Ruben Gallego „Białe na czarnym”, Wydawnictwo Znak, Kraków 2005.
Do napisania o tej książce zabieram się od 2 tygodni - bo o niej pisać trzeba, jak najwięcej, tylko co jeszcze można dopisać do tego, co opowiedział sam autor?
Ruben jest dzieckiem Wenezuelczyka i Hiszpanki, wnukiem szefa Komunistycznej Partii Hiszpanii, który przez wiele lat ukrywał się w Rosji przed reżimem generała Franco. Gallego urodził się częściowo sparaliżowany, a lekarze powiedzieli matce, ze zmarł przy porodzie. Wychowywał się jako sierota w sowieckich domach dziecka. Był więc niejako potrójnie wykluczony - jako odmieniec (ze względu na południowy typ urody), sierota i osoba niepełnosprawna fizycznie. Ma czterokończynowe porażenie, ale w pełni sprawny i bystry umysł. Mieszka razem z innymi fizycznie upośledzonymi dziećmi. Myli się jednak ten, kto sądzi, że w domu stworzonym specjalnie dla kalekich dzieci mają one opiekę. Nie mają. Są pozostawione same sobie, bez opieki, bez pomocy, bez rehabilitacji i oczywiście bez wózków inwalidzkich. Aby dotrzeć do łazienki, Ruben musi się czołgać po korytarzu, wykorzystując resztki zachowanej sprawności. Karmią go na
ogół inne, sprawniejsze dzieci. Dzieci pomagają same sobie, wzajemnie, uzupełniając się, do granic
możliwości wykorzystując szczątkową sprawność, sprawniejsi opiekują się mniej sprawnymi. Na pierwszy rzut oka wydaje się to barbarzyńskie, ale z drugiej strony, paradoksalnie, te dzieciaki są lepiej przystosowane do życia niż niesprawne dzieci wychowane przez rodziców, często nadopiekuńczych. Jeśli wychowankowie tego domu dziecka nie trafią do domu starców zaraz po osiągnięciu pełnoletności (a to był standard), mają szansę sobie poradzić. Tak jak Ruben. To trudna książka. Gallego opisuje swoje życie już z dystansu, z perspektywy człowieka, któremu w ostatecznym rozrachunku się powiodło (dom, żona, dziecko, praca), a mimo to jest to historia wstrząsająca. Nie łagodzi tego oszczędność słowa, skoro i tak wiemy, ile autora kosztuje wystukanie każdego zdania. Nie łagodzi też "łagodny" sposób narracji, bez obrazoburczości, bez wiwisekcji, bez szczegółowego opisywania niesprawności i ohydnych warunków w domu dziecka - wystarczy kilka słów nakreślających scenografię, a czytelnik wie już wszystko. "Białe na czarnym" to, obok naszego polskiego "Bidula", kolejny dowód na to, że można wszystko, że nic nie ogranicza ludzkich możliwości, że wystarczy wiedzieć, czego się pragnie i dążyć do tego z całych sił. Bo Gallego miał jeszcze trudniej niż Maślanka, a przetrwał. I nie tylko przetrwał, ale i zatriumfował. Ta książka daje nadzieję jeszcze
bardziej niż "Skafander i motyl" czy "Cholerna cisza". Otwiera na ludzi, na doświadczenie, uczy, jak każde doświadczenie, nawet to najbardziej traumatyczne, obrócić na swoją korzyść, jak z niego czerpać. Pozostaję pod wrażeniem Rubena Gallego, to człowiek wielkiego formatu.
Bohater
Jest noc siku chce. Szczolguje się z łóżka i pełza do ubikacji jest zimno - przerażający chód. Nikt nie pomaga.
Bagnet
Świetna bron. Walka, wikingowie, śmierć w walce… ”..wałczyć trzeba, nie można inaczej..”. Bohater ? ten który ma wszystko ? ręce, szable, fechtunek ? „ Książkowi bohaterowie albo wcale nie byli bohaterami albo byli nimi tylko częściowo..” Szlachetna śmierć.. tak jak Pawka Korczagin - wojował mieczem potem piórem…
Marzenia
Do 6 r.ż. marzyłem o mamie ale ona mnie porzuciła - „---”--- suka „ , potem marzyłem o chodzeniu bo tacy ludzie osiągają wszystko.. Gdy miał 8 lat zrozumiał ze jest sam i nikt go nie potrzebuje. Wszyscy mysla o sobie. ……..marzenia o torpedzie i czerwonym guziku….
Święto
Sam malutki w kojcu - nie lubi tego płacze wrzeszczy.. święto było gdy wypili sobie wtedy brali na ręce widział wszystkich i wszystko..
Starsi chłopcy pija zapraszają ale jestem zlany Śmieja się ale częstują jedzenie w końcu jest święto..
