zwierzęta jak np. człowiek. Kukurydzę modyfikuje się także dla potrzeb wytwarzania wszelkich substancji użytecznych w produkcji leków, czy szczepionek.
Odpowiednia modyfikacja ziemniaków prowadzi do zwiększenia ilości skrobi w komórkach, lub tworzenia bulw wyłącznie składających się z amylopektyny (należy wiedzieć, że u ziemniaków 20% skrobi stanowi amyloza, składnik, który należy usuwać z przemysłowych ziemniaków, co zwiększa koszty produkcji. Ziemniaki uodparnia się również na herbicydy, wirusy, czy stonkę ziemniaczaną. Po wprowadzeniu do bulw genu, który syntetyzuje słodkie białko- taumatynę, uzyskuje się tzw. słodkie ziemniaki. Ziemniaki modyfikuje się także w celach zwiększenia trwałości (pouderzeniowe ciemnienie bulw), lub zmniejszenia zawartości szkodliwych dla człowieka glikoalkaloidów obecnych w ziemniaku surowym.
W przypadku pomidorów zwiększa się ich trwałość spowalniając okres dojrzewania, zwiększa procent suchej masy, poprawia się smak, lub modyfikuje w celu polepszeniu barwy.
Truskawkom spowalnia się okres dojrzewania, uodparnia na mróz, lub podwyższa ich słodkość
Soję uodparnia się na wirusy, szkodniki, herbicydy a także obniża się zawartość kwasu palmitynowego
Rzepak modyfikuje się w celu odporności na herbicydy, zmniejszenia ilości kwasów tłuszczowych, nienasyconych, zwiększenia zawartości kwasu lauronowego
W przypadku buraków cukrowych uodparnia się je na herbicydy oraz szkodniki, a przy dłuższym przechowywaniu są one odporne na straty zawartego w nich cukru
Ryż został wzbogacony o gen pochodzący z żonkila w celu zwiększenia produkcji beta- karotenu, a w konsekwencji witaminy A
W sałacie został umieszczony gen stymulujący produkcję szczepionki na zapalenie wątroby, dzięki czemu możliwe jest „szczepienie” w sposób naturalny
Bawełnę uodporniono na szkodniki oraz herbicydy
Ulepszono mąkę dzięki zwiększeniu w pszenicy zawartości glutenu
Dynie uodporniono na grzyby
Zmodyfikowano winogrona produkując bezpestkowe odmiany
Uodporniono banany na wirusy oraz grzyby na które są narażone szczególnie w transporcie, gdzie dochodzi do ich uszkodzeń
Kapustę zmodyfikowano aby miała mniejsze wymiary, a także aby była odporna na szkodniki
Zwiększono kruchość selera
W większości modyfikuje się rośliny, które mają znaczenie dla człowieka.
Modyfikacje genetyczne u zwierząt.
U zwierząt prowadzone modyfikacje służą w celu uzyskania osobników o cechach pożądanych głównie w hodowli, tj. uodpornienie zwierząt na choroby, modyfikacje prowadzące do produkcji substancji, które mają wykorzystanie w farmacji takich, jak enzymy, białka lub inne substancje, także do szybszego zwiększania masy przez np. świnie, czy ryby.
W przeciwieństwie do roślin modyfikacje te nie są tak powszechne, gdyż sam proces wiąże się z różnymi trudnościami, jest on skomplikowany a jego przebieg trwa długo i jest kosztowny. Problem tkwi również w tym, iż modyfikowane zwierzęta narażone są często na choroby, lub nierzadko są bezpłodne. Nie jest możliwym zakup zwierzęcia transgenicznego.
Przykłady transgenicznych zwierząt:
Wykorzystywanie zwierząt jako bioreaktorów. W celu wytworzenia leków stosuje się modyfikacje pozwalające na tworzenie odpowiednio zmienionych genetycznie białek w organizmie zwierzęcia. Takiej modyfikacji podlegają przede wszystkim owce, krowy, czy kozy produkujące mleko, w którym znajdują się pożądane białka. Produkuje się antytrombinę, która jest ludzkim enzymem odpowiedzialnym za krzepliwość krwi. Dzięki niemu możliwa jest kontrola w powstawaniu zakrzepów. Produkowana jest także antytrypsyna, którą stosuje się w przypadku choroby rozedmy płuc, a także erytropoetynę skuteczną w leczeniu anemii.
Wymienić można również inne przykłady takie jak:
Zmodyfikowany genetycznie buhaj, który posiada odpowiadający za produkcję lakoferytryny gen. Białko to wykorzystywane jest w przemyśle farmaceutycznym w celu leczenia osób posiadających braki żelaza, czy kobiet, które odbyły choroby bakteryjne i wirusowe, także w leczeniu starszych osób.
