324


Personalny (osobowy) zakres obowiązywania prawa - w tym przedmiocie obowiązują pewne zasady generalne oraz zasady odrębne wykształcone w ramach poszczególnych gałęzi prawa. Jest to zgodna z poglądem, że prawo danego państwa decyduje o tym, kogo ma obowiązywać. Podstawowa zasada osobistego (personalnego) obowiązywania prawa wskazuje, że zgodnie z zasadą terytorialności, każdy, kto znajduje się na terytorium danego państwa, niezależnie od przynależności państwowej, podlega normom prawnym tego państwa. Od tej reguły są wyjątki, które ją zawężają bądź też rozszerzają. Umowy międzynarodowe i zwyczaje międzynarodowego prawa publicznego wyłączają spod jurysdykcji państwa (a więc wyłączają możliwość stosowania sankcji norm prawa wewnątrzkrajowego) przedstawicieli państw obcych akredytowanych w danym państwie, którzy korzystają z immunitetów dyplomatycznych. Rozszerzenie zasady osobowego obowiązywania prawa polega na tym, że normy polskiego prawa obowiązują obywateli polskich zawsze, niezależnie od miejsca ich pobytu. Niektóre normy prawne, w szczególności normy prawa karnego, obowiązują także obywateli państw obcych, którzy nie znajdują się na terytorium danego państwa, o ile ich zachowanie godzi w jego podstawowe interesy (tego państwa). Bardziej skomplikowane jest obowiązywanie norm prawa cywilnego i norm prawa pracy w stosunku do obywateli polskich przebywających na terytorium innych państw. Stosuje się tu zasady, że w zakresie prawa osobowych (np. zdolności prawnej i zdolności do czynności prawych) stosuje się prawo polskie.

W zakresie praw rzeczowych prawo państwa, na terenie, którego rzecz się znajduje. Czyli lex reisite, w zakresie prawa zobowiązań prawo państwa, na terenie którego czynność została dokonana.

Obowiązywanie prawa w czasie - dla ustalenia okresu obowiązywania prawa w czasie ważne jest wskazanie momentu początkowego, w którym norma prawna nabywa mocy obowiązującej oraz momentu końcowego, po którym norma prawna traci moc obowiązującą. Momentem początkowym obowiązywania normy jest moment wyznaczony przez prawodawcę, ale nie wcześniej, niż od dnia opublikowania, oznacza to, że norma prawna najwcześniej może zacząć obowiązywać od dnia opublikowania w oficjalnym organie promulgacyjnym (np. w Dzienniku Ustaw). Tylko takie opublikowanie jest wiążące, nie może go zastąpić ogłoszenie w prasie lub telewizji.

Polsce obowiązuje obecnie zasada, że akty normatywne powszechnie obowiązujące (zawierające normy prawne) wchodzą w życie po upływie czternastu dni od daty opublikowania w organie promulgacyjnym, chyba, że przepisy wprowadzające określają inny termin wejścia w życie, przepisy te mogą być zawarte w tym akcie, ale mogą także się znajdować w innym akcie prawnym, często wydawanym tylko w tym celu.

Czas dzielący datę opublikowania i date wejścia w życie danego aktu normatywnego może wynosić wspomniane czternaście dni, kilka tygodni, miesięcy, nawet lat, oznaczamy jako (vacatio legis) prawo w spoczynku. W zakresie obowiązywania prawa, w czasie powszechnie stosowana jest generalna zasada, że prawo nie działa wstecz (lex retro non agit), tzn. normy prawne nie powinny działać wstecz, a więc w stosunku do zachowań, które miałby miejsce przed momentem początkowym. Od tej zasady zdarzają się wyjątki, mamy wówczas do czynienia zew zjawiskiem retroakcji, tzn. wstecznej mocy obowiązywania aktu normatywnego. Istnienie również zasada zakazu stosowania surowszego prawa wstecz.

Jeżeli chodzi o moment końcowy obowiązywania prawa, to jego określenie wiąże się z zasadą bezterminowego obowiązywania prawa, rzadko zdarza się bowiem, aby akt prawny zawierał określenie momentu końcowego jego obowiązywania. Przyjmowana jest zasada, że akt normatywny i zawarte w nim normy prawne obowiązują go dotąd, dopóki nie zostaną uchylone mocą później wydanych aktów normatywnych. Zawierają one tzw. klauzule derogacyjne (derogacja), które uchylają przepisy dotychczasowe, mogą mieć one różną postać.

Kolizje obowiązywania norm prawnych: w procesie stosowania prawa zdarzają się przypadki, że pewna sytuacja jest normowana przez więcej niż jeden przepis prawny, które w dodatku wyznaczają odmienne sposoby zachowania. Mamy wówczas do czynienia ze zjawiskiem kolizji norm prawnych. Do rozwiązywania takich kolizji jurdynatura i dogmatyka prawa wypracowały pewne reguły postępowania zwane regułami kolizyjnymi. Oparte są one na kryteriach chronologiczności, hierarchiczności i szczególności.

  1. Późniejszy akt prawny uchyla moc obowiązującą aktu prawnego wcześniejszego tej samej rangi (np. późniejsza ustawa uchyla wcześniejszą ustawę). O tym, który akt normatywny jest wcześniejszy, a który późniejszy decyduje nie datowanie, a data ogłoszenia.

  2. Oznacza ona, że akt normatywny wyższy rangą uchyla moc obowiązującego aktu niższego rzędu, wynika to z hierarchicznej budowy systemu prawa i wiążących się z tym zależności, a zwłaszcza też, że akty prawne rzędu niższego są wydalane na podstawie delegacji zawartej w aktach prawnych rzędu wyższego, a więc podstawę ich obowiązywania stanową akty prawne zajmujące wyższą pozycję w hierarchii.

  3. Akty normatywne szczególne (lex specialis) jako wyjątki od unormowań zawartych w przepisach generalnych (lex generalis) uchylają akty o charakterze ogólniejszym, w zakresie, zakresie którym wprowadzają regulacje odrębne.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
jcic 324
mb 324
M31f4 Engine Controls 280 324
324
Opracowanie zagadnie 324 na kolokwium1[1], Biotechnologia, Hodowle tkankowe, Zwierzęce i ludzkie
plik (324)
324
MPLP 324;325 27.09.;09.10.2011
324
psychiatria, test z psych 2005 115 324, 1
324
324
324
Poliglotyzm społeczeństw
324 dido thank u
1 (324)
,fizyka 1 C, ped zadania id 324 Nieznany (2)
colloquial amharic 324 374

więcej podobnych podstron