Kolokwium Prawo
Małżeństwo może być unieważnione tylko z następujących przyczyn:
a) wiek ( nie musi zawrzeć małżeństwa osoba nie mająca ukończonych lat 18, jednakże z ważnych powodów sąd opiekuńczy może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła lat 16, a z okoliczności wynika, że zawarcie małżeństwa będzie zgodne z obszarem założenia rodziny.
Unieważnienia małżeństwa zawartego przez mężczyznę, który nie ukończył lat 18 oraz przez kobietę, która nie ukończyła lat 16 albo bez zezwolenia sądu zawarła małżeństwa po ukończeniu lat 16 lecz przed ukończeniem 18, może żądać każdy z małżonków.
B) pozostawanie we wcześniej zawartym małżeństwie
c) ubezwłasnowolnienie całkowite
d) choroba psychiczna- nie może zawrzeć małżeństwa osoba dotknięta chorobą psychiczną albo niedorozwojem umysłowym. Jeżlei jednak stan zdrowia lub umysłu takiej osoby nie zagraża małżeństwu ani zdrowiu przyszłego potomstwa i jeżeli osoba ta nie zostałą ubezwłąsnowolniona całkowicie, sąd może jej zezwolić na zawarcie małżeństwa
e) istnienie pomiędzy małżonkami stosunku pokrewieństwa -w linii prostej w linni obcznej.
f) istnienie pomiędzy małżonkami stosunku przysposobienia (polega na dobrowolnym uznania dziecka biologicznie obcego za własne) nie mogą zawrzeć ze sobą małżeństwa przyspodabiający i przysposobiony
g) złożenia oświadczenia o wstępnieniu w związek małżeński przez osobę która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome wyrażenie woli, pod wpływem błędu co do tożsamości drugiej strony, pod wpływem bezprawnej groźby
Każda z powyższych przyczyn musiała zaistnieć w chwili zawierania małżeństwa
Konwalidacja małżeństwa- sąd uznaje małżeństwo po tym jak zataili przeszkody
Gdy okoliczność ze względu na którą małżeństwo było zakazana ustała, mamy do czynienia z konwalidacją małżeństwa. Powodje to, iż małżeństwo mimo istnienia przeszkody nie może być unieważnione. Okoliczności prowadzące do konwalidacji można podzielić na cztery grupy:
1. Ustanie przeszkód małżeńskich
a) wiek osiągnięcie wyznaczonego wieku przed wytoczeniem powództwa
b) ubezwłasnowolnienie- gdy zostało uchylone
c) bigamia, jeżeli poprzednie małżeństwo ustało lub zostało unieważnione
d) przysposobienie, gdy stosunek przysposobienia ustał
2. Fakt nawiązania przed małżonków pożycia mimo wadliwości związanych z pełnomocnictwem
3. Upływ terminów do wytoczenia powództwa o unieważnienie małżeństwa z powodu wad oświadczeń o ustąpieniu w związek małżeński.
4. Zakaz unieważnienia małżeństwa po jego ustaniu.
Przyczyny ustania małżeństwa
a) unieważnienie małżeństwa
b) śmierć biologiczna jednego z małżonków
c) uznanie małżonka za zmarłego
d) orzeczenie rozwodu
Legitymizacja czynna w procesie o unieważnienie małżeństwa uzależniona jest od przyczyny unieważniona;
a) w przypadku unieważnienia małżeństwa z powodu przeszkody wieku, choroby psychicznej, powinowactwa i przysposobienia-tylko małżonkowie
b)w przypadku bigamii i pokrewieństwa-każdy kto ma w tym interes prawny
c) w przypadku przeszkody wieku, gdy kobieta zaszła w ciąże
d) w przypadku wadliwości związanych z pełnomocnitwem-tylko małżonek, który udzielił tego pełnomocnictwa
e) w przypadku przeszkod u wad oświadczeń woli-tylko małżonek, który złożył oświadczenie dotknięte wadę.
W zakresie legitymizacji biernej majązastosowanie zasady ogóln,e gdyż przepisy o unieważnienie małżeńtwa nie żajmują się tą kwestią. Oznacza to, że stronę pozwaną reprezentuje bądź drugi małżonek, jeżeli powóztwo wytacza pierwszy małżonek, bądź obydwaj małżonkowie, jeżeli powóztwo wytacza inny podmiot (także prokurator). Jeżeli jeden z małżonków nie zyje powóztwo wytacza się przeciwko kuratorowi, gdy zmarli oboje małżonkowie sąd wyznacza dwóch kuratorów.
