`Koncepcja społeczeństwa informacyjnego w polityce UE'
Budowa europejskiego potencjału ekonomicznego i technologicznego. Powstała seria programów badawczo-rozwojowych:
Program Esprit - (ang. European Strategic Programme for Research in Information Technologies) Europejski Program Strategiczny w Dziedzinie Badań Technologii - pierwszy z wielu programów badawczo-rozwojowych Unii Europejskiej zainicjowany 28 lutego 1984 r. Efektem obrad było powołanie do życia i uruchomienie programu pięcioletniego programu ESPRIT w latach 1984 - 1989, ESPRIT II w latach 1989 - 1992 oraz ESPRIT III w latach 1992 - 1994. Programy te finansowane były z dwóch źródeł: budżetu WE i środków własnych uczestników kontraktów.
Cele programu: koordynacja i wspieranie badań w zakresie technik informatycznych, energii i mechanizacji przemysłu, mikroelektroniki, zastosowanie mikroelektroniki w praktyce, technologii typu software, systemów biurowych, przetwarzaniem informacji, produkcji półprzewodników i komponentów do nich, tworzenie systemów informatycznych, pomoc w rozwoju nowych technologii, ułatwianie przyjęcia norm międzynarodowych.
Globalna infrastruktura informacyjna oferująca pewne i opłacalne usługi o gwarantowanym poziomie jakości będzie kamieniem węgielnym dla Społeczeństwa Informacyjnego. Potrzebne jest nowe podejście do sieci, które poradzi sobie z eksplozją Internetu i zapotrzebowaniem na usługi ruchome i multimedialne. Program ACTS odpowiedział na to zapotrzebowanie przez istotny rozwój w zakresie Szybkich Sieci poczynając od największej, eksperymentalnej sieci ATM (Asynchronous Transfer Mode) na świecie, a kończąc na przełączniku o przepustowości rzędu Gbit/s zbudowanym na jednym układzie scalonym.
Deregulacja oznaczała kres monopoli komunikacyjnych, umiędzynarodowienie przepływu informacji i przesunięcie aktywności społ.w kierunku rynku, który stał się najważniejszym czynnikiem nowego typu regulacji. Zastosowanie i upowszechnienie sieci informacyjnych zmieniło MN strefę finansową powodując oderwanie się rynków kapitałowych od kontroli państw nar.i coraz to większą zależność gosp.lokalnych od rynku światowego. Odpowiedzią UE było opublikowanie Białej Księgi w 1993 r. przez KE (główne założenie to liberalizacja gosp.europejskiej- sektorów informacyjnych). 1996- powstaje zielona księga.
1995 r. KE powołuje 2 ciała doradcze: Forum ds. SI & grupa ekspertów najwyższego szczebla- celem ich jest analiza społ., socjalnych i kult. aspektów SI (wpływ nowych technologii na gosp., zatrudnienie, wartości społ. I demokr., zmiany sfery publicznej, edukację, media).
1997- zielona księga na temat konwergencji telekomunikacji, mediów i technologii informacyjnych, 1999- zielona księga poświęcona informatyzacji sektora publicznego w Europie, 2000-plan działania inicjatywy eEurope. [ksero]
`Mechanizmy funkcjonowania społeczeństwa sieci Manuela Castellsa'- B.Borowik
Jako pierwszy pojęcie SI stworzył T.Umesao, potem Y.Masuda- cywilizacja materialna symbolizowana przez wielkie konstrukcje będzie cywilizacją informacyjną. Obecnie uważa się jednak, że to M. McLuhan przyczynił się do spopularyzowania tego pojęcia- technologie kształtują obecny system społ. Ważne wg niego jest to, by zaistniała kultura globalna- gdzie będzie zachodziło zjawisko synergii kultur, a czł.będzie uczestniczył w stałym obiegu info.
MANUEL CASTELLS (MC): unika terminu SI, używa terminu społeczeństwo sieci (SS). Zmiany technologiczne prowadzą do powstawania jakościowo nowych globalnych relacji społ. W państwach występuje „splot spokrewnionych społecznych transformacji”. Era informacyjna Castells'a opiera się na nanoelektronice technologii informacyjno-komunikacyjnej i inżynierii genetycznej. Dziś już nie wiedza jest podstawą, ale „nowy zbiór technologii informacyjnych”. Castells uważa, że jesteśmy na początku Rewolucji Technologicznej- kiedy to Internet jest narzędziem uniwersalnym w interaktywnych komunikowaniu się; to przyspieszenie procesu wytwarzania wiedzy i informacji w samo rozwijającym się wirtualnym kręgu.
