Zagadnienia do kolokwium zaliczeniowego:
1. Pojęcie wychowania i jego cechy.
Pojęcie wychowania- proces polegający na przygotowaniu dziecka do dorosłego życia; dot. przekazywania wzorów kulturowych i intelektualnych rozwoju osobowości, umiejętność radzenia sobie w różnych sytuacjach życiowy, wpajanie norm i zasad
Cechy wychowania:
*intencjonalność-wiemy co chcemy osiągnąć, świadomość celów wychowania
*interakcyjność- proces wychowawczy ma miejsce w sytuacji interakcji tj. współdziałanie W i w, W⇔w
*długotrwałość- wychowanie trwa przez całe życie
*relatywność- trudność w przewidywaniu skutków wychowania (nie wiadomo co ogląda czyta, rodzina)
*systematyczność- wychowanie ciągłe rozłożone w czasie
*złożoność- wielorakie uwarunkowania zewnętrzne (typ rodziny, miejscowość, status) i wewnętrzne (temperament, potrzeby, aspiracje); wychowanek nabywa zasady i wprowadza je z życie
2.Rodzaje wychowania: wychowanie dyrektywne, wychowanie niedyrektywne.
Rodzaje wychowania:
dyrektywne- bezpośrednie dokonywanie zmian w rozwoju wychowanków, zakłada wywołanie wpływu na owe zmiany głownie przez osoby dorosłe, wychowanie odbywa się bez czynnego udziału wychowanków, odpowiedzialność za rozwój ponoszą rodzice
niedyrektywne- wspomaganie rozwoju wychowanków, dyskretne dopingowanie ich do osobistego angażowania się w proces samowychowania
3. Pseudowychowanie - pojęcie, rodzaje.
Pseudowychowanie: wszystko to co przyjmuje wymiar przeciwieństwa wynaturzenia czy pozorności wychowania; wychowanie toksyczne
Rodzaje pseudowychowania:
a)nieadekwatne-nie uwzględnienie polityki <wbrew wychowankom>; niedostosowanie W do w
b)fikcyjne-brak autentyczności, „W” nie sprzyja wychowaniu; brak współdziałania
c)wyobcowane-wykorzystanie „w” do własnych celów; np. teatrzyki
d)ujarzmiające- wykorzystanie władzy przez „W”
4. Określenie wartości - pojęcie.
WARTOŚCI-wszystko co uchodzi za ważne i cenne dla jednostki i społeczeństwa i jest godne pożądania
5. Klasyfikacja wartości - wg Jedlińskiego.
*transcendentne-odnoszą się do wartości związanych z osobowością danego człowieka <Bóg , Wiara, Zbawienie>
*uniwersalne- (dobro, prawda)
*estetyczne <przeżywanie dobra i piękna>
*poznawcze- <wiedza, mądrość, refleksyjność>
*moralne <bohaterstwo, godność, honor, miłość>
*społeczne <demokracja, patriotyzm>
*witalne- <siła, zdrowie, życie>
*pragmatyczne <praca, spryt, talent>
*prestiżowe <kariera, sława>
*hedonistyczne <zabawa>
6. Rola wartości w wychowaniu.
Nadają sens życiu; wskazują jak powinniśmy postępować; są kierunkowskazem dla młodzieży; mówią co dobre a co złe
7.Wartości uniwersalne (ponadczasowe).
*wg Jedlińskiego:-dobro i prawda
*solidarność w obliczu klęsk żywiołowych, terroryzmu; stosunek do słabych i pokrzywdzonych; umiłowanie wolności; patriotyzm
8.Wartości preferowane w wychowaniu: altruizm, odpowiedzialność, sprawiedliwość, wolność, tolerancja.
