Wymagania:
Esej na zadany temat - (Święta wielkanocne - dlaczego lubię, lub nielubię świętować?) wersja do wyboru - ok. 3 do 7 stron, termin 8 kwietnia, streszczenie lektur, 2 lektury termin 13 maja, obecność na wykładach, egzamin pisemny - 4 pytania otwarte.
Omawiane tematy na wykładach:
kultura i sposoby jej definiowania, historia badań nad kulturą, podstawowe pojęcia z dziedziny socjologii kultury - wartości, symbole, normy, styl życia, typy przekazywania dziedzictwa kulturowego.
Herder - filozof z Xviii wieku twierdził, że nie ma nic bardziej nieokreślonego niż słowo kultura.
Kultura jest zawsze związana z człowiekiem. Termin wiąże się z łacińskim colere - uprawiać np. ziemię. Za czasów Cycerona 106 - 43 przed Chrystusem, przekształcił rozumienie colere na kulturę animi, kultura umysłu, ducha. Dla archeologów, kulturą są wszelkie wykopaliska.
Antropologia kultury, to całokształt dorobku społecznego ludzi. Są to przedmioty, wytwory materialne, instytucje, zachowania, działalność gospodarcza, sztuka, zabawa, religia.
Antropologia nie wartościuje kultury, np. wprowadzając do niej ludożerstwo.
Psychologia również zajmuje się kulturą. Jest to zbiór zachowań jednostki, myśli, uczucia, motywacje, akcje. Jest to zbiór różnych zasad w formie ekspresji, nakazów, zakazów, ocen, czy sądów.
Socjolog patrzy na kulturę badając współczesne kultury, skomplikowane w strukturze i funkcjach społeczeństwa, socjolog wydziela sobie pewien obszar życia i działalności ludzkich.
W pierwszej grupie znaczeń, kultura jest właściwością, własnością ludzkich zbiorowości. Obejmuje te cechy, które wyróżniają zbiorowości ludzkie od innych organizmów.
Drugi sposób badania kultury zwraca uwagę na treść. Kultura jest tu systemem wzorów o określonym kształcie i treści i to ten system staje się obiektem analizy. Jest np. w kulturze norma (Nie przeklinaj). Zajmujemy się więc tym, co to znaczy. Zajmujemy się treścią.
Joachim Lelewel 1882 napisał wykład dziejów powszechnych. Do kultury zaliczył: moralność, religię, obyczaje, organizację społeczną, pracę fizyczną i umysłową, naukę i sztukę. Użył słowa kultura poraz pierwszy w polskim języku.
Kroeber i Kluckhohn znaleźli 168 definicji kultury w literaturze. Spróbowali oni pogrupować je w pewne typy, których jest sześć.
Typy:
opisowowyliczający - nominalistyczny, historyczny, normatywny, psychologiczny, strukturalistyczny - systemowy - odmianą tego typu jest semiotyczne definiowanie kultury, definicje genetyczne.
Typ opisowo-wyliczający - nominalistyczny.
Kulturę rozumie się jako zbiór określonych przedmiotów, a jej definiowanie sprowadza się do wymienienia, wyliczenia jej części składowych. Są to np: tradycje, wynalazki, obyczaje, wierzenia. Z perspektywy prowadzenia badań, ten typ jest raczej nieprzydatny. W ten sposób, tak traktowali kulturę archeologowie i etnografowie. Dla nich było to wygodne, bo takie wytwory kulturowe jak: język, wierzenia, obrzędy, zwyczaje, teksty literackie, muzyka, budowle, przedmioty codziennego użytku, były wyznacznikami kultury danej zbiorowości.
Typ historyczny definiowania kultury - w tym typie jest ogromny nacisk kładziony na tradycję, na przeszłość, jako mechanizm przekazywania dorobku kulturowego.
Definicje normatywne - akcentują podporządkowanie się zachowań ludzkich normom, wzorom, wartościom, modelom. Podporządkowanie się tym elementom warunkuje trwanie danej zbiorowości.
Definicje psychologiczne - skupiają się na psychologicznych mechanizmach kształtowania kultury, a więc mechanizmach uczenia się, formowania nawyków kulturowych, przyswajania norm i wartości obowiązujących w danej grupie, oraz na kształtowaniu się osobowości.
