komunikacja osob nieslyszacych (1), opiekun medyczny


Komunikacja osób niesłyszących

Komunikacja to wymiana informacji między jej uczestnikami. Nośnikami tych informacji mogą być słowa, gesty, tekst, obrazy, dźwięk, czy też sygnały elektryczne albo fale radiowe. Ważne by były one zrozumiałe dla odbiorcy i nadawcy.

Uproszczony schemat komunikacji:

nadawca - kodowanie - kanał komunikacji - dekodowanie - odbiorca

Podstawą komunikacji osób słyszących jest komunikacja werbalna, czyli taka z użyciem języka naturalnego czyli mowy jako środka komunikacji. Dopełnienie będzie stanowić komunikacja niewerbalna. W przypadku osób niesłyszących podstawą komunikacji werbalnej jest język migowy (jako język naturalny), charakteryzujący się użyciem kanału wzrokowego a nie audytywnego. Komunikacja niewerbalna natomiast jest równie ważna jest werbalna.

Osoby niesłyszące nie mają problemu z porozumiewaniem się między sobą podobnie jak osoby słyszące. Bariera w komunikacji występuje dopiero wówczas, gdy chcą się porozumieć osoby słyszące z niesłyszącymi. Osoby te mogą się komunikować się ze sobą za pomocą różnych środków komunikacji, jednak nie są one jednakowo dla wszystkich dostępne (np. kartka papieru , telefon komórkowy , tłumacz). Osoby niesłyszące często też nie mogą opanować w wystarczającym stopniu języka polskiego, natomiast wśród osób słyszących znajomość kodów manualnych jest rzadkością.

W kontaktach pomiędzy osobami niesłyszącymi dominują środki porozumienia się które można wywodzić lub powiązać z klasycznym językiem migowym. Należą do nich :

-znaki migowe ideograficzne w systemie migowym (klasyczny język migowy)

-znaki migowe daktylograficzne (alfabet palcowy i znaki liczb ) przy czym alfabet palcowy pełni głównie funkcje pomocnicze i uzupełniające

-mimika i pantomima stanowiące integralną część znaków migowych

-gęsty wtrącane, które nie są skodyfikowanymi znakami migowymi, ale je uzupełniają i ułatwiają całościowy odbiór wypowiedzi.

-elementy mowy dźwiękowej lub artykulacyjnej

-inne zachowania kinetyczne (mowa ciała)

W kontaktach pomiędzy osobami niesłyszącymi a słyszącymi dominują te środki komunikacji interpersonalnej dla których bazą jest język narodowy. Zaliczmy do nich:

-język foniczny mówiony (głośna mowa ), przy którym łączy się wykorzystywanie resztek słuchu z odczytywaniem z ust

-język foniczny artykułowany (wyraźną artykulacją bez użycia głosu) odbierany wyłącznie przez odczytywanie z ust .

-znaki migowe daktylograficzne

-pismo

-fonogesty (umowne układy rąk i palców wspomagające artykulację)

-znaki migowe ideograficzne i daktylograficzne w systemie językowo-migowym pełnym (język migany z końcówkami) i użytkowym (bez końcówek)

-środki niewerbalne, mowa ciała .

Alfabet palcowy wchodzi w skład daktylografii (z gr. pisanie palcami), do której zaliczamy również :

-znaki określające liczby, w tym liczebniki główne i porządkowe, ułamki zwykłe i dziesiętne

-znaki działań arytmetycznych

-znaki niektórych mian

-znaki interpunkcyjne (w praktyce rzadko stosowane)

-znaki niektórych wyrazów jednoliterowych

Niektórzy badacze języka migowego przepuszczają, że pierwsze alfabety palcowe pojawiły się już w starożytności, jednak całkowicie pewne informacje dotyczące alfabetu palcowego sięgają XII wieku. Ślubujący milczenie mnisi cystersi wymyślili go na swój użytek. Co prawda ten alfabet palcowy nie zachował się do dziś, jednak źródła historyczne są jednoznaczne co do jego istnienia i funkcjonowania. Jako środek dydaktyczny w kształceniu dzieci głuchoniemych alfabet palcowy pojawił się po raz pierwszy w XVI wieku. Jego propagatorem a być może także twórcą był hiszpański zakonnik Pedro de Ponce. Na przestrzeni dwóch ostatnich stuleci powstało wiele alfabetów palcowych tworzonych w różnych krajach do celów dydaktycznych i komunikacyjnych. Niezależnie od narodowych alfabetów palcowych w 1958 roku Światowa Federacja Głuchych zatwierdziła międzynarodowy alfabet palcowy.