Wg MC w społ.sieci ulega zmianie nie tylko struktura kapitału i pracy, ale i wzajemne relacje między nimi. Gospodarka wpleciona w układ sieci: (3 cechy)
Informacyjność związana z pojemnością generowanej wiedzy i sposób przetwarzania informacji- wyznaczają produktywność i konkurencyjność wszystkich jednostek ekonomicznych
Globalność- umożliwia prace jako jednostka na skalę planetarną w czasie rzeczywistym i wyselekcjonowanym (on-line).
Sieciowość- pojawia się nowa forma organizacji ekonomicznej- przedsiębiorstwo sieciowe (to sieć uczyniona z firm, są wew.zdecentralizowane), mogą się łączyć między sobą.
W nowej ekonomii dominującą warstwą jest „globalny rynek finansowy”, w którym wszystkie zyski ze wszystkich działalności różnych państw stają się obiektem handlu. Przekształcenia wywołane w społ.-globalizacją i przedsiębiorczością sieci- dotyczą wzrostu elastyczności (praca na pół etatu, samozatrudnienie, mobilność zawodowa, feminizacja- dobór pracowników, indywidualizacja pracy). Praca samoprogramowalna: adaptacja do nowego środowiska, praca ogólna: jest zastępowalna, brak kreatywności, mobilności.
MC uważa, że zmiana społeczna jest możliwa, 2 mechanizmy:
Odrzucenie sieciowej logiki poprzez afirmację wartości, które nie mogą być przetwarzane w żadnej sieci, a jedyne są bardziej czy mniej lokalnie stosowane, przestrzegane i naśladowane [mechanizm kulturowych bytowań- zawsze skoncentrowane są wokół zawartego w nich znaczenia- religijne, narodowe, terytorialne i etniczne bytowania]
Tworzenie sieci alternatywnych- sieci realizowanych wokół alternatywnych projektów konkurujących- „mosty komunikacji” w społ. (ruchy ekologiczne, feminizm)
Używa się tutaj głównie Internetu jako sieci dominującej i elektronicznych multimedialnych możliwości. Ważne jest komunikowanie się ich kodów.
Zmiany kulturowe są najistotniejszym elementem przemian zachodzących w network society. Kultura jest sferą wpływów (dotychczas tworzona przez historie i czas). Kultura to kultura prawdziwej wirtualności. Została w hipertekście ujednolicona, ale interpretowana jest indywidualnie. Kultura tworzy wzorce konsumpcyjne i style życia (podczas, gdy relacje konsumpcji definiują poziomy konsumpcji).
W prawie wszystkich krajach media stały się przestrzenią polityki- ludzie kształtują przez media opinie i swoje zachowania.
`Blaski i cienie programu eEurope'- B. Jung
1. Raport Bangemanna i przyspieszenie prac
nad „elektroniczną Europą”
Aktywne działanie UE na rzecz tworzenia społeczeństwa informacyjnego rozpoczęło się na początku lat 90. U specjalnej komisji, na czele której stanął komisarz Martin Bangemann, zamówiono raport, który miał za zadanie diagnozę sytuacji krajów Unii wobec szerokiego rozpowszechnienia technik informacyjnych i komunikacyjnych. Potocznie zwany Raportem Bangemanna, ukazał się on w 1994 roku i wskazywał na lukę rozwojową, jaka utworzyła się między krajami UE oraz USA i Japonii.
Raport nie pozostawił cienia wątpliwości, że jedynie w warunkach pełnej międzynarodowej konkurencyjności i urynkowienia nowe technologie znajdą drogę do małych firm europejskich, a posługiwanie się nimi stanie się powszechnie dostępne dla gospodarstw domowych.
Konkluzje Raportu Bangemanna nie podobały się politykom europejskim i spotkały się z ich krytyką (zarzucano technokratyczne podejście do tematu technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT), a zaproponowany liberalizm ekonomiczny był daleki od założeń państw-ich podejścia do etatystycznego sterowania rozwojem nowej technologii). I tak rynek USA miał przewagę nad europejskim dostępem do Internetu (66%-USA, 16%-E). Nowe technologie zaczęto wprowadzać głównie w dziedzinach deregulacji telekomunikacji. Później wprowadzono program „eEurope” (Europa elektroniczna).