Charakter strukturalistyczny - systemowy - interesujemy się strukturą konkretnej kultury, a więc wewnętrznym powiązaniem jej elementów i istotą ich integracji. W każdym systemie kultury wymienia się cztery kategorie elementów:
materialno-techniczne,
społeczne, ideologiczne,
psychiczne, czyli dotyczące uczuć i postaw.
Są one tak powiązane ze sobą, że tworzą specyficzną, harmonijną całość. Bardzo istotne, znaczące, są związki między tymi elementami. Te definicje badają strukturę konkretnych kultur, a nie kultury w ogóle.
Odmianą podejścia systemowego, są definicje skupiające się na poszukiwaniu znaczeń, czyli sensów kultury. Kultura jest systemem powiązań elementów, ale najistotniejszy jest fakt, że owe powiązania nadają elementom określone znaczenie. Tworzone są tak zwane kody znaczeniowe, czyli elementy i zespoły elementów, są zrozumiałe tylko dla tych, którzy im nadają znaczenie i się nimi posługują. Służą między-osobowej komunikacji.
Definicje genetyczne - w nich akcentuje się dociekanie pochodzenia kultury.
Umberto Ecco definiuje kulturę, jako system znaków służących międzyosobowej komunikacji.
Ralph Linton mówi, że kultura jest konfiguracją wyuczonych zachowań i rezultatów zachowań, których elementy składowe są wspólne członkom danego społeczeństwa i przekazywane w jego obrębie. Jest to definicja psychologiczna.
Stanisław Czarnowski mówi, że kulturą jest całokształt zobiektywizowanych elementów dorobku społecznego, wspólnych szeregowi grup i z racji swej obiektywności, ustalonych i zdolnych rozszerzać się przestrzennie.
Sposoby podchodzenia do kultury:
Akcentuje związek kultury z podłożem ludzkim, czyli w jaki sposób dane zjawisko kulturowe funkcjonuje wśród członków grupy, przeciwstawieniem będzie badanie treści zjawiska kulturowego.
Atrybutywne i dystrybutywne pojmowanie kultury - atrybut, czyli cecha, atrybutywne ujęcie wskazuje na to, że kultura jest przejawem wolnego i rozumnego działania człowieka, w odróżnieniu od natury, w myśl tego atrybutywnego rozumienia, wszystko, co czyni człowiek, jest kulturą, kultura jest stałą cechą człowieka jako jednostki, oraz sta>łą dla ludzkości, ujęcie dystrybutywne, to kultura, jako przejaw działalności danej grupy. Może to być jakaś zbiorowość, Naród, społeczeństwo, któremu przypisuje się dane cechy np. społeczeństwo informacyjne. Dystrybutywne ujęcie pozwala nam wyodrębniać poszczególne grupy, a co za tym idzie w parze, różne kultury, takie jak: amerykańska, francuska, polska. Wyodrębniamy te kultury, bo one posiadają dane cechy. Możemy określać typologiczne kultury: szlachecka, nauczycielska.
Rozumienie kultury w sensie wartościującym i opisowym.
Podejście wartościujące zawiera ocenę danych kultur zbiorowości ludzkich, określenie na podstawie różnych kryteriów, która jest lepsza, która gorsza, to podejście jest często charakterystyczne mówiąc o swojej kulturze, wartościując ją, oceniamy tym samym do innych kultur, również porównując je i oceniając. Podejście opisowe jest to neutralne rozumienie kultury, określa ją jako zespół wielu zróżnicowanych zjawisk, których elementy i powiązania są przedmiotem opisu, ale nie wartościowania.
Kulturalny, to przymiotnik wartościujący.
Kulturowy - określa wszystkie zjawiska, niezależnie od oceny.
Istnieje coś takiego, jak kategorie kultury, wielkie, podstawowe jej działy, które różnią się charakterem elementów, które wchodzą w jej skład. Są między tymi kategoriami różne powiązania. Wewnątrz kategorii można również wyróżnić różne działy.
Kroeber podzielił kulturę na trzy kategorie:
kultura rzeczywistości,
kultura socjetalna,
kultura wartości.
Ten podział przejęła polska badaczka kultury, Antonina Kłoskowska.