Twórcą polskiego alfabetu palcowego był założyciel Instytutu Głuchoniemych w Warszawie ks. Jakub Falkowski. Adaptował on do języka polskiego alfabet stosowany w szkole dla dzieci głuchoniemych w Wiedniu i wprowadził go do nauczania w 1816 roku. Alfabet ten stosowany w Polsce do dziś podlegał na przestrzeni lat nieznacznym modyfikacjom.

Znaki alfabetu palcowego pokazuje się prawą ręką na wysokości górnej części szyi i dolnej części twarzy w odległości 10 cm od niej tak, aby ręka zgięta w łokciu była w możliwie najwygodniejszej pozycji. Migający nie powinien też ściśle stosować się do podręcznikowych wytycznych odnoszących się do pozycji ręki, ponieważ jej długotrwałe napięcie może uniemożliwić dalsze miganie. Musimy wyczuć, jaka pozycja jest dla nas najwygodniejsza przy jednoczesnym zachowaniu poprawności wykonywanych znaków. Odnosi się to nie tylko do alfabetu palcowego ale też do całego systemu znaków.

KLASYCZNY JĘZYK MIGOWY I JEGO CECHY

Podstawowym środkiem komunikowania się osób niesłyszących między sobą jest klasyczny język migowy, zwany także naturalnym językiem migowym.Na język ten składa się słownictwo obejmujące kilka tysięcy pojęciowych znaków migowych, gramatyka o charakterze pozycyjnym oraz organizacja przestrzenna wypowiedzi - zespół środków uzupełniających znaki migowe, tj, mimika i pantomimika, gesty wtrącone niebędące znakami migowymi oraz zachowania kinetyczne. Organizacja przestrzenna wypowiedzi jest elementem charakterystycznym wyłącznie dla języków miogwych i ma dominujące znaczenie w przekazie, podobnie jak w przekazie fonicznym dominujące znaczenie mają nie same użyte w wypowiedzi wyrazy, lecz sposób ich przekazania wraz z zachowaniami kinetycznymi. Ponadto, ponieważ w klasycznym języku migowym występują przede wszystkim nieodmienne wyrazy - rdzenie, stosunki między nimi są wyrażane za pomocą szyku i luźnych morfemów gramatycznych. Wytworzenie się takiej właśnie gramatyki spowodowane jest faktem, iż znaki ideograficzne mają stałą formę - nie posiadają odmian przez przypadki i osoby, więc struktury gramatyczne trzeba pozyskiwać w inny sposób. Ten system gramatyczny oraz organizacja przestrzenna wypowiedzi powodują, że z języka polskiego na język migowy i odwrotnie nie można tłumaczyć słowa po słowie, lecz trzeba konstruować tłumaczone zdania w postaci całościowych struktur, zgodnie z zasadami gramatyki języka, na który tłumaczymy. To samo zjawisko występuje także w tłumaczeniach z języka dźwiękowego na inny język dźwiękowy.

Klasyczny język migowy nie jest wprawdzie zupełnie niefleksyjny, ma bowiem dwa czasowniki odmienne (być i mieć) oraz jeden zaimek odmienny (ja), jednak nie posiada w ogóle zintegrowanych z wyrazem formantów o funkcji gramatycznej.

Jest charakterystyczne, że podobne zasady gramatyczne wykorzystujące szyk wyrazów w zdaniu wytworzyły się we wszystkich językach migowych świata. Jest tych języków bardzo wiele, także istnieje międzynarodowy język migany Gestuno opracowany przez Międzynarodowy Zespół Ekspertów przy Światowej Organizacji Głuchych. Język ten jest używany w oficjalnych kontaktach międzynarodowych niesłyszących, kongresach, seminariach, igrzyskach, mityngach sportowych. Niezaleznie jednak od istnienia międzynarodowego języka migowego, głusi z różnych krajów znacznie łatwiej niżludzie słyszący porozumiewają się między sobą, jeśli operują tylko własnymi językami. Cechą charakterystyczną wszystkich języków migowych jest bowiem ikoniczność znaków określających pojęcia konkretne - ich jednoznaczne podobieństwo do kształtów przedmiotów lub ruchów wykonywanych przy czynnościach, które określają. Stąd znaki pojęć konkretnych często są podobne do siebie, a czasem nawet takie same w różnych językach.

