Zadanie 3
Przedstaw czynniki, które, Twoim zdaniem, mają wpływ na poczucie tożsamości narodowej współczesnych Polaków. Wypowiedź uzasadnij, korzystając, między innymi, z materiałów zamieszczonych powyżej (zadania 1 i 2). Odwołaj się również do własnych obserwacji i doświadczeń.
Tożsamość narodowa jest pojęciem bardzo względnym. Ogólnie mówiąc jest to poczucie odrębności w stosunku do innych narodów. Ludzie odczuwają ją w sposób bardzo indywidualny, co uwarunkowane jest wieloma przyczynami. Czym jednak jest ta tożsamość dla współczesnych Polaków? Czy rzeczywiście istnieje w takim samym stopniu jak w przeszłości naszego narodu? W swojej pracy postaram się przybliżyć czynniki wpływające na obecnych obywateli naszego kraju i wyjaśnić na czym polega współczesna tożsamość narodowa.
Zamieszczony w pierwszym zadaniu tekst Leszka Kołakowskiego wymienia ogólnie wszystkie czynniki kształtujące poczucie tożsamości narodowej. W swoim dziele z 1999 r. mówi między innymi o więzi emocjonalnej z krajem jako czymś niezwykle materialnym - o więzi z terytorium na którym się nasz naród znajduje. Pomimo indywidualnych upodobań - człowiek posiada szczególny sentyment do swojego kraju, wyraźnie odczuwalny, szczególnie na obczyźnie. Przykładów owego sentymentu szukać możemy wszędzie - w literaturze, ale i w życiu codziennym. W dzisiejszych czasach wielu Polaków decyduje się na wyjazd za granicę w celu znalezienia dobrze płatnej pracy. Znam kilka takich osób, które porównując terytorium kraju w którym pracują do terytorium swojego narodu zdecydowanie bardziej chwalą ojczyznę, nawet jeśli w swoich wypowiedziach nie zawsze są obiektywni.
Innym czynnikiem kształtującym naszą tożsamość jest nasz wspólny język. Choć w niektórych krajach nie jest on aż tak indywidualny (ponieważ używa się go nie tylko w jednym kraju). W danym języku występują jednak typowe dla danej społeczności dialekty, miejscowe gwary - charakterystyczne nie koniecznie dla narodu, ale przede wszystkim w tak zwanych makroregionach. Uważam, że mają one w pewien sposób wpływ na mieszkańców i korelują z innymi przyczynami związanymi ze wspólnym pochodzeniem etnicznym. Należy więc tutaj również wspomnieć o typowych dla makroregionów (jak i całego narodu) zwyczajach i obyczajach. Na ten czynnik etniczny zwraca uwagę M. Ziółkowski - autor zamieszczonego tekstu drugiego.
Ziółkowski szczególnie opisuje charakter polskiej wspólnoty narodowej. To ona spaja poszczególne makroregiony i tworzy z nich jednolite państwo posiadające wspólne zasady współżycia i cele. Oczywiście istnieją wyjątki od tej reguły, dlatego też w niektórych krajach pojawiają się różnego typu konflikty na tle etnicznym oraz tendencje separatystyczne. Nie oznacza to jednak, że Polska posiadająca model wspólnoty „romantycznego patriotyzmu”, nie posiada tożsamości narodowej na co dzień. Choć szczególnie widoczny u Polaków jest owy patriotyzm w okresie walki, pełny poświęceń, symboli i uczuć, uważam jednak, że słabo rozwinięty etos pracy (jak to określa autor) może i jest bezpośrednią przyczyną rzadkiej wspólnoty „pracy organicznej”, jednak czy rzeczywiście Polacy nie wykazują w obecnych czasach wspólnoty? Sądzę, że tak naprawdę ten czynnik nie jest nam obcy - jednoczymy się na przykład we wspólnej potrzebie politycznej, podczas wyborów, a to jest oznaką naszej jedności (nie mam na myśli przekonań politycznych, ale wspólno -narodową potrzebę decydowania o naszym narodzie, a polityka jest jedynie przykładem tej potrzeby).
Jak już wspominałam - do cech wspólnych zalicza się jeszcze zwyczaje. Myślę, że można zaliczyć do tego typu zwyczajów zarówno tradycje kulturowe jak i religijne. Myślę, że jako naród centralnej Europy, nie zostaliśmy jeszcze do końca ogarnięci modą Zachodu - wciąż posiadamy typowe dla naszego narodu święta, podczas których kultywujemy staropolskie tradycje. Myślę, że ciężko byłoby mi wymieć je wszystkie, chcę jednak zwrócić uwagę na tradycje typowo religijne, występujące na terenie całego naszego kraju. Niedzielne uczestniczenie we mszy świętej, nie jest typową cechą współczesnej polskiej tradycji i choć może w przeszłości było ono bardziej przestrzegane, to jednak ta polska tradycja nie zanikła jeszcze do końca jeśli porównamy ją z tradycjami innych krajów.
Na tego typu tradycje wpływ mają również aktualne przemiany ustrojowe, nasza obecna sytuacja społeczno-gospodarcza. Ona wpływa nie tylko na zwyczaje - również i na naszą tożsamość narodową. Przykładem tego typu działań i ich efektów może być integracja europejska, o której mówi zadanie drugie w podpunkcie C. Miała ona wpływ na ogólnopolskie pojęcie tożsamości, zmieniła świadomość Polaków i na pewno odzwierciedleniem tego typu idei integracyjnych są przeprowadzone badania umieszczone w tabeli numer dwa.
Również tabela pierwsza umieszczona w zadaniu drugim przedstawia jeden z bardzo ważnych czynników tworzących tożsamość narodową. Jest nią system wartości, często wspólny dla całego narodu. Dzięki badaniom przeprowadzonym w 1993 r. możemy zauważyć prawie, że jednomyślność Polaków. Uważam, że te podobne do siebie postawy mówią o integracji społecznej, niezbędnej w każdym narodzie. Ma to wpływ na tworzenie się dużej zbiorowości społecznej, która jest pierwowzorem powstania całego, zintegrowanego narodu.
Ostatnim już czynnikiem, który chciałabym zaprezentować jest tradycja państwowości polskiej. Jest ona jednym z najważniejszych - ponieważ wiąże się z wspólną kulturą całego narodu, czyli z jego historią, literaturą, malarstwem i muzyką. Kultura szczególnie wyróżnia dany naród spośród innych, decyduje o jego indywidualizmie. Adam Mickiewicz, Jan Matejko, czy też Fryderyk Chopin - oni, jak i wiele innych twórców, wpłynęli na pobudzenie tożsamości narodowej w sercach Polaków w przeszłości, obecnie jednak również mają wpływ na polski naród. Są naszą historią, kolejną wspólnością, a ich dzieła, historie będą przyczyną tworzenia się tożsamości narodowej również i u naszych potomków.
Chcąc podsumować całą swoją pracę, muszę powrócić do początkowej definicji tożsamości narodowej. „Poczucie odrębności w stosunku do innych narodów”, jak już udowodniłam spowodowane jest wieloma czynnikami i może występować u każdego człowieka w bardziej lub mniej rozwiniętej formie. Choć chciałoby się wszystkich Polaków nazywać patriotami, nie można jednak tego zrobić, ale choć różnimy się osobowościami i wyglądem - tak naprawdę tworzymy jedną całość. I tą całością jest Polska.
Anna Ł
Klasa II c