Kulturę rzeczywistości, nazwała kulturą bytu, kulturę socjetalną kulturą społeczną, kulturę wartości natomiast, nazwała kulturą symboliczną.
Kultura bytu - wszystko, co jest materialne, da się to dotknąć, czy zmierzyć. Można ją nazwać cywilizacją. Można przeciwstawić ją właściwej kulturze. Obejmuje: działania, wytwory techniczno związane z produkcją, dystrybucją i usługami, służące zaspokajaniu naturalnych, podstawowych potrzeb człowieka. Inne nazwy, to: cywilizacja, technika, technologia, wiedza stosowana.
Kultura społeczna. Cała kultura ma charakter społeczny, wyraża się we wspólności norm i wzorów ich uczenia, przekazywania, dlatego chętniej używa się określenia kultura socjetalna, żeby podkreślić rolę społeczeństwa, które jako sieć wzajemnych powiązań i oddziaływań ludzi, inspiruje całość kultury. Podmiotem i przedmiotem określonych działań są tu sami ludzie. To kultura społecznego współżycia ludzi między sobą i społecznych struktur normujących stosunki między grupami ludzi w procesach pracy, konsumpcji, zabawy. Chodzi również o elementy takie jak: podział władzy, dostęp do dóbr, funkcji i pozycji społecznych.
Kultura symboliczna to sfera czynności, wartości i przeżyć nie związanych z zaspokajaniem potrzeb człowieka, jako istoty biologicznej i członka społeczeństwa.
Wartości autoteliczne, czyli to, co jest czynnością samocelową, mają cel sam w sobie.
Może to być np. wartość edukacji.
Wyróżniamy zjawiska związane ze sztuką, z zabawą, z nauką i religią. Pełnią one funkcje: e"stetyczne, poznawcze, ludyczne. Nie są jednak koniecznością człowieka. To nie jest niezbędne do przeżycia. Jest to twórczość. Jest to kultura duchowa.
Podstawowe aspekty definicji kultury.
Kultura jest zawsze związana z człowiekiem, człowiek jest zarówno twórcą, jak i odbiorcą kultury. Wiadomo, że kultura wyraża potrzeby i emocje człowieka. Dzięki niej, człowiek organizuje sobie życie za jej pomocą.
Kultura jest zjawiskiem ponadjednostkowym, społecznym. Nie jest możliwe istnienie kultury, bez zbiorowości ludzi. Przykładem jest choćby kultura jedzenia.
Jean Baudrilard.
Kultura jest regularna. Występuje w niej powtarzalność pewnych elementów, rytm, cykl, częstotliwość. Jest to np. obchodzenie imienin.
Kultura jest zbiorem zjawisk wyuczonych. Nie dziedziczymy, a uczymy się kultury. Można uczyć się świadomie, jak choćby kultura czytania, która jest przekazywana małym dzieciom.
Można uczyć się kultury również w sposób nieświadomy. Nieświadomie robią to za nas na przykład instytucje, które na zasadzie zabawy i frajdy przekazują informacje.
Może to być wiedza, opowieści o ludziach i rzeczach, o pamiątkach z przeszłości, oglądanie zdjęć. Przedmiotem przekazu może być sposób działania, pewne zachowania naszych rodziców i dziadków, normy wskazujące właściwe rozwiązania naszego zachowania.
Istotne cechy zjawisk kulturowych:
1. Wymiar czasowy.
Zjawiska są przekazywane z pokolenia na pokolenie, jest to rozciągnięcie w czasie, mogą być modyfikowane na przestrzeni tego przekazywania.
2. Wymiar przestrzenny. Jest osadzona w przestrzeni. Część pewnych zachowań kulturowych ludzi wynika z tego osadzenia w przestrzeni. Dotyczy to na przykład miejsca zamieszkania, pewnych zwyczajów, opowieści i legend związanych z tym miejscem. Elementy kulturowe rozprzestrzeniają się, nawet między kulturami.
3. Wymiar systemowy. Kultura jest systemem złożonym z elementów, które tworzą pewną całość. Każda kultura ma swoją wewnętrzną logikę, zintegrowaną całość.