JĘZYK MIGANY I SYSTEM JĘZYKOWO - MIGOWY.

Od kilkudziesięciu lat w wielu krajach świata, w tym także w Polsce, niezależnie od klasycznego języka migowego, znaki migowe są wykorzystywane jako uzupełnienie mowy dźwiękowej lub arytkułowanej. Powstaje w ten sposób migana odmiana ojczystego języka fonicznego, zwana językiem miganym. Znaków migowych używa się szyku gramatycznym języka ojczystego, dodając fakultatywnie lub obowiązkowo końcówki fleksyjne za pomocą alfabetu palcowego. Język migany stosuje się zawsze z językiem mówionym - połączenie to tworzy tzw. system językowo - migowy. Tę sztucznie utworzoną odmianę języka, łączącą w sobie cechy języka migowego i języka narodowego, wykorzystuje się w nauczaniu dzieci niesłyszących, w tłumaczeniach telewizyjnych, a także w porozumiewaniu się z niesłyszącymi dwujęzycznymi, a więc z tymi, którzy mają dobrze opanowane struktury gramatyczne języka polskiego, a równocześne ilustrowanie wypowiedzi słownej znakami migowymi ułatwia im odczytywanie z ust.

Polski system językowo - migowy został opracowany jako jeden z pierwszych w Europie w latach 1964 - 65, a po raz pierwszy opublikowany pod nazwą „system migowo - językowy” w 1966r. Jego specyfiką jest równoczesna realizacja dwóch subkodów języka naturalnego - odmiany mówionej i miganej. Równoległy przekaz języka w obu formach ułatwia dwukanałową percepcję, której odbierane elementy wzajemnie się uzupełniają i wzmacniają.

Na system językowo - migowy składają się:

Elementy prozodyczne odgrywają w wypowiedzi mówiono - miganej taką samą rolę, jaką w mowie odgrywają subtelności językowe osiągane za pomocą zmiennej intonacji i modulacji głosu, zmiennego tempa i akcentu oraz kinetycznych środków niewerbalnych. Ich odpowiednikiem w języku migowym jest mimika, pantomimika, zmienne tempo przekazu, świadome zniekształcanie znaków znaków konwencjonalnych nadające im bardziej złożony (często dwuznaczny) sens, gestykulacja naturalna, organizacja przestrzenna wypowiedzi oraz tzw. instrumentacja migowa (przekaz artystyczny).

Dla prawidłowego funkcjonowania systemu językowo - migowego bardzo istotne znaczenie ma synchronizacja mówionych i miganych elementów wypowiedzi. Występują przy tym istotne problemy wynikające z konieczności dokładnego zsynchronizowania w czasie obydwu form przekazu oraz z zachowania pełnej wierności tekstu odtwarzanego w języku miganym wobec częstych nieregularności odmian w języku polskim. Najłatwiej to uzyskać w przypadku nieodmiennych części mowy, tj. przysłówki, przyimki czy spójniki. Ponieważ występują one zawsze w tej samej formie gramatycznej - znak migowy oznacza tę właśnie formę i w praktyce podczas wymawiania danego wyrazu wystarczy wykonać odpowiadający mu znak ideograficzny.

System językowo - migowy posiada dwa warianty: pełny i użytkowy (uproszczony). Obydwa mają swoje wady i zalety. Ich wspólną cechą jest jednak całkowita zgodność z zasadami gramatycznymi języka polskiego oraz identyczność tekstów przekazywanych równolegle językiem miganym i mówionym.

Pełny wariant polega na równoległym przekazywaniu tego samego tekstu w j. Mówionym i miganym z dokładnością „co do litery”, a więc precyzyjne odwzorowanie w przekazie miganym tekstu polskiego razem z końcówkami fleksyjnymi. Jego podstawową zaletą jest dokładność i precyzja przekazu w j. Miganym, dokładność, która pozwala na kształtowanie prawidłowego myślenia językowego. Wadą tego wariantu jest stosunkowo wolne tempo przekazywania, wolniejsze o mniej więcej 30% od normalnego mówienia.

