Prawo karne

Konstytucja RP, art. 42

1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Zasada ta nie stoi na przeszkodzie ukaraniu za czyn, który w czasie jego popełnienia stanowił przestępstwo w myśl prawa międzynarodowego.

2. Każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu.

3. Każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu.

KK

Art. 1.

par. 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.

par. 2. Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma.

par. 3. Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.

Art. 2. Odpowiedzialności karnej za przestępstwo skutkowe popełnione przez zaniechanie podlega ten tylko, na kim ciążył prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi.

Art. 3. Kary oraz inne środki przewidziane w tym kodeksie stosuje się z uwzględnieniem zasad humanitaryzmu, w szczególności z poszanowaniem godności człowieka.

Art. 5. Ustawę karną polską stosuje się do sprawcy, który popełnił czyn zabroniony na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, jak również na polskim statku wodnym lub powietrznym, chyba że umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, stanowi inaczej.

Art. 6.

par. 1. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany.

par. 2. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w miejscu, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany, albo gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub według zamiaru sprawcy miał nastąpić.

14.10.2010

Devoir: od strony 1 do 33 (wykładnia włącznie) plus od 47 (nauka o przestępstwie) do 61 (klasyfikacja przestępstw)

Prawo karne materialne- kwestia odpowiedzialności karnej

Wykroczenie nie wchodzi w pojęcie przestępstwa.

Przestępstwo- zbrodnia lub występek

Przestępstwa i wykroczenia- czyny niedozwolone zagrożone karą określonego rodzaju i określonej wysokości (tylko wykroczenia dużo łagodniej karane)

Dodatkowo: podręcznik prof. Andrzeja Marka

Część ogólna KK

„wyciągnięte przed nawias”

1997 (tak samo KPK i KKW), wszedł w życie 09.1998 r.- bardzo często zmieniany

Wcześniej z 1969 r., w części ogólnej w dużej części opierał się na KK z 1932 (Makarewicza)

Definicja przestępstwa

21.10.2010

Kryminalizacja- uznanie czynu za przestępny

Penalizacja- ustanowienie kary

Dekryminalizacja nie oznacza zawsze depenalizacji (wystarczy przeniesienie z katalog przestępstw do katalogu wykroczeń)

Kryminalizacja

- wartość jest dobrem i wymaga ochrony prawnokarnej (zawsze chronione jest życie, mienie już nie)

Oczywiście przesłanką do wymierzenia kary jest wina

Nieumyślne spowodowanie śmierci i zabójstwo- art. 148 i 155

Zawsze musi być jakiś kontekst podmiotowy, zarówno przy przestępstwie jak i przy usiłowaniu.

Kradzież art. 278 inaczej niż przywłaszczenie

Zasada subsydiarności prawa karnego- jedynie wtedy sięga się do prawa karnego, jeśli wszystkie inne środki są już wyczerpane, kryminalizacja jest ostatecznym posunięciem, a dodatkowo czyn kryminalizowany musi wykazywać dużą szkodliwość społeczną

Kryminalizacja ograniczona jest przez Konstytucji art. 31 ust. 3; ustanowienie zakazu musi być uzasadnione, bo ogranicza wolność człowieka. Poza tym zawarta jest w tym przepisie zasada proporcjonalności.

Pojęcie winy:

- założenie wolnej woli (czyli tylko właściwie w szkole klasycznej, bo tylko tu jest całkowity indeterminizm)

- popełnienie czynu (bo nie ma karalności myśli czy nawet zamiarów, które nie są zealizowane)

- naruszenie lub zagrożenie dobra

Zamiar> przygotowanie> usiłowanie> dokonanie

Z zasady przygotowanie nie jest karalne.

Nieudolne usiłowanie- opiera się na błędzie

Np. usiłowanie zabicia człowieka już martwego

Feuerbach: czyn- czyn zabroniony i zawiniony; musi być broniony poprzez sprawiedliwą odpłatę

Recydywa podwyższająca wymiar odpowiedzialności karnej nie pojawia się w szkole klasycznej

28.10.2010

Pojęcie przestępstwa

Czyn zabroniony- przestępstwo- może być jedynie zbrodnią i występkiem

W prawie karnym skarbowym istnieją jedynie przestępstwa skarbowe (nie dzielą się już) i wykroczenia skarbowe

Art. 7. § 1. Przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem.

§ 2. Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą.

§ 3. Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.

Par. 2- kryterium odróżnienia zbrodni od występków

Art. 156. § 1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:

1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,

2) innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. 

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Rozróżnienie zbrodni i występku powinno być oparte na niebezpieczeństwie czynu, a nie na wymierzonej karze. Czasem za zbrodnię jest wymierzana niższa kara niż dolna granica zbrodni, bo wchodzą okoliczności łagodzące.