4. Prawidłowości. Kultura trwa i zmienia się według pewnych zasad i regularności. Można ją opisywać, ale można też szukać zasady działania.
5. Kultura jest aparatem adaptacyjnym człowieka. Jest pośrednikiem między człowiekiem, a środowiskiem, w którym człowiek żyje. Jako cecha ludzi, kultura bywa traktowana jako mechanizm adaptacyjny.
Przykładem jest kultura sieci i jej język. Człowiek adaptował się, dostosował się do tej szybkiej, dynamicznej kultury. Tak więc język kultury musiał się zmienić. Podobnie jest z językiem uniwersalnym. Kiedyś była to łacina, teraz jest to język angielski.
Płaszczyzny zjawisk kulturowych
Materialna - kultura ma wymiar materialny, przyjmuje jakąś materię, tworzywo, rozgrywa się w środowisku materialnym. Wobec tych przedmiotów materialnych, my przyjmujemy pewne postawy.
Bechawioralna - postawa psychiczna, nastawienie, przywiązanie do pewnych elementów kulturowych.
Psychologiczna - wszystkie nasze zachowania mają źródła w przeżyciach psychicznych. Dzięki przeżyciom psychicznym, wszelkie zachowania i przedmiotom jakieś znaczenie.
Aksjonormatywna - aksjologiczna - dążymy do wartości, wartości są pewną wytyczną, wartości traktowane są jako byty idealne.
Jednostki elementarne w badaniu kultury
1. Cechy kulturowe - mogą przybierać formę uniwersaliów. Wtedy odnoszą się do wszystkich, dorosłych członków danego społeczeństwa. Druga, to specjalności. Specjalności odnoszą się tylko do niektórych, wybranych ludzi.
Jeśli mamy kilka cech pełniących jedną funkcję, mówimy wtedy o cesze zbiorczej, np. Kompleks umiejętności, wiedzy i przedmiotów materialnych, które służą przekazywaniu informacji, nazwalibyśmy dziennikarstwem.
2. Temat kulturowy - we wszystkich kulturach występują pewne wspólne tematy. Kultury różnią się sposobem rozbudowywania tych tematów, lecz pewne tematy pozostają stałe. Istnieją pewne rytuały przejścia, związane z przechodzeniem osób młodych w dorosłość. W dzisiejszych czasach, jest to np. biba w osiemnaste urodziny.
3. Wzór kulturowy - można definiować na dwa sposoby: jest to mniej lub bardziej ustalony w zbiorowości sposób zachowania, czy myślenia. Zbiór, to znamienny dla danej zbiorowości układ cech kulturowych.
4. Instytucje kulturowe.
1. Cechy święta.
2. Rodzaje święta.
3. Funkcje święta.
4. Zwyczaj i obyczaj.
Cechy święta:
Święto zawsze koncentruje się wokół jakiejś wartości.
Święta odbywają się cyklicznie.
Ze świętem musi być złączona jakaś wspólnota.
Święto, to naturalna potrzeba człowieka. Święto, to wybawienie od obowiązków.
Jak święto, to zabawa, radość, maskarada, tańce, przebieranki, swawole.
Muszą być dwa elementy, które powodują, że angażujemy się w dane święto:
element wiedzy - im mniej wiemy na temat świąt, tym mniejsza jest satysfakcja z danego święta,
zaangażowanie emocjonalne - jeśli jest jego brak, trudno się integrować ze wspólnotą.
Święto ma cechy, które znacząco wpływają na jego przebieg:
odbywa się w określonym czasie,
święto wymaga specyficznej przestrzeni,
świętu towarzyszą rytuały,
uroczysty strój,
osoba, która jest animatorem danego święta - najczęściej był to najstarszy człowiek w rodzinie.
Podziały świąt:
najpopularniejszy podział, to sacrum - profanum. Święta religijne i święta laickie - np. dzień kobiet, ma wymiar międzynarodowy.
Święta regionalne, lokalne - narodowe.
Mogą być święta zupełnie prywatne, (o których wiemy tylko my)
święta rodzinne,
święta okazjonalne - tworzone przez różne grupy.
Trudno wskazać skończony katalog świąt.
Powstał ostatnio również termin, zwany świętem globalnym.
Funkcje święta:
poznawcza, integracyjna, upamiętniająca, komunikacyjna, ludyczna.