Argumenty na rzecz przyspieszenia rozwoju europejskiego SI:
wzrost produkcji narodowego zatrudnienia
możliwość utraty dochodów płac i wpływów z podatków
nowe wyzwania w dziedzinie kształcenia (dostęp do szkoleń)
wyzwania demograficzne
wysoki koszt dotychczasowego modelu rozwoju opartego na wysokiej mobilności
Zagrożenia w związku z powstaniem SI:
deficyt wyszkolonych kadr IT (deficyt specjalistów)
specjaliści z małych firm przechodzą do korporacji- pogłębienie różnic między mała firmą a korp.
przesunięcie się przepływów z e-Commerce (Handel elektroniczny to rozmaite procedury wykorzystujące środki i urządzenia elektroniczne (telefon stacjonarny i komórkowy, faks, Internet, telewizję) w celu zawarcia transakcji finansowej. Najbardziej popularną metodą handlu elektronicznego jest handel internetowy, gdzie występują transakcje handlowe pomiędzy sprzedającymi a kupującymi. Najbardziej powszechną formą handlu elektronicznego są sklepy internetowe) na elektorniczne systemy dostaw, portale i wirtualne sklepy znajdujące się poza strefą celną UE.
erozja tradycyjnej pracy- coraz częściej praca przez telefon, Internet
`Prawo do prywatności i ochrona danych osobowych w społeczeństwie informatycznym'- M. Safjan
Występujące konflikty interesów:
między interesem publicznym a prywatnym (wertykalny)
interesów między jednostkami (horyzontalny)
praw podmiotowych: prawo do prywatności versus prawo do informacji
Prawo do ochrony życia- nowa koncepcja- Warren i Brandeis: „reight to let be alone” i „my home is my castle”. Prawo do autonomii informacyjnej robi karierę w XX w.
Człowiek współczesny ucieka w prywatność, ale chce wiedzieć jak najwięcej o innych ludziach. Jest coraz bardziej ciekawy świata i będąc coraz większym konsumentem informacji, chce jednocześnie w coraz większej mierze chronić się w obszarze swej prywatności. Jednostka będąc pod silną presją wymagań współczesnej cywilizacji, ma coraz mniejszy wpływ na zakres udostępnianej o sobie informacji. Obszar autonomii jednostki zawęża się. To już nie jednostka decyduje o zakresie własnej autonomii informacyjnej, ale decyzje, w jakich obszarach może ona jeszcze być wolna od zew. Ingerencji, podejmowane są za nią przez prawo i instytucje publiczne.
Mechanizmy ochrony prawnej - RADA EUROPY: uchwała Zgromadzenia Parlamentarnego RE nr 509 z 1968- ochrona praw czł.na tle współczesnych przedsięwzięć naukowych i technicznych i uchwała nr 3 z 1971- w spr.ochrony życia prywatnego w związku z rozwojem komputerowych technik gromadzenia danych osobowych.
Ważna konwencja nr 108 z 1981- o ochronie danych osobowych przetwarzanych elektronicznie, która weszła w życie w 1985r.
2 główne powody tworzenia mechanizmów ochrony danych osobowych:
nieskuteczność tradycyjnych mechanizmów ochrony prywatności, które były możliwe do wykorzystania na gruncie prawa karnego i cywilnego. Położenie większego nacisku na niedopuszczenie do naruszenia, a mniejszego na usunięcie jego skutków.
uznanie przede wszystkim środków publicznoprawnych za podstawowy oręż ochrony- ochrona instytucjonalna.
Powiązanie prawa do ochrony danych osobowych, prywatności z ideą państwa demokratycznego, w którym jednostka ma prawo decydować o sobie.
Konstytucja RP:
Art. 51.
Nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby.
Władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym.
Każdy ma prawo dostępu do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów danych. Ograniczenie tego prawa może określić ustawa.
Każdy ma prawo do żądania sprostowania oraz usunięcia informacji nieprawdziwych, niepełnych lub zebranych w sposób sprzeczny z ustawą.
Zasady i tryb gromadzenia oraz udostępniania informacji określa ustawa.
Art. 47.
Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym.
Ustawa o ochronie danych osobowych z 29 VIII 1997r. - dopuszcza przetwarzanie danych osobowych, bez zgody osoby, której dane dotyczą, jeżeli jest to „niezbędne do wykonania określonych prawem zadań zrealizowanych dla dobra publicznego”.
KONSTYTUCJA RP: Art. 61.
Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.
Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu.
Ograniczenie prawa, o którym mowa w ust. 1 i 2, może nastąpić wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa.
Tryb udzielania informacji, o których mowa w ust. 1 i 2, określają ustawy, a w odniesieniu do Sejmu i Senatu ich regulaminy.
Antynomia wartości konstytucyjna- z uznaniem pierwszeństwa prawa do informacji, wszędzie tam gdzie ingerowanie w prywatność innych osób staje się nieuniknionym elementem skutecznej kontroli spowodowanej przez demokratyczne społ. Dostęp do informacji jest warunkiem demokratycznego uczestnictwa w życiu publicznym.