BIBLIOTERAPIA

Czym jest biblioterapia?

Jest to zamierzone oddziaływanie na jednostkę lub grupę za pomocą specjalnie dobranego tekstu, który odróżnia biblioterapię nieświadomą od świadomej, będącej elementem celowych działań profilaktycznych, wychowawczych czy terapeutycznych. Biblioterapia to nie tylko czytelnictwo, ale także różnorodne formy i metody pracy z książką i czytelnikiem.

W procesie biblioterapeutycznym ważne są:

- postawienie diagnozy(rozpoznanie problemów pacjenta)

- odpowiedni dobór literatury( musi ona wiązać się z sytuacją terapeutyczną)

Formy biblioterapii:

- indywidualna- biblioterapeuta pracuje z jedną osobą tutaj mieści się też autobiblioterapia gdzie osoba sama za pomocą zdobytej wiedzy wyszukuje w literaturze interesujące ją treści)

- grupowa- wspólna recepcja tekstu przeczytanego przez biblioterapeutę; biblioterapia grupowa skierowana jest do osób o podobnych problemach lub podobnym wieku

Cele biblioterapii:

- resocjalizacyjny- obejmuje swym zastosowaniem osoby niedostosowane społecznie

- rewalidacyjny- obejmuje osoby o obniżonej sprawności intelektualnej

- profilaktyczny- ma za zadanie zapobiegać tworzeniu się problemów natury emocjonalnej

- ogólnorozwojowy- jest nastawiony na realizowanie potrzeb wiążących się z danym wiekiem rozwojowym

Biblioterapia na zajęciach:

a) edukacyjnych- mają charakter dydaktyczno-wychowawczych, realizowane są w toku nauczania różnych przedmiotów;

Ścieżki edukacyjne- treści o znaczeniu wychowawczym, realizowane w ramach bloków przedmiotowych lub odrębnych zajęć( np. godzin wychowawczych). Do ścieżek edukacyjnych zaliczamy:

* edukację filozoficzną- zawiera ogólne zagadnienia na temat egzystencji młodego człowieka, wartości autotelicznych, człowieczeństwa i jego początków oraz elementy wiedzy o religii i kulturze

* edukacje prozdrowotną- uczy zdrowego stylu życia a co się z tym łączy tematykę zwyczajów i nawyków prozdrowotnych- za pomocą biblioterapii można ukazać konsekwencje uzależnienia, zachowania i sytuacji życiowych

* edukację czytelniczą i medialną- celem jest uwrażliwienie ucznia na ogólnoświatowy dorobek ludzkości

Biblioterapia na zajęciach dydaktycznych:

Celem biblioterapii realizowanej na zajęciach lekcyjnych nie jest terapia, ale dyskusja na temat problemu poruszanego w danej książce, opowiadanie itp. Problem musi być oparty o konkretny scenariusz, który składa się z trzech lub czterech części podzielonych pytaniami- pytania zadaje nauczyciel

Biblioterapia na zajęciach pozalekcyjnych:

Biblioterapia znajduje zastosowanie w dwóch rodzajach zajęć pozalekcyjnych:

1. „zielone szkoły”( scenariusze pracy z dziećmi opracowywane są w oparciu o wycieczki w których uczestniczą dzieci)

2. Zajęcia w świetlicy szkolnej lub socjoterapeutycznej;

* w swietlicy socjoterapeutycznej zajęcia mają charakter pracy z uczniem stwarzającym problemy wychowawcze- scenariusze maja pomóc w stworz3eniu planu pracy i diagnozowaniu potrze4b jednostki oraz w pracy z grupą

* w świetlicy szkolnej praca nauczyciela ma charakter opiekuńczo- wychowawczy- chodzi przede wszystkim o urozmaicenie czasu dzieciom przebywającym w świetlicy po zakończeniu lekcji

Biblioterapia jako metoda pracy z grupą terapeutyczną:

- biblioterapia prowadzona w grupach terapeutycznych wspomaga przepracowanie negatywnych emocji i wgląd w sytuacje problemowe

- scenariusze mogą być stosowane z młodzieżą, osobami dorosłymi czy starszymi w specjalnie zorganizowanych grupach- cele tych grup to opieka, resocjalizacja i terapia

- w domach dziecka, pogotowiach opiekuńczych, domach poprawczych, ośrodkach odwykowych scenariusze mogą uzupełniać pracę terapeutów lub stanowić podstawę do całego procesu terapeutycznego

- w hospicjum scenariusz biblioterapeutyczny ma za zadanie przygotować chorego lub jego rodzinę do śmierci lub długotrwałej choroby

Charakterystyka scenariusza biblioterapeutycznego:

1. Tytuł- nie ma zazwyczaj znaczenia przy wyborze scenariusza; nie odczytuje się go zazwyczaj na początku zajęć, aby nie popsuć efektu zaskoczenia na końcu powieści, opowiadania itp.

2. Odbiorca- zawiera charakterystykę adresata konkretnego scenariusza pod kątem grupy wiekowej ( np. uczniowie gimnazjum) lub problemu

3. Treść- hasła i kluczowe problemy zawarte w danym scenariuszu

4. Cele do osiągnięcia- cele szczegółowe, jakie powinny być realizowane za pomocą scenariusza

5. Miejsce realizacji- tutaj podane są informacje o przeznaczeniu scenariusza- ogólnie szkoła lub placówka pozaszkolna

6. czas realizacji- ilość czasu jaka potrzeba jest do realizacji danego scenariusza

Podczas pisania scenariusza trzeba pamiętać aby uwzględnić wiek grupy, dojrzałość emocjonalną i poziom komunikacji interpersonalnej. Treść scenariusza powinna być ciekawa i dostosowana do problemu. Zakończenie nie powinno wzbudzać negatywnych emocji jeśli jest on skierowany do uczniów ( w szkole celem biblioterapii jest uwalnianie słuchacza od nadmiernego stresu, dostosowanie pozytywnych emocji i pomoc w rozwiązywaniu pewnych kwestii czy problemów). Mniej pozytywne zakończenie może być stosowane w grupach terapeutycznych- tutaj ważna jest praca z różnymi emocjami. Scenariusz powinien być podzielony na kilka części i po każdej powinny być zadawane pytania podsumowujące.

Trójelementowy model postępowania bibliotecznego:

1. eksplikacja- ma na celu teoretyczne przedstawienie problemu, jego zobrazowanie i przedstawienie pewnych mechanizmów.

Eksplikacja dzieli się na:

* formę ulotki opracowanej na potrzeby scenariusza, dostarczającej uczestnikom informacji na poruszany temat

* forma pytań zamieszczonych na końcu scenariusza

b) perswazja- ma na celu propagowanie pożądanych zachowań. W scenariuszu kluczowe, przekonujące zadania są kierowane do odbiorców jako słowa wypowiadane przez bohaterów opowiadania. Perswazja ma być czytelna ale nie nachalna

c) reorientacja- skierowana jest na system wartości wychowanków. W Scenariuszu odbywa się to za pomocą stawianych przez terapeutę czy pedagoga pytań.

Elementy tego modelu nie muszą być wykonywane po kolei.

---