Ważne punkty Świąt Wielkiej Nocy:
środa popielcowa, czterdziesto dniowy post z wyłączeniem niedziel, niedziela palmowa - uroczysty wjazd Chrystusa do Jerozolimy, Wielki Czwartek - zaczynamy tri duum paschalne, ustanowienie eucharystii i kapłaństwa, Wielki Piątek - droga krzyżowa, Wielka Sobota - święcimy pokarmy, niedziela Wielkanocna - święto zmartwychwstania Jezusa Chrystusa, Lany Poniedziałek - święto pełne obyczajów, niekoniecznie związane z samą Wielką Nocą.
Zwyczaje i obyczaje.
Zwyczaje, to nasze nawyki.
Obyczaje mają zawsze sankcję moralną, czy kulturową. Obyczaj jest normatywny.
W niektórych wypadkach, zwyczaj może przekształcić się w obyczaj.
Śmigus dyngus jest zwyczajem.
I zwyczaje i obyczaje, to ustalone formy zachowania.
Jan Stanisław Bystroń (Dzieje obyczajów w dawnej Polsce).
Brak notatek z 8, 15, 29kwietnia i 6 maja
Wartości mogą decydować o stylu życia, o naszych specyficznych zachowaniach, o treściach w sztuce, literaturze, serialach telewizyjnych, mogą decydować o formie wytworów materialnych. Wartość jest czymś abstrakcyjnym i mogą przybierać różne formy.
Kulturowe rozumienie wartości:
przedmioty o symbolicznym, lub niesymbolicznym charakterze, które są porządane w danym społeczeństwie, w danej grupie np. krzyż miał wielką wartość dla żołnierzy w PRL,
sądy egzystencjalno-normatywne, orientacje wartościujące, które są powszechnie akceptowane np. (Nie zabijaj),
przekonanie dotyczące samego systemu wartości i norm uważanego, za godny porządania dla danego społeczeństwa np. dyskusja jaka się w Polsce toczy, na temat jaka Polska powinna być.
Wartość kulturowa jest to wartość społecznie usankcjonowana, typowa dla danej kultury, uwewnętrzniona przez członków społeczeństwa, pomaga im dokonywać wyborów, ukierunkowuje i wskazuje cel działania, oraz środki, dzięki którymi te cele można zrealizować.
Znaczenie wartości kulturowych:
obiektywne kryterium - odsyła nas do miejsca danej wartości w kulturowym systemie,
subiektywne kryterium - miejsce jakie zajmuje dana wartość w strukturze osobowości.
Rodzina, jest obiektywną wartością w całej kulturze.
Wolność to kolejna istotna wartość.
Nie wszystkie wartości kulturowe są jednakowo ważne dla społeczeństwa. Tworzą hierarchię. W różnych okresach, różne społeczeństwa mogą raz bardziej, lub mniej cenić daną wartość.
Te same wartości mogą być inaczej rozumiane i odmiennie realizowane w życiu prywatnym i w życiu publicznym.
Centrum kultury, to kanon wartości, co do których mamy przekonanie, że są one najważniejszymi, centralnymi.
Panuje wobec tych wartości powszechny konsensus, są podstawą organizacji systemu społecznego oraz tożsamości kulturowej. Działają one jako identyfikacyjne, symboliczne dla grupy. Wokół nich koncentrują się idee, ideały etyczne, społeczne, religijne, polityczne, powstają wokół nich wierzenia, normy, organizowane jest również prawo, systemy pracy, wzory życia codziennego, wzory życia świątecznego, miejsca kultu, miejsca pamięci.
Wobec wartości przyjmujemy stany psychospołeczne, które podpowiadają nam, jak mamy zachowywać się wobec różnych przedmiotów, wartości.
Centrum kulturowe, to: wartości, wytwory kulturowe, związane z nimi stany psychospołeczne. Centrum kulturowe jest zintegrowanym .zbiorem centralnych wartości kulturowych i utrwalających je wytworów, oraz ukształtowanych w związku z nimi wzorów reakcji uczuciowych, struktur myślowych, wzorów międzyosobowych kontaktów.