W przypadku owiec jest to ludzki enzym, dzięki któremu możliwe jest leczenie stwardnienia rozsianego
Modyfikacje w celu przyspieszenia wzrostu u hodowlanych zwierząt. Dotyczą one ryb takich, jak: łososie, czy karpie, a także zwierząt hodowlanych, jak np. świń, owiec, czy królików.
Modyfikacje dotyczące krów dających większe ilości mleka, również przystosowane mleko do produkcji serów. Modyfikacja ta polega na wprowadzeniu kopii genów, których zadaniem jest kodowanie protein beta- i kappa- kazein. Kazeinę można znaleźć we wszelkiego rodzaju serach białych, czy w twarogach.
Odporność zwierząt na choroby (podobnie jak u roślin) dzięki wprowadzeniu genów, które warunkują ich odporność na różne choroby.
Stosuje się także inne modyfikacje, jak np. dotyczące zwierząt hodowanych w laboratoriach- myszy lub szczury, dzięki którym możliwe są badania naukowe. Następnym jest badanie owczej wełny, która jest toksyczna dla takich owadów, jak mole oraz nie kurczy się pod wpływem wyższych temperatur w praniu. Modyfikacje dotyczą także ulepszenia jakości mięsa i mleka.
Kontrowersyjnym jest kwestia sprzedaży oraz upowszechniania modyfikowanej żywności pochodzenia zwierzęcego. Temat ten budzi często zachwyt w związku z możliwościami jakie dają nam modyfikacje genetyczne, jednakże społeczeństwo oraz naukowcy są pełni obaw co do tych zabiegów.
Istnieją zarówno zalety, jak i wady modyfikacji genetycznej organizmów. Są ludzie popierający organizmy transgeniczne, według nich modyfikacje genetyczne organizmów dają dużo korzyści. Przykładowo zmodyfikowane rośliny są często uodparniane na warunki klimatyczne, które nie są dla nich korzystne, umożliwia to uprawę tych samych roślin w różnych warunkach. Kolejną korzyścią jest poprawa składu chemicznego, wyglądu czy smaku, przykładem takiej modyfikacji jest pomidor, u którego zwiększono trwałość, dzięki czemu może on być przechowywany stosunkowo długo, co także ułatwia jego transport.
Następną możliwą modyfikacją roślin jest ich uodpornienie na powodowane przez grzyby, lub wirusy choroby. Dzięki temu można ograniczyć używanie sztucznych środków do ochrony roślin. Konsekwencją ograniczania sztucznych środków jest skuteczniejsza ochrona środowiska w otoczeniu roślin, uprawy takich roślin są wtedy bardziej przyjazne dla środowiska. Poprzez modyfikację można również polepszyć skład otrzymywanych roślin. W przypadku rzepaku modyfikacja genetyczna pozwoliła na otrzymanie odmian, które posiadały mniej nienasyconych kw. tłuszczowych. U ryżu natomiast zwiększono produkcję β- karotenu, prekursora witaminy A.
Rośliny transgeniczne mają także wpływ na kwestie ekonomiczne. Związane jest to z polepszeniem smaku, wyglądu co dla klienta oraz jego decyzji przy zakupie ma ogromne znacznie. Kolejnym aspektem jest zmniejszanie kosztów produkcji poprzez redukcję użycia środków chemicznych dla ochrony roślin, produkty wtedy są znacznie tańsze i częściej kupowane. Uodparnianie roślin na niekorzystne warunki (zasolenie gleby, susza) oraz zwiększanie plonów ma również ogromne znaczenie. Szczególnie ważne jest w przypadku ludzi zamieszkujących kraje Trzeciego Świata, dla których uprawa modyfikowanych roślin byłaby ratunkiem w kwestii nękającego ich głodu.
Widzimy więc, że procesy modyfikacji organizmów niosą wiele potencjalnych korzyści, jak również stwarzają wiele możliwości. Jest jednak wielu przeciwników roślin transgenicznych, którzy coraz częściej wyrażają swój sprzeciw. Uważają oni, że owe modyfikacje prowadzą zagrożenia dotyczącego zarówno naturalnego środowiska, jak również człowieka jako konsumenta. Ich sprzeciw wiąże się także z kwestią korzyści ekonomicznych.