Art. 156- nie jest to zbrodnia, bo dolna granica kary jest niższa niż 3 lata. Nieważne, że jest do 12 lat. W zbrodni w żadnym zakresie sankcja nie może być niższa niż 3 lata.

Art. 156- umyślne spowodowanie uszczerbku na zdrowiu

Jeżeli ustawa w części szczególnej milczy na temat strony podmiotowej, to czyn jest umyślny. Musi być ewentualnie klauzula nieumyślności- 156 par. 2

Lub np.

Art. 155. Kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Jeżeli nie ma klauzuli nieumyślności, a nie ma także oddzielnego artykułu, to odpowiedzialność za czyn nieumyślny jest cywilna.

Kary pozbawienia wolności

- terminowe- 8-15 lat

- 25 lat pozbawienia wolności

- dożywotnie pozbawienie wolności

Kary (zasadnicze)

Art. 32. Karami są:

1) grzywna,

2) ograniczenie wolności,

3) pozbawienie wolności,

4) 25 lat pozbawienia wolności,

5) dożywotnie pozbawienie wolności.

I jeszcze nagana.

Art. 148 par. 2- typ kwalifikowany zabójstwa

Odwrotnością jest typ uprzywilejowany

Oba opierają się na zróżnicowaniu społecznej szkodliwości- jej podwyższeniu lub obniżeniu.

Typy te są opierane tylko na podstawie czynu, a nie przestępcy- tak więc jeśli ktoś jest recydywistą, to nawet jeśli otrzymuje surowszą karę, nie jest to typ kwalifikowany.

Devoir: podmiot i strona przedmiotowa przestępstwa

18.11.2010

Znamiona przedmiotu - określa ochronę prawno karną

Znamiona podmiotowe

Przedmiot ochrony- dobro prawne, które chronimy

Przedmiot czynności wykonawczej

Przestępstwa podobne art. 115 par 3- godzą w to samo dobro lub są zbliżone rodzajowo; może być ustalane na podstawie innego kryterium przedmiotowego (na przykład z zastosowaniem przemocy; w celu osiągnięcia korzyści majątkowej)

Przygotowanie do przestępstwa nie jest karalne, usiłowanie tak.

Przestępstwa polegające na naruszeniu dobra np. zabójstwo, gwałt, kradzież

Przestępstwa narażające dobra- konkretnego i abstrakcyjnego

Art. 160 w relacji do np. art. 148 par 1

Przestępstwa skutkowe- skutek jest znamieniem czynu zabronionego. Czyn zabroniony musi być opisany jako taki, który zabrania wywołania skutku.

Trzeba odtworzyć związek przyczynowo-skutkowy, aby przypisać sprawstwo.

Art. 270- fałszowanie dokumentu jest przestępstwem skutkowym (ale jeszcze nie narusza dobra prawnego), a jego używanie nie jest- narusza dobro prawne jakim jest pewność obrotu dokumentami

Przestępstwa bezskutkowe- zakazane jest samo działanie, a nie skutek (lub też zaniechanie działania)

Przestępstwem jest naruszenie dobra lub jego narażenie.

Art. 233- uznaje się, że jest to przestępstwo bezskutkowe (formalne)

Typ kwalifikowany przez następstwo, np. art. 177 par 2

Wina kombinowana- np. 156 par 3 w połączeniu z art. 9 par 3- przestępstwo musi być nieumyślne, bo jeśli jest umyślne, to odpowiedzialność jest z art. 148

25.11.2010

Znamiona podmiotowe

Zabójstwo popełnione przez 12 latka- czyn jest nadal czynem zabronionym, ale nie może być przypisana wina, bo nie są spełnione znamiona podmiotowe

Przestępstwa powszechne- ogólnie przestępstwa

Przestępstwa indywidualne- przestępstwo popełnione np. przez 12 latka , przestępstwa wojskowych jak dezercja (wszystkie przestępstwa części wojskowej są indywidualne)

Krąg adresatów normy jest wyznaczony szeroko, w części ogólnej określone są znamiona podmiotowe, jak granica wieku.