*altruizm- A. Comte; troska o dobro osoby lub grupy osób, polega na świadomym świadczeniu jakiejś przysługi nie oczekując niczego w zamian, bezinteresownie, dobrowolnie; potrezba troski o innych. Bezinteresowność w sferze materialnej i cielesnej
*odpowiedzialność- gdy ktoś jest za coś odpowiedzialny lub ponosi odpowiedzialność za coś; jest pociągnięty do odpowiedzialności za coś; działa odpowiedzialnie; o. Umożliwia poprawne współżycie z ludźmi
*sprawiedliwość- gotowość oddania każdemu tego co mu się należy, traktowanie każdego zgodnie z jego uprawnieniami
Rodz Sprawoedlow:
-wymienna <zamienna>-każdemu to samo
-rozdzielcza <dystrybutywna>- każdemu wg jego zasług
*wolność- nie umożliwia zaspokajania wszystkich swoich potrzeb, może być od czegoś<negatywna> lub do czegoś <pozytywna, realizacja celów pożądanych społecznie i moralnie>
*tolerancja- skłonność do zgody na myślenie działanie uczucia inne niż nasze lub przyznanie innym prawa do własnych poglądów
9. Struktura procesu wychowania: warstwa aksjologiczna i warstwa operacyjna.
Warstwa aksjologiczna- a-ideał wychowania b-cele wychowania
Warstwa operacyjna <pragmatyczna>- a)metody b)formy c)środki d)zasady
10. Cele wychowania. Pojęcie. Klasyfikacje wg K. Sośnickiego, wg A. Guryckiej. Źródła wywodu celów wychowania.
Cele wychowania- postulowany stan osiągany w wyniku oddziaływania wychowawczego tzw standardy
wg Guryckiej:
1.kreatywne-wywołać ukształtować-zainteresować
2.optymalizujące-zwiększyć wzmóc-wrażliwość
3.minimalizujące-osłabić ograniczyć-agresja
4.korekcyjne-przeksztalcić zmienić-postawa
wg Guryckiej:
-oficjalne
-osobiste
11. Ideał wychowania. Pojęcie. Cechy. Redukcja ideału wychowania wg H. Muszyńskiego. Zależność celów wychowania i ideału wychowania. Kulturowy wzór osobowości.
Ideał Wychowania- opis doskonałej i pożądanej lecz realnie nieistniejącej osobowości człowieka. Ideał to finalny etap dążeń wychowawczych. To uogólnienie najbardziej pozytywnych cech abstrakcyjnej jednostki odznaczających się praktycznie nieosiągalnym stopniem doskonałości. To modelowy ideał człowieka do którego dąży się w wychowaniu. To także określony wzór osobowy, którego cechy uważa się za doskonałe. Może to być postać historyczna, obecnie żyjący człowiek, postać fikcyjna
12. Metody wychowania: karania, nagradzania, modelowania, perswazji, zadaniowa, oddziaływań grupowych. Inne klasyfikacje. Istota, warunki skuteczności, wady i zalety każdej metody.
Metody Wychowania:systematycznie stosowane sposoby postępowania wychowawczego zmierzające do urzeczywistnienia celów jakie stawia sobie wychowawca
Metoda Karania:
Oddziaływanie wychowawcze za pomocą świadomie stosowanych kar, celem zapobieżenia powtórzeń, zachowań negatywnych poprzez wyrażenie dezaprobaty, upomnienia, nagany, wykluczenia udziału w zabawie.
Nie może być poniżaniem godności karanego, nie wolno stosować kar fizycznych, nie karać w gniewie, nie odwoływać się w przyszłości, uważać na niesprawiedliwe karanie.
Metoda ta raczej tłumi niż gasi niepożądane zachowanie, wychowanek chwilowo przestaje robić to co się nam nie podoba
Metoda Nagradzania:
Promowanie zachowań pożądanych z wychowawczego punktu widzenia za pomocą pochwał <ustne, pisemne>, gestów, nagród o charakterze materialnych wzmocnień <pieniądze> i niematerialnych
Nagradzamy zachowania ale nie bezpośrednio po ich wystąpieniu, nie utrwalamy postaw utrwalonych, nie wymierzać w sposób ciągły, nie gwarantuje natychmiastowego sukcesu
Metoda Modelowania:
Metoda przykładu, b. Skuteczna, samo spostrzeganie zachowań sprawia że jednostka upodabnia się do nich; wzorem są rodzice i wychowawcy
Uczenie przez naśladownictwo- obserwowanie modela pociąga upodabnianie się do niego w sposób odwzorowujący go
Uczenie przez modelowanie- upodabnianie się do modela w sposób różny ale w granicach tej samej klasy zachowań
Metoda perswazji:
Mało skuteczna- uświadomienie wychowankom obowiązków i powinności jakie mają wobec siebie, innych i społeczeństwa, zapoznanie ich z przysługującymi im prawami. Polega na przekonywaniu, tłumaczeniu, gdzy chcemy spowodować zmianę przekonań, postaw; należy używać argumentów za i przeciw; skuteczna z m modelowania i zadaniową
Metoda zadaniowa- b. Skuteczna; powierzanie konkretnych zadań do wykonania wychowankowi, wzbogaca wiedzę i doświadczenia wychowanka, uczy obowiązku, odpowiedzialności
Zadania muszą być z wyboru nie przymusu, przekonanie o potrzebie działania, zadania na miarę możliwości ucznia
Metody oddziaływań grupowych::
Tj metoda organizowania działalności zespołowej i samorządowej oraz metoda współudziału uczniów w organizowaniu lekcji i metoda kształtowania norm i wartości grupowych, metoda restrukturyzacji ukształtowanych w grupie relacji interpersonalnych opartych na zasadzie atrakcyjności poszczególnych członków i tworzących określoną strukturę socjometryczną, metoda kreowania przywództwa grupowego