Znak, a symbol
Znak, to wszelkie wydarzenie, lub przedmiot, powiązane w doświadczeniu jakiejś żywej istoty, z innym przedmiotem, lub wydarzeniem, do którego się odnosi. Znak ma zawsze relacjonalny charakter. Istnieje w nim związek między tym, co znaczące signans i między tym, co znaczone signatum.
Znakami posługujemy się w komunikacji. Najbardziej rozwiniętym systemem znaków, jest oczywiście język. Najważniejsza jest relacja między znakiem, a człowiekiem. W jaki sposób człowiek nadaje znaczenie?
Mamy różne rodzaje znaków:
oznaki - odnoszą się najczęściej do zjawisk naturalnych - znaki naturalne, lub symptomy,
znaki konwencjonalne - znaczenie wynika z konwencji, z jakiejś umowy,
znaki ikoniczne - częściowo mogą się zawierać w znakach konwencjonalnych, są to zazwyczaj obrazy, przedstawienia.
Znaki konwencjonalne dzielą się na podkategorie:
sygnały np. sygnalizacja świetlna,
znaki właściwe np. słowa na oznaczenie przedmiotów,
znaki przydane - to znaki, które są przydane okresowo, w różnych momentach mogą znaczyć co innego np. zastawa stołowa .pełni funkcję użytkową i estetyczną, lecz jeśli przychodzi do domu przyszły zięć, lub synowa i matka wyciąga ładną zastawę, oznacza to uczczenie obecności nowego zięcia, czy synowej.
Znaki właściwe: język, znaki plastyczne, znaki dźwiękowe, znaki przedmiotowe, znaki motoryczno-kinetyczne - komunikacja niewerbalna, gesty, mimika.
W znakach właściwych bierzemy pod uwagę to, co jest nośnikiem znaczenia.
Egzamin 17 czerwca, godzina 15.
Zerówka 11 czerwca o godz. 14.
Funkcja zabawy w kulturze.
Johan Huizinga - teoretyk zabawy.
Pojęcie to rozpatruje się na poziomie czterech dystyplin naukowych:
antropologii kultury, antropologii, socjologii kultury, psychologii.
Główne składniki zabawy:
podmiotowa
bezinteresowna,
autoteliczna motywacja (bawimy się, bo chcemy się bawić, zabawa jest celem samym w sobie),
sztuczność, inność świata ludycznego (zabawa jest zamknięta umownymi granicami),
zabawa ma stałą, powtarzalną strukturę, regułę, która nią rządzi.
Zabawa, to jest zachowanie swobodne, pozostające poza zwykłym życiem, podejmowane bezinteresownie i bez motywacji materialnych, w obrębie wydzielonego, sztucznego czasu i własnej przestrzeni, przebiegające zgodnie z przyjętymi regułami i powołujące do życia, własne związki społeczne, jakieś grupy.
Istnieją zabawy:
imitacyjne - pozorują rzeczywistość i bazują na naśladownictwie,
gry - opierają się na współzawodnictwie.
Gra jest zawsze walką o coś.
Zabawa imitacyjna jest czymś węższym, ma otwarte zakończenie.
Gra musi mieć zamknięte zakończenie.
Gra posiada stałe sekwencje. Procedura jest podporządkowana zdobyciu trofeum.
Roger Caillois zbudował współczesny opis gier i zabaw, podzielił je na cztery kategorie:
agon - rozgrywki fizyczne, sport, współzawodnictwo, mogą to być zawody intelektualne, konkursy,
alea - gry losowe, gdzie przebieg gry jest zależny od czynników zewnętrznych,
mimicry - ujmuje naśladowanie, udawanie, oglądanie spektakli takich jak teatr, cyrk, spektakle masowe, koncerty, gry komputerowe,
ilinx - poszukiwanie ekstazy, oszołomienia, utraty samokontroli, takie juwenalia z dawaniem w gaz po konkretach. Alkohol, muzyka, seks.
W miarę rozwoju, ewoluowaniu różnych form zabawy, najsilniejsze były mimicry i ilinx.
Dzisiejsza kultura popularna również nawiązuje do mimicry, poprzez zanurzanie się w sieci, hulanie w kantera po lanie i steamie.
Również przywiązuje się wagę do ilinx.