W przypadku, gdy rolnik decyduje się na uprawę roślin GMO nie może sobie pozwolić na wykorzystanie części plonów na materiał siewny w roku następnym, jak mógł w przypadku roślin naturalnych. Wiąże się to z tym, że jest on zmuszony do zakupu nasion każdorazowo od biotechnologicznego koncernu. Przeciwnicy roślin transgenicznych sugerują zatem, iż producentom zależy wyłącznie o zyski a nie o ochronę środowiska, czy poprawę jakości żywności.
Ryzykują oni także stwierdzeniem, że badania dotyczące GMO i ich braku szkodliwości nie są do końca prawdziwe. Według nich uodparnianie roślin na herbicydy nie przynosi korzyści w postaci ograniczenia użycia środków chemicznych. Uważają oni, że tolerancja roślin na wysokie stężenia substancji przyczynia się do zwiększenia ich użycia, jednakże nie wiąże się to ze szkodą dla danego gatunku. Przeciwnicy kwestionują także toksyczne białka, które produkują rośliny transgeniczne, gdyż najczęściej są one produkowane w dosyć dużych ilościach, co w konsekwencji może prowadzić do ich zalegania w ornej warstwie gleby, co z kolei prowadzi do zaburzenia biologicznego życia w glebie. Dla przeciwników GMO kontrowersyjne są także antybiotyki, które stosuje się przy produkcji modyfikowanych roślin. Uważa się, że na działanie owych antybiotyków mogłyby uodpornić się mikroorganizmy występujące w przewodzie pokarmowym konsumenta. Również wpływ roślin transgenicznych nie jest do końca poznany. Dotyczy to szczególnie roślin uodpornionych na herbicydy, dla których możliwe jest skrzyżowanie z roślinami żyjącymi dziko w sąsiedztwie. Zagrożenie to mogłoby w konsekwencji prowadzić do powstania nowej rośliny: tzw. superchwastu, który byłby odporny na środki ochrony, co z kolei prowadziłoby do niemożności pozbycia się tej rośliny. Kolejne zagrożenie związane jest z dużym ujednoliceniem upraw GMO. W momencie, gdy pojawiłaby się choroba zagrażająca uprawianej rośliny straty byłyby ogromne. Przykładem może być klęska z XIXw, która miała miejsce w Irlandii, gdzie uprawiano wyłącznie jedną odmianę ziemniaka. Po pojawieniu się choroby zarazy ziemniaczanej, wszystkie uprawy zostały zniszczone, co z kolei było przyczyną klęski głodu, która doprowadziła do śmierci dwóch milionów ludzi, w przeciągu 5 lat. Istotnym jest zatem aby zachować bioróżnorodność upraw, a w przypadku choroby zastąpić zagrożoną uprawę inną- odporną.
Jednak najwięcej kontrowersji wzbudza wpływ produktów transgenicznych na zdrowie człowieka. Spekuluje się wpływ produktów ekspresji transgenów- białek na metabolizm komórek, gdyż białka te mogą zaburzać metabolizm prowadząc do powstania szkodliwych związków powodujących choroby, czy uczulenia. Zdarzyło się już bowiem, że u osób spożywających zmodyfikowane produkty pojawiły się wysypki. Należy jednak pamiętać, że niektóre naturalne produkty żywnościowe także powodują wszelkiego rodzaju uczulenia. Zaś w przypadku GMO, produkty są poddawane różnym badaniom przed wprowadzeniem do produkcji na większą skalę. Na ten czas nie są jeszcze znane potencjalne skutki długotrwałego spożywania produktów GMO. Zatem kwestia ta jest wciąż do omówienia, a dyskusja ta z pewnością będzie długa, a także niezwykle burzliwa. Aby produkcja GMO mogła być prowadzona na większą skalę koniecznym jest dokonanie kolejnych badań dowodzących o ich nieszkodliwości.
Sposoby otrzymywania transgenicznych organizmów.
Do wytworzenia organizmu transgenicznego konieczny jest proces wprowadzenia fragmentu DNA pochodzącego od innego, obcego organizmu. Do uzyskania obcego kawałka DNA potrzeba enzymów restrykcyjnych, czyli cząsteczek białka zdolnych do przecięcia DNA. Najczęściej przecinają one fragment DNA w konkretnym, specyficznym miejscu, co umożliwia wycięcie danego, potrzebnego nam kawałka.
Uzyskany w ten sposób materiał genetyczny wprowadza się następnie do komórek biorcy, czyli do roślin lub zwierząt. Wprowadzany fragment nie jest przypadkowy, zawiera on bowiem konkretne geny kodujące potrzebne roślinie białka, które następnie zostaną wykorzystane przez biorcę. Aby wprowadzić materiał genetyczny do komórki biorcy wykorzystuje się różne metody w zależności od tego, do jakiego organizmu, czy zwierzęcego, czy roślinnego zostaje on wprowadzany.