Skutki unieważnienia małżeństwa:
-małżonkowie powracają do poprzedniego stanu cywilnego
-stosunek powinowactwa (więź prawna pomiędzy małżonkiem a krewnymi współmałżonka)ustaje
-małżonek/ka wraca do poprzedniego nazwiska (w razie orzeczenia rozwodu powrtó do nazwiska tylko na wniosek)
-ustaje wspólność majątkową
-małżonkowie tracą wszelkie roszczenia spadkowe
Separacja faktyczna - nie usankcjonowana orzeczeniem sądowym, polega na ustaniu wspólnego pożycia małżonków i zaprzestania przez nich udzielania sobie wzajemnej pomocy. Ten faktyczny stan rozwodu wspólnoty małżeńskiej wywołuje różne skutki (np. wyłącza wzajemną reprzentuje małżonków) Nie uzasadnia żądania rozwodu ale pogłębiając i utrudniając rozkład pożycia małżonków może doporwadzić do zaistnienia pozytywnej przesłnaki orzeczenia rozwodu.
Separacja sądowa- polega na usankcjonowaniu orzeczeniem sądowym, stanu sepracacji faktycznej ze skutkami typowymi dla orzeczenia rozwodu, zawsze jednak z wyjątkiem zniesienia więzi małżeńskiej. Małżonkowie pozostający w separacji nie mogą zatem zawrzeć kolejnych związków małżeńskich, a ich stan cywilny nie ulega zmianie. Wystarczające pozytywnie przesłanką orzeczenia separacji jest zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Negatywne przesłanki separacji sądowej mają odmienny zakres aniżeli rozwodowe przesłanki negatywne. Mianowicie separacja nie może być orzeczona mimo zupełnego rozkładu pozycia w dwóch przypadkach
a) jeżeli w skutek orzeczenia sepraracji miałoby ucierpieć dobro wspólne małoletnich dzieci małżonków
b) jeżeli z innych względów orzeczenia separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Zniesienie sepraracji może nastąpić wyłącznie na żądanie małżonków. Z chwilą zmienną separacji ustają jej skutki.
Rozwód: polega na rozwiązaniu istniejącego małżeństwa, wskutek czego stosunek małżeństwa zostaje zniesiony ze skutkiem wy łączenia na przyszłość.
Gdy jeden z małżonków umiera w trakcie postępowania rozwodowego postępoewanie to ulega umożeniu.
O rozwiązaniu małżeństwa przez rozwód orzeka sąd w procesie którego stronami mogą być tylko małżonkowie. Przesłanką pozytywną rozwodu jest zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego. Przesłanka ta jest bezwzgledna w tym sensie, że ustawa nieprzewiduje żadnych odstępstw od niej. Obie cechy (zupełność i trwałość) mogą występować łącznie. Rozkład pożycia małżonków jest zupełny, , gdy nie zachodzi między nimi żadna z trzech wiezi konstytytucyjących pożycie (duchowa, fizyczna, i gospodarcza) . Jest trwały gdy w świetle zasad doświadczenia życiowego powrót małżonków do wspólnego pożycia jest wykluczony.
Trzy negatywne przesłanki
a) gdy wskutek rozwodu miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci
b) gdy orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego
c) gdy rozwodu żąda małożonek wyłącznie winny powstania rozkładu pożycia.
Proces rozwodowy:
W celu rozpoczęcia proces urozwodowego należy złożyć pozew, który powinien zawierać. Dane powoda, czyli osoby domagającej się orzeczenia rozwodu oraz dane pozwanego-drugiego małżonka. W pozwie należy określić czego żądany: orzeczenia rozwodu i czyjej winy, ewentualnie bez orzekania o winie, orzeczenie o władzę rodzcielskiej nad dziećmi albo orzeczenia o alimentach. Pozew powinien zawierać uzasadnienie występowania o rozwód. Pozew kierujemy do sądu okręgowego w którym okręgu małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania. Sąd bada czy między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia i czy ma on charakter trwały czy istniejące więzi (psychiczny, fizyczny i majątkowy). Sąd może odmówić ustalenia orzwodu jeżeli ucierpią na tym małoletnie dzieci lub rozwodu żąda małżonek wyłącznie winy a drugi nie wyraża na tą zgodę. Świadkami mogą być najbliżsi krewni, nie można przesłuchac swoich dzieci, jeżeli nie ukończyły lat 17. Sąd rozstrzyga o rozwiązaniu małżeństwa: o władzy rodzicielskiej oraz alimentach. Ponad to może orzec o : podziale majątku wspólnego, sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania. W wyroku powinien określić czy i który małżonek ponosi winę za rozkład pozycia małżeństwa. Orzeczenie o winie ma duże znaczenie. Małżonek uznany wyłącznie za winnego nie może żądać alimentów. Z chwilą rozwiązania małżeństwa ustaje wspólność majątkowa.