Koncepcja zabawy jest obecna u pedagogów w teoriach uczenia się.
Przez zabawę, dzieci genialnie uczą się języków obcych.
Zerówka 11 czerwca o 14.
Właściwy termin 17 czerwca.
Według Dwayne'a McDonalda, autora eseju (Teoria kultury masowej), od stu lat przenikają się dwa terminy: kultura wyższa, kultura masowa, dostępna na rynku.
Na styku tych dwóch pojęć pojawiają się i krytycy i zwolennicy jednej i drugiej kultury.
O tych, którzy tworzą kulturę masową, Mcdonald pisze, rzemieślnicy kultury masowej. Kojarzona jest z prasą, radiem i telewizją.
Dodaje również: komiksy, opowieści detektywistyczne, science fiction.
Wskazuje na demokrację polityczną i powszechną oświatę, które złamały monopol elit w tworzeniu kultury.
Drugi czynnik, zwiększający nośność kultury masowej, to postęp techniczny, który odpowiedzialny jest za produkcję książek, sprzętów, a nawet mebli.
Są to również sposoby dystrybucji ze względu na masowe nośniki, typu: film, telewizja.
Mcdonald traktuje kulturę masową pogardliwie, na przykład nazywając ją rakiem, naroślą na kulturze, kultura kiczu.
Żeby jednak kicz zaistniał, należy mieć dostęp do kultury wysokiej. Mcdonald podkreśla, że celem kultury masowej, jest zysk. Kultura popularna niejako wyprzedzała kulturę masową. Kultura popularna, to nic innego, jak kultura ludowa.
Była to kultura zwykłych ludzi, śmiertelników, często kojarzona z ludnością wiejską: targi, jarmarki, cyrk, zwyczaje i obyczaje tradycyjnie związane z porami roku.
Kultura ta niesamowicie spajała ludzi.
Podział na sztukę ludową i na kulturę wyższą, był to w gruncie rzeczy podział na arystokrację (elity) i zwykłych ludzi.
Gdy pojawiły się media masowe, zawładnęły one i zwulgaryzowały kulturę masową.
Różnice:
1. Definiowanie.
Kulturę masową definiuje się poprzez charakter przekazu: publikacje w prasie wysokonakładowej, tradycyjne radio, kinematografia, telewizja.
Kultura popularna definiowana jest poprzez cechy treści przekazu. Tu też się liczy zainteresowanie licznych odbiorców, ale do kultury popularnej zalicza się również takie wydarzenia, jak: festyny, widowiska sportowe, pokazy jarmarczne, koncerty, spektakle uliczne.
2. Źródła.
Kultura masowa zaistniała wraz z rewolucją przemysłową i techniczną, Xviii i Xix wiek. Szczególne zmiany to wiek Xix i początek Xx wieku. Gdy Mcdonald pisał swój esej, powoływał się na rozwój hollywoodzkiego kina.
Kultura popularna istniała wcześniej, jako część kultury ludowej, ale również mieszczańskiej, zarówno w wymiarze religijnym, jak i świeckim. Była obecna w codziennym życiu ludzi.
3. Nadawcy.
Nadawcami kultury masowej byli profesjonaliści, często związani z największymi mediami. Istniała centralizacja ośrodków nadawczych. Nadawcami kultury popularnej są profesjonalni twórcy, ale również amatorzy, jak np. twórcy blogów. Następuje decentralizacja ośrodków nadawczych.
4. Odbiorcy.
W kulturze masowej, byli to anonimowi, masowi odbiorcy, przeciętni, nie mający wpływu na przekazywane treści.
Po stronie kultury popularnej, widać .zindywidualizowanych i zdefiniowanych odbiorców pod kontem ich zainteresowań i upodobań odbiorcy. Nadawcom opłaca się wiedzieć kim jest odbiorca, ponieważ wpisują w swoją strategię, reklamę. Odbiorca zyskał szansę, żeby modyfikować odbierane treści. Odbiorca samodzielnie buduje swoje przekazy i umiejscawia się w kulturze.
5. Charakter.
Kultura masowa ma homogeniczny, masowy charakter. Kultura popularna ma zróżnicowany, zindywidualizowany charakter. Kultura popularna jest jakby kulturą masową ze znakiem plus. Plusem w kulturze popularnej jest wybór. Kultura popularna nie musi oznaczać kultury kiczu.