Przestępstwa części indywidualnej:

- właściwe- cecha podmiotu stanowi o zaistnieniu przestępstwa, chodzi o znamiona podmiotu o typie zwykłym

Np. 338- koniecznie musi być żołnierz, aby dokonać dezercji (wyjątek ze współsprawstwem)

-niewłaściwe- cecha podmiotu powoduje kwalifikację czynu; z powodu cechy podmiotu czyn ma wyższą społeczną szkodliwość i jest surowiej karana (może być też w drugą stronę, z uprzywilejowaniem) art. 149, art. 160par 2

Od strony podmiotowej- umyślne lub nieumyślne

Od strony znamion podmiotu- powszechne lub indywidualne

Szczególna prewencja- oddziaływanie kary na samego przestępcę

Przedawnienia- art. 101

Przesłanki procesowe np. immunitet formalny

Art. 9- umyślność i nieumyślność

Devoir: Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich, 1982- bez postępowania

2.12.2010

Postępowanie w sprawach nieletnich

-postępowanie poprawcze

Osoba musi popełnić czyn noszący znamiona przestępstwa i wykazuje wysoki stopień demoralizacji.

Art. 13- specyficzna sytuacja ukończenia lat 18 w momencie orzekania- można orzec karę na podstawie KK

Art. 94- ukończył lat 18 przed osadzeniem w zakładzie poprawczym- nie musi być wykonane, można orzec karę z KK

CHODZI O KAŻDY CZYN PRZESTĘPNY, zawsze sąd stosuje nadzwyczajne załagodzenie kary.

Przestępstwa skutkowe

Musi być ustalony związek przyczynowy, aby przypisać sprawstwo.

Dwie teorie:

-teoria ekwiwalencji (warunku sine qua non; koniecznego warunku; równowartości przyczyn)- bez jakiegoś warunku skutek by nie nastąpił. Ustalanie jest ustalaniem negatywnym- eliminujemy kolejne warunki, jeśli skutek nastąpiłby i bez jakiegoś warunku, to warunek nie jest przyczyną skutku.

Maksimilian von Buri

- teoria adekwatnego związku przyczynowego

Przyczyna zapasowa-

9.12.2010

Teoria udziału w cudzym przestępstwie- pomocnictwo, podżeganie- bezprawie akcesoryjne wobec bezprawia sprawcy głównego

Teoria jednolitego sprawstwa- oparta na teorii ekwiwalencji- każde zachowanie przyczynowe, bez którego przestępstwo by nie nastąpiło, stanowi o sprawstwie- sprawcą jest nie ten, kto przyczynił się bezpośrednio do skutku, ale może być ktoś, kto nie wywołał skutku bezpośrednio- podżegacz jest takim samym sprawcą jak główny

Bardzo szeroka teoria

Johann von Kries, lata 80. XIX w.- twierdził, że nie każdy warunek konieczny jest przyczyną skutku.

Przestępstwa przez zaniechanie

Art. 233- przestępstwo formalne

Właściwe- jest wyraźnie określone przestępstwo polegające na zaniechaniu

Niewłaściwe- nie ma wyraźnego określenia, w przestępstwach skutkowych

Czy zaniechanie jest czynem

Przestępstwo indywidualne- z art. 2- zaniechanie ogólnie

Pozycje gwaranta w stosunku do określonego dziecka (matka względem dziecka, przed wszystkimi niebezpieczeństwami)

Druga grupa- osoba sprawująca pieczę nad źródłem niebezpieczeństwa (wszystkie dobra)

Źródło pozycji gwaranta nienastąpienia skutku:

- przepis ustawy- KK, KRO

- umowa

- stworzenie niebezpiecznej sytuacji- w wyniku tego powstaje obowiązek gwaranta

Strona podmiotowa- umyślności i nieumyślności

Teoria woli- umyślność musi się charakteryzować się nie tylko uświadamiać możliwość zaistnienia znamion czynu zabronionego (warstwa intelektualna)

Zamiar: bezpośredni, ewentualny

Nieumyślność: lekkomyślność i niedbalstwo

Znamiona strony podmiotowej

16.12.2010

Strona podmiotowa

Art. 8.- zbrodnia może być jedynie popełniona umyślnie

Umyślność:

-zamiar bezpośredni (dolus directus)- świadomość możliwości zaistnienia okoliczności noszących znamiona czynu zabronionego, sprawca chciał popełnić czyn zabroniony

Do skutków tego czynu zalicza się także skutki niechciane, ale które są koniecznie związane z popełnieniem czynu zabronionego.

-zamiar ewentualny (dolus eventualis)- sprawca mógł przewidzieć skutki i się na nie zgodził

- lekkomyślność- sprawca nie chce, aby czyn zabroniony został popełniony

Jak odróżnić zamiar ewentualny od lekkomyślności?

Art. 9 par 1

Teoria obojętności Woltera- sprawca ani chce, ani nie chce, aby czyn został popełniony- zamiar ewentualny

Nieumyślność

Art. 9 par 2

Strona podmiotowa nieumyślności

Sprawca, który działa nieumyślnie, musi naruszyć zasady ostrożności/staranności

Przestępstwa kierunkowe- znamienne celem, pobudką i motywem

---