Jedzenie
Najmilsze wspomnienia związane z jedzeniem - z ludźmi który nim się dzielili..ananas, kasza manna, czekolada, chleb ze słonina, jajko wielkanocne, pominkowe smakołyki, bliny staruszki, lody i oranżada i in, puree pomidor herbata słodka,
Katia zona? Teście nie akceptują, pielmienie - pierogi, chyba przełamane lody z matka..babcia Katii uważa ze jestem bezużyteczny ale się myli..cala rodziny babki to kanalie.. jem jej barszcz.
Ałła w ciąży je chleb ze smalcem ja nie mogę jem z olejem - boli żołądek, grochówka. Rodzi się Maja. Ałła zdrowa dużo je tyle co ja przez dzien.
Maja ma Półtora roku nie je kaszy, ja dojadam, gotujemy ziemniaki - wspomnienie pomysłowości dzieci z domu dziecka- zaradność.
Maja chodzi do przedszkola jadła kurę! Maja je sucharki waniliowe;
Kości w domu starców..
Niańki
Dobre i źle niańki. Wszystko dokonywanie wyborów. Kategoryzowanie. Niańki były wierząca i dokarmiały nas. Nianie które uczą dobra miłości do każdego, modła się za każdego dzieciaka, dbają i serce się kraje gdy patrzy na nie.
„ Starsi ”
W Sali 9 i Wowa 12 letni niemowlak. Wasylek tez bez nog, obaj mogli się czołgać. Inni lezeli - „starsi”. W Sali TV .
Saszka siku pomogłem. Dzieki czemu maglem preczytac jego książkę.
Opiekunowie studenci szoly pedagogicznej mieli się zajmowac a tylko patrzyli pogardliwie. Byli i dobrzy.. Genka pomaga studence rozwiązać zadania z fizyki - ni idziemy na studia tylko do domu starcow..
Komisja z Moskwy wszystkich starszych zabrami do DS.
Chłopcy zabrani na śmierć… ja tez miałem tak skonczyc..
Ameryka
Nienawisc ludzie karmiacy się krwai robotnikow.. powiedziano mi ze w Ameryce zabija się inwalidow-kochalem ameryke. My mielismy się Cieszyc ze mamy bezpłatne wyżywienie wykształcenie..
Debil
Nie jestem zdolny sam zyc - debil.. „mowisz ze jest madry ale nie umie chodzic.” Probowano przywrocioc mi sprawność w nogach ale nadaremnie.. mnożenie kartkowa w klasie.nauczycuelka wyjasnia zakres matematyki..zuch lapie wszystko.
Sasza
Sasz miał mame wladcza.. chciala mnie usynowic nie pozwolono jej zrobila by ze mnie profesora…
Mam jego zaopatrzeniwiec dyrektor. Sasza wiedzial duzo dzieki niej. Sasza był z nami uczy się. Na wolne wracal do mamy.
Sasza dostaje paczki i pomimo regulaminu obydwie nie 20 dag.
Towar deficytowy - prosza sasze żeby zdobyl od matki..a Sasza zarabia pieniadze.
Kasza na sniadanie Sasza robi afere- nanka karmi nia tez corke i meza- niania wraca z podbitym okiem i wiadrem kaszy..
Sasza oskarżony nieslusznie o palenie - wiec pali i rozmawia z dyrektorem.
Sasza nie nadaza pisac nauczycielka go kaze..nlk chce mu stawic dwóje.. ale on odrabia lekcje..
Po latach go spotykam i pijemy wode. Rozmawiamy - lepiej żeby nie było domu dziecka..
Nowy Jork
Zalany trupami…-moja wizja NY mam 10 lat
Kotlet
Byłem wzorowym uczniem zachowanie tez. Nanki mnie nieznosily byłem czarny. Zaczekem jesc mniej - dieta. Tracilem przytomność. Wymiote bo zjadl kotleta choc nie chciał. Koszmar w kiblu..
Niemiec
Nl j obcego niemieckiego. -niemiecki najlepsze.. czestuje daktylami?
Muzyka
Dlugie wlosy chłopaków, kasety, chce dowiedziec się o czym śpiewają na plytach..
List
Zly dom dziecka, niegrani w nim. Przywieziono chopaka z porazenie mozgu. Korespondencja do domu. Oczywiście trzeba pisac ze jest super.. pisali najmłodsi..ten nowy krzyczal i plakal chlopaki nie mogli spac w nocy Az dali mu zeszyt i długopis. Chciał by jego rys wysłać mamie..dostalismy wozki- wszyscy. Okazalo się ze nowyt opisal - obsmarowal- dom dziecka opisal prawde. Rozmawiałem z nowym - „mama jedzenie jest nie dobre, nie ma wozkow” caly zeszyt zapisany..