Kulturę popularną wiąże się z mediami, rozrywką, nowymi technologiami, z takimi przemysłami kulturowymi jak, turystyka, moda, kuchnia, sport, muzyka i wiele, wiele innych, które są na dobrą sprawę, przedmiotem zainteresowania i codziennych rozmów człowieka.
Wspólne cechy wiążą się z czasem wolnym. Kuchnię, można potraktować, jako przygodę kulinarną.
W czasie wolnym realizujemy swoje przyjemności. Na tym bazuje szereg elementów związanych z kulturą popularną.
Kultura popularna pełna jest sprzeczności. Jest to produkcja różnych towarów, np. formaty telewizyjne, celem produkcji jest zysk, idzie za tym reklama. Z drugiej strony, kultura należy do ludzi, interpretacja dzieł kultury również należy do ludzi. Nie byłoby kultury popularnej, jeśli nie byłoby fanów. Mają oni możliwość bawienia się, przeinaczania tej kultury.
Marek Krajewski (Kultury kultury popularnej)
To pozycja odnosząca się do kultury popularnej w Polsce. Krajewski omawia zjawiska, co do których nawet nie pomyśleli byśmy, że mają aż tak wielkie znaczenie.
Podział kultury według Krajewskiego:
kultura transparencji, kultura okrucieństwa, kultura repetycji, kultura aromatyzacji.
Kultura transparencji - za normę i standart uważa się, przenikanie świata mediów do sfery intymności ludzi. Są to gazety plotkarskie, talkshow w TV. Ludzie nie mają hamulców, by przedstawiać siebie w bardzo intymnym świetle. Kultura transparencji ma podstawę w tym, że nie mamy przejrzystego życia politycznego, społecznego i gospodarczego.
Ludzie szukają więc swojej intymności w kręgach tej kultury.
Innym wymiarem, jest wymiar technologiczny. Duża szczegółowość np. seriali medycznych, wszystko chcemy widzieć czarno na białym.
O kulturze transparencji świadczy fakt seksualizacji człowieka. Stawia się ją na piedestale. Kontekst seksualizacji dzieci i dzieciństwa. Czyni się ten temat głównym elementem tożsamości człowieka.Ten trend mocno trafia zarówno do młodych odbiorców, stylizuje się dzieci na dorosłe kobiety.
Gigi Durham (Efekt lolity)
Syndrom lolity, to sztuczny konstrukt oparty na eksploatacji i ograniczeniu seksualnej podmiotowości, który za cel obiera młode dziewczyny. Szczególnie, to media komercyjne są nośnikiem elementów tego syndromu. Wzbudza się zainteresowanie i porządanie u płci przeciwnej. Dążenie do osiągnięcia idealnych wymiarów sylwetki, które ma być gwarancją osiągnięcia sukcesu w pierwszej dziedzinie.
Mity dotyczące seksu z prasy dla nastolatek i kobiet:
łączenie piękna i seksu z dziewczęcym ekshibicjonizmem,
propagowanie idealnego typu ciała,
łączenie seksu wyłącznie z młodością,
seks i przemoc wobec kobiet jako dominujący wzorzec relacji między kobietą, a mężczyzną,
dominacja męskiego spojrzenia na kobietę w przekazach medialnych dotyczących relacji między mężczyzną, a kobietą.
Kultura okrucieństwa.
Krajewski analizuje okrucieństwo ze strony producentów telewizyjnych, na uczestników różnego rodzaju talk show i turniejów telewizyjnych, programów reality show.
Okrucieństwo dla okrucieństwa przejawia się np. w krwawych filmach grozy.
Kultura repetycji.
Najlepszym przykładem trendu tej kultury są wspomnienia, typu (Za komuny było lepiej).
Powtarzane są w telewizji publicznej dziesiątki razy, różnego rodzaju seriale z okresu PRL.
Kultura ta wiąże się z pewną nostalgią i chęcią powrotu do przeszłości, lecz przeszłość jest przeinaczana.
Kultura aromatyzacji - kultura perfum, pozbywamy się naturalnych zapachów, definiuje się człowieka, poprzez jego zapach.