STOPIEŃ I ROZLEGŁOŚĆ OPARZEŃ
Oparzeniami nazywa się uszkodzenia tkanek ciała powodowane zarówno działaniem wysokich temperatur, jak i aktywnych substancji chemicznych. Pod względem charakteru wywołanych skutków oparzenia niezależnie od ich przyczyny dzieli się na cztery stopnie, z których każdy wymaga odmiennego traktowania w zakresie pomocy doraźnej i późniejszego leczenia.


Oparzenia pierwszego stopnia charakteryzują się lokalnym zaczerwienieniem powierzchni skóry, niewielkim obrzękiem i bólem odczuwalnym przez poparzonego.
Oparzeniom drugiego stopnia towarzyszy ból znacznie silniejszy, wyraźniejszy obrzęk.
Oparzenie trzeciego stopnia różni się od poprzedniego dodatkowymi objawami martwicy naskórka lub nawet głębszych warstw skóry w postaci owrzodzeń i blizn.
Przy oparzeniach czwartego stopnia występują głębokie uszkodzenia ciała (obejmujące prócz skóry tkankę podskórną, a niekiedy też umieszczone pod nią tkanki i narządy (np. mięśnie i kości).
Wszelkim oparzeniom powyżej pierwszego towarzyszą bardzo istotne objawy uboczne w postaci silnego bólu miejscowego, ogólnego osłabienia organizmu, senności, dreszczy, postępującego spadku ciśnienia. Mogą one przy braku natychmiastowej pomocy medycznej doprowadzić do wstrząsu, utraty przytomności lub śmierci. Oprócz stopnia oparzenia istotne znaczenie dla zdrowia i życia ma rozległość uszkodzonego obszaru ciała. Za bezpośrednie zagrożenie życia uważa się oparzenia obejmujące ponad 10% ogólnej powierzchni skóry u dzieci lub osób w podeszłym wieku, a ponad 30% u dorosłego zdrowego człowieka.
Orientacyjne oszacowanie procentowej rozległości oparzeń przeprowadza się zgodnie z tzw. Regułą dziewiątek, uznającą za 9% ogólnej powierzchni skóry zewnętrzną powierzchnię: głowy wraz z szyją, ręki od dłoni do barku, podudzia, uda. Po 18% przypada wtedy z osobna na dolną i górną część tułowia, a brakujący do ogólnego rachunku 1% przypisywany jest organom płciowym.

PIERWSZA POMOC NA MIEJSCU WYPADKU
Pierwszym zadaniem podczas udzielania pomocy poparzonemu jest jego ochrona przed zagrożeniami mogącymi pogłębić rozmiary doznanej szkody, czyli przed dalszym działaniem wysokiej temperatury lub substancji chemicznych. Praktycznie sprowadza się to do:

• ewakuacji poszkodowanego z miejsca wypadku,

• wygaszenia płonącego na nim ubrania przy pomocy odpowiednich środków przeciwpożarowych (najwłaściwsze są koce gaśnicze),

• udaremnienia mu poddania się charakterystycznym w takich sytuacjach odruchom ucieczki (poszkodowany w trakcie zabiegów gaśniczych i pierwszej pomocy medycznej powinien leżeć, gdyż taka pozycja nie sprzyja rozprzestrzenianiu się ognia na odzieży lub bardzo groźnemu zachłyśnięciu się płomieniem),

• szybkiego usunięcia z ciała odzieży nadpalonej, nasączonej gorącym płynem lub szkodliwymi substancjami chemicznymi (w groźniejszych wypadkach zaleca się rozcinanie odzieży),

• wezwania pomocy lekarskiej.

W dalszej kolejności z poparzonych kończyn należy zdjąćniezwłocznie wszelkie pierścionki, obrączki, bransolety i inne podobne przedmioty mogące powodować ucisk w trakcie powiększania się obrzęku. Zaraz po tym przystępuje się do schładzania poparzonych części ciała przez ich zanurzenie w wodzie lub polewanie bieżącą wodą. Czynności te powinny trwać przez około 15 minut lub do czasu ustąpienia bólu.
Jeśli oparzenie nastąpiło na skutek działania substancji chemicznych, konieczne jest ich niezłoczne i całkowite spłukanie z powierzchni ciała strumieniem bieżącej wody. Otwarte rany powstałe w wyniku oparzenia zabezpiecza się jałowym opatrunkiem z gazy, tetry lub gładkiego płótna, zakrywającym całą ich powierzchnię. Nie wolno do tego celu używać waty, ligniny ani innych podobnych materiałów, których cząsteczki przywierają do rany i trudno je potem stamtąd usunąć. Niedozwolone jest używanie plastrów samoprzylepnych do mocowania tych opatrunków, ponieważ omyłkowe ich przyklejenie do skóry podrażnionej powoduje powstanie dodatkowych obrażeń. Szkodliwe dla późniejszego procesu gojenia ran może też się okazać amatorskie stosowanie środków leczniczych w postaci jakichkolwiek maści, kremów lub żelów, jak również przekuwanie pęcherzy oparzeniowych.
Silny ból należy uśmierzać, podając dostępne w podręcznej apteczce środki przeciwbulowe doustne (jeśli jama ustna nie jest poparzona) lub w postaci czopków. Gdy ciężki stan poszkodowanego zdaje się kwalifikować go do szybkiego przeprowadzenia zabiegów operacyjnych (chirurgicznych), bezwzględnie nie wolno podawać mu żadnych medykamentów, płynów lub pokarmów.
Wezwanie fachowej pomocy lekarskiej i przewiezienie poszkodowanego do odpowiedniej placówki medycznej jest bezwzględnie konieczne jeśli:

• oparzenia dotyczą takich części ciała jak: głowa, dłonie, stopy, błony śluzowe, układ pokarmowy, narządy wzroku i organy płciowe;

• występują (niezależnie od obszaru) oparzenia III i IV stopnia;

• obszar oparzeń II stopnia przekracza 10% ogólnej powierzchni ciała;

• oparzenia (nawet nieznaczne) powstały w wyniku działania prądu elektrycznego.

Poszkodowany do czasu przybycia profesjonalnej pomocy lekarskiej powinien przebywać w pozycji leżącej z uniesionymi w górę (przez odpowiednie podparcie lub podwieszenie) poparzonymi kończynami. Zmniejsza to ich przekrwienie i odczuwany w nich lokalny ból. Nie poparzone części ciała poszkodowanego należy starannie okryć, zabezpieczając go w ten sposób przed utratą ciepła będącą czynnikiem pogarszającym ogólny stan zdrowia.
Przez cały czas oczekiwania na pomoc lekarską nie można pozostawić poszkodowanego bez opieki i towarzystwa. Jeśli jest przytomny, należy z nim rozmawiać, uspokajać jego lęki, obserwując jednocześnie, czy nie pojawiają się jakieś zaburzenia oddechu lub funkcjonowania układu krążenia. W przypadku ich wystąpienia konieczne jest natychmiastowe podjęcie podstawowej akcji reanimacyjnej.

 

1

---