Wariant użytkowy polega na równoczesnym przekazywaniu tekstu mówionego i jego tłumaczenia na język migany za pomocą tylko znaków ideograficznych bez użycia końcówek. Oznacza to, że jednemu ideogramowi odpowiada właściwy wyraz we wszystkich swoich formach gramatycznych ( z wyjątkiem czasu przeszłego czasowników), a odpowiednią właściwą w danym przypadku formę gramatyczną odczytuje się z układu ust.

W codziennym porozumiewaniu się znacznie większe zastosowanie ma wariant użytkowy, od czasu do czasu wzbogacany końcówkami. Z pełną świadomością można tu dowolnie stosować lub pomijać końcówki fleksyjne, nawet w ramach jednego zdania, w zależności od stopnia znajomości systemu języka ojczystego przez odbiorców, a także rezerwy czasu na opóźnienia toru miganego w stosunku do mowy. Jest on zawsze tylko manualnym elementem równoległego przekazu wypowiedzi w języku fonicznym i ewentualne luki w odbiorze końcówek fleksyjnych w przekazie manualnym są uzupełniane równoległą mową, w której końcówki te występują zawsze. Wybór najbardziej odpowiedniego, w danej sytuacji wariantu pełnego, użytkowego lub pośredniego zawsze należeć będzie do osoby korzystającej z tego środka przekazu.

ZA NJG Naturalny Język Głuchych (domowy):
- to jest Nasz język
- jest ekspresywny
- wykorzystuje przestrzeń
- wada wykorzystuje przestrzeń blokując inne synonimy i gesty
- prawie(!) Uniwersalny na świecie - dzięki wykorzystaniu mimiki i mowy ciała.
- Uczy odczytywania mowy ciała i mimiki
- można nim żartować, kłócić się, wyznawać miłość bez cholernej sztywności
- Przekleństwo wulgaryzmy w NJG (wiele bogactwo hehehehe)
- ma znaki nieprzekładalne na j. polski, np. klasyfikatory, niektóre skróty (tak, to zaleta, świadczy, bowiem o bogactwie tego języka)
- nawet jak migasz nieprawidłowym znakiem, czy niedokładnym, ZROZUMIEJĄ to WSZYSCY
-Dla słyszącej osoby jest za mało znaków migowych(synonimów ok 3000), głusi nie mogą ich opanować. Wykorzystują niewielką część, ale świetny w "malowniczy" sposób

PRZECIW NJG Naturalny Język Głuchych (Domowy):
- nie można zrobić słowników. (Duża dowolność i swoboda w pokazywaniu gestu)
- trudna (?) Gramatyka
- dla osób zamkniętych w sobie będzie trudny, jeśli nie będą potrafili rozruszać buzi i ciała
- Nie znajomość przez głuchego Systemu polskiego językowego, uniemożliwia integracje ze słyszącymi, zatrudnienie i wykorzystywanie ich w zakładach pracy, Nie opanowanie przez Głuchą osobę języka polskiego skazuje ją na Getto. Wykształcenie jej bez języka polskiego równa sie wyrzuceniem pieniędzy w błoto. (Marnowanie środków i pieniędzy podatnika)
- Tłumacz ma zamkniętą mordę. (Skupia się na zmianie szyku słów w zdaniu.) Prawie niemożliwe równoczesne miganie i mówienie. Wymaga dużego doświadczenia i zrozumienia Zdań bez zaimków i czasowników. Tzw. skróty.
- Ma odmienną Gramatykę (wyjątkową)


Kursy nie są trudnością, dajcie spokój, kasować PJM, bo nie ma kursów? Śmiechu warte x:D

Ps: Na czerwono są moje uwagi.


Głuchy nie może zdać matury z języka polskiego, bo ma ubogie słownictwo. Nie rozumie pytań Maturalnych. Posługiwanie się Domowym językiem(lub NJG) utrudnia i niweczy poznawanie nowych większej gamy synonimów. Zobacz artykuł gazeta pl