Zasada trwałości małżeństwa- w ujęciu prawo oznacza, że małżeństwo powinno łączyć małzonków przez całe życie i tym samym powinno być związkiem dozgonnym tzn. istniejącym do chwili śmierci jednego z małżonków. Gdy jednak stanie się związkiem martwym a wiec przestaje funkcjonować może być rozwiązane przez rozwód. Zasadę trwałości nie należy utożsamiać z prawem kanonicznym Kościoła Katolickiego, które wyłącza możność rozwiązania małżeństwa,
Macierzyństwo : matką dziecka jest kobieta, która je urodziła. Macierzyństwo może zostać ustalone dwoma sposobami:
a) w trybie zwykłym- przez sporządzenie aktu urodzenia dziecka ujawniajacego kobietę która urodziła to dziecko, akt urodzenia staje się wyłącznym dowodem nie to, że wymienione w nim kobieta urodziła wskazane w akcie dziecko.
b) w postępowaniu sądowym przez wyrok ustalący macierzyństwo przesłankami ustalenia macierzyństwa sa: fakt urodzenia dziecka, np. brak aktu urodzenia dziecka stwierdzającego macierzynstwo , które ma być ustalone. Ustalenie macierzyństwa jest konieczną przesłanką ustalenia ojcowstwa. Zaprzeczenie macierzyństwa znosi prawnie ustalenie ojcostwa, które było związane z zaprzeczonym macierzyństwem.
Sporządzenie aktu urodzenia. Akt urodzenia jest aktem stanu cywilnego stwierdzającym fakt narodzin dziecka. Stanowi wyłączony dowód tego zdarzenia. Dokument ten jest przechowywany przez USC na którego obrane stwierdzeno urodzenie. Można go obalić tylko przez procedurę sprostowania lub unieważnienia aktu.
Rodzenie dziecka należy zgłosić: w ciągu 13 dni w urzędzie stanu cywilnego właściwym ze względu ma miejsce urodzenia dziecka. Jeżeli dziecko rodziło się martwe z głoszenie tego zdarzenia powino nastąpić w ciągu 3 dni. W takim przypadku sporządza się akt urodzenia z adnotacją, że dziecko nie żyło w momencie narodzin. Aktu zgonu nie wystawia się. Akt urodzenia sporządza się na podstawie zaświadczenie wystawionego przez lekarza lub zakład służby zdrowia. Osoba zgłaszająca urodzenie dziecka którego rodzice pozostająw związku małżeńskim przedstawia odpis skrócony aktu małżeństwa.
Powództwo o ustalenie macierzyństwa mogą wytoczyć dziecko i jego matka. Proces o ustalenie macierzyństwa ponadto może wszcząć prokurator, jeśli wymaga tego dobro dziecka lub ochrona interesu społecznego. Ustawa ogranicza czas w którym można obchodzić ustalenia macierzyństwa. Zasadniczo wykluczone zostaje ustalenie macierzynstwa po śmierci dziecka.
Powództwo ustalenie macierzyństwa mogą wytoczyć dziecko i jego matka. Proces o ustalenie macierzyństwa ponad to może wszcząć prokurator jeśli wymaga tego dobro dziecka lub ochrona interesu społecznego. Ustawa ogranicza czas w którym można obchodzić ustalenie macierzyństwa. Zasadniczo wykluczone zostaje ustalenie macierzyństwa po śmierci dziecka.
Po osiągnięcu przez dziecko pełnoletności powództwo o ustalenie macierzyństwa nie może wytoczyć matka. Nie jest dopuszczalne ustalenie macierzyństwa przed urodzeniem dziecka.
Przesłanki zaprzeczenia macierzyństwa
-wykazanie że kobieta której macierzyństwo jest kwestionowane nie jest biologiczną matką dziecka może polegać na tym, że udowodnieni ż w ogóle nie odbyła porodu w dacie urodzenia dziecka lub odbyła poród w celu urodzenia dziecka, ale dziecko to nie jest identyczne z dzieckiem urodzonym przez nią, gdyż nastąpiło zamiana dzieci w szpitalu, wykazaniem, że między nią a dzieckiem nie ma naturalnej więzi rodzicielskiej.