13. Formy wychowania. Pojęcie. Klasyfikacje. Kształtowane cechy osobowości.
Formy wych wg Górniewicza: działanie celowo zorganizowane przez wychowawcę aby wychowankowie przejawiali oczekiwane rodzaje aktywności
a)ze względu na przedmiot aktywności:
*przez działalność wytwórczą <pracę>- systematyczność, odpowiedzialność,
*przez zabawę- współdziałanie, pomysłowość
*sztukę- wrażliwość, zdolności manualne
*naukę- systematyczność, samodzielność
*działalność usługową- uczynność, samodzielność
*działalność społeczną- wrażliwość, altruizm
b)ze względu na relacje wychowanka z innymi osobami:
*indywidualne
*zespołowe
*zbiorowe (współdziałanie, rywalizacja, zwalczanie)
15. Zasady wychowania. Pojęcie. Przykłady zasad wychowania.
Zasady wychowania- normy reguły wychowania, jakie stosuje i przestrzega wychowawca w kontakcie z wychowankiem, normy określają jak powinien postępować wychowawca w określonej sytuacji
*wg Dąbrowskiego:
-wychowuj dziecko tak aby jemu było dobrze i z nim było dobrze innym
-dobre wychowanie kandydatów na rodziców i małżonków należy rozpoczynać od małego dziecka
-postępuj tak jak postępują ci których kochasz i szanujesz
-rozwijaj dziecko wszechstronnie biorąc za podstawę jego zainteresowania i uzdolnienia pozytywne, a nie będziesz musiał go leczyć ze schorzeń psychicznych
16. Dziedziny wychowania. Wychowanie moralne. Cele i zadania. Postawa moralna.
Wychowanie moralne- kształtowanie właściwych, społecznie pożądanych postaw wobec siebie i innych. Celem jest rozwijanie dyspozycji które uniemożliwiają funkcjonowanie człowieka jako członka społeczeństwa. Dot to dążeń do samodoskonalenia, harmonijnego współżycia z innymi ludźmi. Wychowanie to kształtuje takie cechy: uczciwość, prawdomówność, rzetelność, odpowiedzialność. Celem jest kształtowanie sylwetki osobowej uformowanej w stosunku do innych ludzi z uwzględnieniem ich potrzeb, poglądów, postaw, norm i zasad.
17 Błędy wychowawcze. Podział, konsekwencje i cechy
Błąd wych. - to takie zachowanie wychowawcy, które stanowi realna przyczynę powstania szkodliwych dla rozwoju wychowanka skutków.
* rygoryzm
*agresja
*hamowanie aktywności
*obojętność
*eksponowanie siebie
*uleganie
*zastępowanie
*idealizacja
*niekonsekwencja
Konsekwencje błędów
- zaburzona lub zerwana interakcja wychowawcza
- przeniesienia negatywnej oceny czy zachowania przez wychowanka poza sytuacje w której błąd wystąpił
- doświadczenia które są niekorzystne dla dalszego rozwoju wychowanka
- skutki trudno odwracalne występujące w kształtującej się osobowości
Cechy błędów
- względność
-Nieświadomość
-Zerwanie interakcji
- przeniesienie danych doświadczeń na innych wychowanków
4