Pierożki
DD przygotowywyal do zycia w skomplikowanym swiecie. Obsluga instalacji elektrycznych itd. Dziewczyny maja gotowanie - zrobily pierożki ale chłopcy poszli do kina..
Bójka
Bojki w dd rzadkie ale okrutne. Zakazane, zemsta tak. Sierioga miał wyzwanie do bójki o kobiete ale na wolności. Wiec radzi się madrego Gienka. Zaczeli pakowac przestali palic. Sierioga walnal reka chopaka który go wyzwal a ten upadl i złamał noge i nie chciał się już bic pomimo ze miał jeszcze noge i 2rece…
Rower
Każdy po wakacjach chwalil się rodzicami - mój tata jest najlepszy- i zamiast roweru kupil radio wkoncu jest bardziej pożyteczny ;-p
Hiszpanka
Leze w szpitalu w gipsie nie lubie prosić o pomoc wiec Malo jem i pije. Hiszpanak podchodzi do lozka chce bym pomogl jej z hiszpańskim.. lolita. Okazuje się ze jest jedna z opiekunek ze szkoly wyższej pedagogicznej. Lolita tanczy. Potem wyjechala, napisala list, korespondencje najpierw przejzala wychowawczyni nie pozwolila odpisac bo ona mogla yc szpiegiem..
Wołga
Rzeka i samochod. Dzieci chwalily się ze ich rodzice maja samoch- wolge ja nie wiedziałem kim SA moi rodzice? Nie wiedzialaem ze mój dziadek jest generalnym sekretarzem partii komunistycznej ze walczyl o wolność narodu hiszpańskiego w podziemiach ze przyjazni się z Picassem, ze wożą go czarna wolga. Mój dziadek mogl zadzwonic napisac wysłać paczke………..
Świr
Jakie to szczescie ze jesteśmy w domu dziecka, mamy szkole itd..nie internat ale szkole…..Nowy zagadką. Ma dziecięce porażenie mózgowe, ja tez je mam. Dzieci z dpm jak się skupia to je się przestrasz wtedy mogą oblac się herbata winem albo spasc z krzesla.. tak zrobili z nowym który trzymal kubek herbaty goracej ale nowy się nie dal Si rzucil się na chłopaka który go przestraszyl. Bardzo bijacy rzuca się do bicia taki swir Aleksander.
Dziadek mróz
Nie istnieje trzeźwy dziadek mroz. Każdy jest pijany, i przebrany- n-l , lekarz, student…wujek Pietia - dziadek mroz. Czyta z kartki nazwiska jaka się myli pijany…
Pies
Suka weszla na teren ddz sama. Dzieci chcialy ja głaskać. Naruszone zasady sanitarno higieniczne. Obrona psa przed wyrzuceniem przez pielengniarkie, opatrzenie ran psa. Suka zostala wszyscy ja dokarmiali. Nazwana ja ruda ze względu na jej siersc. Dzieci ja szkolily. Właściciel się zgłaszał ale jej nie dostal.
Ręce
Można zyc bez rak. Nauczyłem się już, jeden robil wszystko nogami. Siergiej miał obie rece. Od pasa w dol nie maila czucia, ale miał rece sprawne- pomagal innym. Trafil do domu starcow po 3 tyg zmarl;( mnie tez mieli tam zawiesc.
Dom starców
Do niego trafiali wszyscy nie chodzący uniknąć mogl ten kto zdobyl zawod. Po szkole na studia, do tech szkoly pomaturalnej. Myślałem o sobie zle. Ze nie zasluguje na to wszystko wkoncu i tak skoncze w domu starcow- i umre pozostawiony bez opieki i jedzenia. Nie byłem godny uwagi, niańki te dobre kobiet musialy mnie pielęgnować itd. I Wrzeszcza na mnie mialy racje..zlikwidowano klase 9 i 10 przydzielono mnie do domu starcow - nie mialem szczescia. Rozmowa dyr. Ddz i ds. - umrze za 2 m-ce nie mogę grzebac niepełnoletnich zabierz go do opóźnionych umyslowao tam mogą grzebac nawet niemowlaki…..zostawiaja mnie samego w Sali wkoncu wchodzi nianka z kasza gryczana…szczyry zimno…… dyrektor wpada i zabiera mnie powrotem do domu dziecka. Zdarzyłem na kolacje. gonzales gallego.
Język
Wypisuje nieregularna czasowniki angielskie. Zycie jest pelne regul…
Laska
Dziadek złamał noge Przenosza go na 3 pietro czyli trup nikt się nei zaopiekuje bo już za wysoko.. jeśli chodzisz rzezyjesz.. dziadek bronil się laska po wylewie do mozgu prawa strona ciala odmówiła posłuszeństwa. Grozil laska ze zabije albo okaleczy niankie. Co pomoglo Dzidkowi wydobrzec?? Nie wiadomo ale laska to dobra rzecz
Grzesznica
Mala kobieta na wozku poruszala się była pracownica zakładu pogrzebowego robila ozdoby na wiace. Dobila 4o przekroczyla limit chcieli ja na 3 pietro położyć co ograniczalo by ja na powolna śmierć. Prosila …gdy przyszedł dzien przeniesienia powisila się naklance- grzesznica.