W przypadku roślin stosuje się takie metody, jak:
Wykorzystanie wektora do wprowadzenia materiału DNA do roślinnych komórek. Wektorami w tej metodzie są bakterie należące do rodzaju Rhizobium, są nimi: Agrobacterium rhizobium i A. tumefaciens. Posiadają one zdolność naturalnego wprowadzania do roślin swojego DNA. Bakterie te mają w swojej komórce zawierający informację genetyczną plazmid. Informacja ta koduje białka, które są niezbędne do zaatakowania danej rośliny. Do komórki roślinnej wnika zatem plazmid z informacją genetyczną, z której jedynie jeden fragment integruje się z genetycznym materiałem komórki roślinnej, zwany jest on odcinkiem T. Inżynierowie genetyki są w stanie usunąć dokładnie te geny, które znajdują się we fragmencie T, aby następnie wprowadzić inne, pochodzące z innego organizmu geny z fragmentu DNA. W chwili obecnej używane są plazmidy pochodzące od Agrobacterium Tumefaciens w celu transformacji roślin. Metoda ta choć skuteczna tyczy się wyłącznie roślin dwuliściennych, pewnym ograniczeniem są rośliny jednoliścienne, których Agrobacterium nie jest w stanie zarazić. Zatem zboża i inne rośliny jednoliścienne nie nadają się do transformacji tą metodą.
Metody przy których nie stosuje się wektorów polegają na tym, iż do komórek roślinnych wprowadza się DNA bezpośrednio. Jest to metoda pozwalająca na transformowanie roślin bez ograniczeń. Jedyną przeszkodą jest ściana komórkowa w komórkach roślinnych, którą pozbyć się można poprzez poddaniu ją działania enzymów niszczących celulozę. W ten sposób w komórce pozostaje protoplast odgraniczony z kolei błoną komórkową- kolejną przeszkodą dla transgenu, który wprowadza się do komórek stosując jedną z metod, które podzielić można na chemiczne i fizyczne.
- Fizyczna metoda elektroporacji, polegająca na poddaniu komórki serii elektrycznych impulsów. Impulsy te są w stanie utworzyć w błonie pory, dzięki którym możliwe jest przeniknięcie DNA do środka komórki. Ten sposób sprawdza się także w przypadku wprowadzania genów do komórek zwierzęcych a także bakteryjnych.
- Fizyczna metoda mikrowstrzeliwania polegająca na wykorzystaniu kulki o mikroskopijnej wielkości (średnica wynosi średnio od 0,5 do 5 mikrometra) ze złota, czy wolframu. Do komórek wprowadza się fragment DNA osadzony na wspomnianych kulkach po to by następnie zostać wprowadzonym do komórki poprzez wstrzeliwanie dzięki tzw. armacie genowej (w tłumaczeniu na j. angielski particle gun). Metoda ta posiada niestety wady, możliwe jest uszkodzenie komórki, posiada ona także niską wydajność.
- Chemiczna metoda polegająca na użyciu polietylenowego glikolu w celu zwiększenia przepuszczalności dla transgenu błony komórki. (PEG z j. ang. Polyethylene glycol). Metoda ta ułatwia wprowadzenie transgenu wraz z nośnikowym DNA do wnętrza komórki.
SŁOWNICZEK:
Genom- jest sumą genów zawartych w pojedynczym (monopodialnym) garniturze chromosomów charakterystycznym dla danego organizmu. Diploidalne organizmy mają w posiadaniu dwa genomy, które pochodzą od matecznego oraz ojcowskiego organizmu. W przypadku organizmów poliploidalnych liczba ta może sięgać nawet do kilkuset.
Herbicydy- substancje chemiczne używane do niszczenia chwastów.
Kapsyd- otoczka białkowa wirusa
Karotenoidy- Barwniki pomarańczowe, czerwone należące do izoprenoidów, nie są rozpuszczalne w wodzie, jedynie w tłuszczach. Czerwony karoten jest prekursorem witaminy A
Makroiniekcja- proces wstrzykiwania dużych elementów
Mikroiniekcja- Proces wstrzykiwania małych elementów
Osmotyna- białko powodujące zniszczenie błony komórkowej poprzez związanie się z nią
Transgen- gen obcego pochodzenia
Zgodnie z regulaminem serwisu www.bryk.pl prawa autorskie do niniejszego materiału posiada Wydawnictwo GREG. W związku z tym, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody Wydawnictwa GREG podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.