Zalety języka migowego

Język migowy pozwala na wyrażanie myśli, dysku­towanie, wyrażanie emocji. Umożliwia abstrakcyjne rozumowanie i myślenie. Jest językiem określonej wspólnoty, którego uczymy się dzięki pomocy takich samych jak my. Być może brak w nim niektórych słów z dziedzin ściśle technicznych, ale wyjaśnienia mogą wypełnić te braki. Ponadto język ten, jeśli jest często używany, ulega wzbogaceniu. Język migowy ma także tę olbrzymią zaletę, że praktycznie jest międzynarodowy. Głusi z różnych krajów mogą, pomimo pewnych różnic, porozumieć się stosunkowo łatwo. Jest on też wspaniałą metodą pro­wadzenia dialogu bez względu na odległość i hałas pa­nujący w pomieszczeniu, pod jednym tylko warun­kiem: rozmówcy muszą się widzieć. Wielu głuchych od urodzenia posługuje się obydwo­ma metodami porozumiewania się (językiem migo­wym i językiem mówionym). Są ludzie, co prawda nie­liczni, którzy całkowicie nie mówią, nie posługują się żadnym językiem, używają wyłącznie mimiki. Inni „migają" lepiej lub gorzej, jeszcze inni wymawiają sło­wa i „migają" równocześnie, wreszcie są tacy, którzy mówią dołączając do tego znaki. Niektórzy rozumieją język migowy, choć sami nie „migają".

Język migowy jest nie tylko przypadkowy zbiór gestów ... jest to pełnoprawny język sam w sobie, z własną zasady gramatyczne. Każdy kraj lub region ma swój własny język migowy, jak różnią się od siebie jak angielski jest z hiszpańskim. . Każda z wersji języka migowego jest trochę związane z językiem w swoim regionie.. Na przykład, amerykański język migowy ma podobieństwa między nimi a angielskim, mimo że jest jego własnym języku.

Język migowy nie jest oparty na zdania, takie jak angielski, ale zwroty i pomysłów. . Podczas tłumaczenia na język migowy język angielski, na przykład, niektóre słowa będą miały bezpośredni tłumaczenia. Inne są nie odpowiednie tłumaczenie dla prawdziwego znaczenia, tak jak japoński tłumaczenia na angielski lub angielskiego na arabski.

. Historii pisanej języka migowego rozpoczyna się we Francji w 18 wieku. Charles Michel de l'Epee założył pierwszy w historii szkoły publicznej dla dzieci głuchych.. Thomas Hopkins Gallaudet założył pierwszą amerykańskiej szkoły dla niesłyszących w 1817 roku, a jego syn, Edward Miner Gallaudet, założył pierwsze i jedyne college sztuk wyzwolonych na świecie dla osób niesłyszących w 1857 roku.. W 1864 roku, jego nazwisko stało się Gallaudet University i pozostaje tylko takich szkół wyższych na świecie.

W każdym języka migowego, słowa są w gesty i słowa, a nie dźwięki i litery. . Wyrażenia są tak samo ważne jak gesty.. One w oparciu o znaczeniu gestów przekazać więcej informacji niż gesty mogą samodzielnie.

. W pewnym sensie, język migowy jest lepszy niż słowo ... . Komunikat może pojawić się w miejscach, gdzie nie jest właściwe mówienie (w miejscach kultu, lub podczas polowania), nie jest dozwolone (w studiach nagraniowych lub innych miejsc, w których mowa, jest uciążliwy) lub fizycznie niemożliwe (pod wodą, lub w miejscach, które są zbyt głośne, aby usłyszeć mowę ).

. Korzyści poznania języka migowego oprócz języka mówionego jest wiele Komunikacja staje się możliwe na wielu płaszczyznach społeczności osób głuchych, z innymi ludźmi albo słuchu lub nie w każdej z powyższych sytuacji, a także wiele innych.

. Jest w stanie służyć społeczności osób głuchych może również zwiększyć firmy. Około 22 na każde 1000 osób jest głuchych lub niedosłyszących.

. Można nawet spotkać nowych najlepszym przyjacielem, że nigdy nie masz próbował komunikować się z przed nauczył języka migowego.

Nauczanie język migowy dla niemowląt może zmniejszyć frustrację zarówno dla Ciebie i Twojego dziecka, a wzrost rodzic-dziecko klejenia. Możliwości są nieograniczone, gdy zwiększyć środki komunikacji.