Oficer
Do ds. trawl nowy. Rozejrzał się po domu. Zajal swój pokoj z napisem weteran wojny ojczyźnianej na 2 pietrze z TV. Opowiadal o waleczności o wojnie jak wiernie z przyjacolmi walczyl ale nie było przyjaciela kiedy się podcinal gardlo - zmarl nawet nie jęknął..
Karmicielka
Babc najwięcej uimieralo wiosna. Siedze na dworzu babcia się przysiada , w wojne pracowala ciezko za kasze tylko to jadla po wojnie prac wala 8 h było dobrze, Po wylewie trafila tutaj. Pomagala innym bo mogla chodzic karmila potrzebujących. 33 lata karmi. Wielu jej odmówiło ….
Przepustka
D str jak wiezienie. Albo i gorzej bo tam ci mogli uciekac my inwalidzi nie..jak już dostal jeden przepustke to ten co bramy pilnuje robi mu problemy przez to musial odczekac by pieczątkę mu nowa dali na wyjazd pozwolenie nie na wyjscie ;-/ za to taksówkarz dobry chlop nie wziął nic
Dureń
Czekam z zona na bus, przyjezdza, kierowca nie mily gdy Alla ze mna na reku wsiad kierowca rusza pijaczek się smieje, twierdzi ze kierowca ma zawod nie bezpieczny i zginie w wypadku a ja mogę dalej ptaki ogkadac
Plastelina
Tata dwie kulki rozpłaszczyć, grybek jena rurka druga rozpłaszczyć.
Nigdy
Nigdy to jak śmierć. Nigdy nie zrobie wielu rzeczy.
Brat
Chemy z kolegami wrocici busem nadjeżdża wojskowy ale kierowanie chce mnie bo z wozkiem jeden upity wojskowy ubłagał kierowce zrobil to bo wie jak jego koledzy pozałamywali się po stracie nog czy rak chce bym ja się trzymal i nie załamał. pamietam trzy mam się.
Bic mag
Amerykan demokrat najlepsza wtv mowi babka nie słucham jej. …. To wielki zaszczyt być godnie przyjetym jak na sparaliżowanego człowieka na wozku.. podstawa to chleb i woda miejsce pod słońcem to demokracja…
I go
Angielski jez miedzynarodowy, na rosyjskie można prztlumaczyc pRawie wszystko..mam amerykanski mechaniczny autom wozek.. pozdrawiaj mnie by dodac mi otuchy…wyszlem na miasto..
Kobieta na wozku z respiratorem „kocham zycie”.
Restauracja nie mieszcze się w drzwiach proponuje mi druga sale przeprasza pesze się bo nie robi mi to roznicy.. nie musze przepraszac mam te same prawa co inni…
Mikrobus z podnośnikiem wyposażone amer firmy taksówkarskie.
Ojczyzna
Z katia na zakupach, fałszywy czek?? Nie chce wracac do Rosji tu w ameryce jest lepiej. Tu za dorara potrafia zbic. Praca 14h dziennie. Sprzedawca chce do swojej ojczyzny Palestyny.
Wolność
San Francisco. Miasto wzgardzonych i dziwakow. W Rosji powroci wszystko alkohol z kumplami, wyzwiska, niegodziwość, ze chce za duza itp. Dzien wolości potem powrot i śmierć…
Cieszyc się wolnością swoboda itd. …..pilem plakalem chciałem namacac nieistniejący jojstik…..zalujac ze dokonałem zlego wyboru.
Nowoczerkask
Ur w Moskwie. Mowiono o moskie ze jest najpiekniejsza w szkole w nowoczerk,,, tez. W nim jest do sratcow taki jak z bajki- marzenia czasami się spwlniaja. Zawieziono mnie do Nowoczerkaska jakis wazny wojek podpisal wazny papier. Jestem mlody i stosunkowo zdrowy mam zamiar zwiedzisz nie jedno miasto swiata…
Czerń
W miejsce powodzenia przychodzi czern zle dni. Wszystko się zmienia. Bialy to kolor słabości, bezsilności i beznadzieji szpitalu, stala opieka, pustka itd. Czern to walka, nadzieja, zdecytodwaie….. marzenia, bajka, wolność, „ gdy dotre do konca do mojej wiecznej nocy zostana po mnie litery, moje litery moje czarne litery na białym tle mam nadzieje”