Zalety języka migowego

1. Łatwo jest podpowiedzieć dziecku, zwłaszcza jeśli naśladowanie ruchów stanowi już mocna stronę dziecka.
2. Bodziec i reakcja są często podobne do siebie, lecz nie są identyczne -istnieje tu pomoc wbudowana w bodziec.
3. Znaki języka migowego nie wymagają żadnych "rekwizytów" - dziecko zawsze posiada dostęp do środka komunikacji /nie możemy zgubić naszych rąk!/
4. Jak w języku mówionym, istnieje relacja : jeden bodziec - jedna reakcja. Innymi słowy, ruch wykonywane przez dziecko są odmienne w przypadku każdego znaku, natomiast w systemie PECS  dziecko wykonuje zawsze ten sam ruch /np. wskazuje obrazek/ niezależnie od tego, o co prosi.
5. Istnieją pewne badania naukowe wskazujące na to, ze dzieci, które zaczynają naukę komunikacji od języka migowego łatwiej przechodzą na język mówiony niż dzieci, które posługują się PECS. Trudno byłoby sprawdzić to w warunkach eksperymentalnych ponieważ każde dziecko jest unikalne. Autorka niniejszego podręcznika widziała dzieci, które na początku nauki mowy zdawały  się "podpowiadać" sobie wykonując tyle ruchów, ile było sylab w wypowiadanych słowach.
6. Sundberg & Sundberg / "Analiza zachowania werbalnego" 1990/ stwierdzili, że nauka języka migowego zachodzi szybciej, prowadzi do bardziej precyzyjnych rezultatów i do częstszej spontanicznej komunikacji, a opanowane przez dziecko znaki są bardziej trwale i bardziej podatne na generalizacje niż systemy wyboru obrazka /wskazywanie obrazka/.

Wady języka migowego

1. Rodzice i nauczyciele muszą przejść specjalne przeszkolenie ,aby poznać język migowy.
2. Rodzice i nauczyciele muszą używać znaków języka migowego kiedy rozmawiają z dzieckiem.
3. Rodzice i nauczyciele muszą kształtować /shape/ każdy indywidualny znak.
4. Znaki są ulotne /niestatyczne/ - w przeciwieństwie do obrazków -wykonujemy je i znikają.
5. Dzieci posiadające trudności w łączeniu w sekwencje ruchów ręki /mała motoryka/ mogą napotkać  ogromne przeszkody w nauce języka migowego.
6. Może zajść potrzeba "wymyślenia" znaków symbolizujących ulubione przedmioty i zajęcia dziecka.
7. Dziecku może być trudno wchodzić w kontakt z innymi dziećmi i dorosłymi, jeśli nie znają oni języka migowego.
8. W przypadku dzieci, dla których dotyk jest nieprzyjemny, trudne jest udzielanie im pomocy /podpowiadanie/ podczas nauki znaków.
9. Niektóre dzieci, kiedy pragną czegoś, wkładają swe ręce w ręce terapeuty aby uzyskać pomoc w wykonaniu znaku. W takich wypadkach może pojawić się trudność w redukcji pomocy.
10. Jeśli osoby w otoczeniu dziecka nie rozpoznają znaków języka migowego wykonywanych przez dziecko, to wiele jego próśb może nie zostać nagrodzonych / brak wzmocnienia/. W konsekwencji, trudne będzie osiągnięcie stanu, w którym znak wykonywany przez dziecko znajdzie się pod kontrola jego pragnienia /EO



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
nieslyszacy, OPIEKUN MEDYCZNY, NOTATKI, 2
Język migowy a migany w komunikacji osób niesłyszących(1)(1)
specyficzne sposoby komunikowania sie osob nieslyszacych
Omów udział opiekuna medycznego w planowaniu i motywowaniu osób chorych i niepełnosprawnych do aktyw
Odleżyny opiekun medyczny
słówka medyczne, opiekun medyczny
9. Szpital jako Ârodowisko pacjenta, Opiekun medyczny
10 Zakażenia szpitalne. Rodzaje, opiekun medyczny
Procedura-postepowania-z-odpadami-medycznymi, Opiekun medyczny, Prace
ROLA OPIEKUNA MEDYCZNEGO, Opiekun medyczny
Słówka medyczne i anatomiczne(1), opiekun medyczny
10 Zakażenia szpitalne. Rodzaje, Opiekun Medyczny(1)
11 Choroby zawodowe, Opiekun Medyczny(1)
ZDROWIE PUBLICZNE, OPIEKUN MEDYCZNY, NOTATKI, 2
ZAGADNIENIA NA EGZAMIN USTNY, SZKOŁA- TECHNICY★ ############################, OPIEKUN MEDYCZNY #####
SŁANIE ŁÓZKA PUSTEGO, Opiekun medyczny, Prace
UNICEF, SZKOŁA- TECHNICY★ ############################, OPIEKUN MEDYCZNY ###########################

więcej podobnych podstron