PEDAGOGIKA WALDORFSKA
1. Twórca pedagogiki waldorfskiej - RUDOLF STEINER (1861 - 1925)
Dzieciństwo spędzone na wsi rozwija u niego intensywne życie wewnętrzne; W czasie studiów w Wiedniu (studiował matematykę, nauki przyrodnicze, filozofię, psychologię, literaturę i medycynę) zajmuje się metodami badań przyrodniczych Goethego; w późniejszym okresie zainteresuje się spirytyzmem i okultyzmem; wstępuje do Towarzystwa Teozoficznego, lecz ze względu na jego ogromne poczucie niezależności, odchodzi i zakłada Towarzystwo Antropozoficzne; jest gorącym zwolennikiem antropozofii, której jest twórcą; w Dornach koło Bazylei buduje Wolną Wszechnicę Wiedzy Duchowej zw. „Goetheanum”, gdzie wygłasza liczne wykłady i kursy m. in. Na temat homeopatii i pedagogiki.
2. Antropozofia
Jest to zrozumienie człowieka i jego rozwoju duchowego w powiązaniu ze światem społeczeństwem.
3. Założenia pedagogiki waldorfskiej:
Nie należy przyspieszać ani opóźniać rozwoju dziecka, ale wspierać i korzystać z tego, co w danym momencie pojawia się jako siły woli, uczucia i myślenia, stojące do dyspozycji dziecka
Dbanie o zdrowie organizmu fizycznego dziecka przez unikanie zbyt wczesnego angażowania sił intelektualnych w procesie edukacji
Dba o zrównoważony rozwój, proponując w programie nauczania zajęcia artystyczne i praktyczne, które sprawiają, że człowiek rośnie, zdrowieje na ciele i duszy i osiąga sukcesy.
Wspieranie zaufania dziecka we własne siły i możliwości, uczenie samodzielności i odpowiedzialności oraz zachowań społecznych.
Ważnym warunkiem zdrowego podejścia jest rytm, zapewniający higienę procesu nauczania i wychowania.
4. Szkoła waldorfska.
W 1919 roku w Stuttgarcie R. Steiner zakłada szkołę opartą na zasadach antropozofii przy zakładach fabryki papierosów „Waldorf-Astoria” (stąd nazwa ped. waldorfskiej). Była to pierwsza jednolita, koedukacyjna szkoła w Niemczech, skupiająca głównie dzieci specjalnej troski, tzw. trudne. Do II wojny światowej powstaje kolejnych 10. Obecnie istnieje Międzynarodowy Ruch Szkół Waldorf skupiający 480 szkół tego typu. W Polsce pierwsza szkoła powstaje w 1989 roku w Warszawie, potem w Bielsku-Białej, Olsztynie, Krakowie, Katowicach i Poznaniu. Przy Uniwersytecie Warszawskim powołano Podyplomowe Studium Pedagogiki Niezależnej, przygotowujące nauczycieli do pracy metodą R. Steinera.
5. Cechy szkoły waldorfskiej:
Finansowane są przez fundacje, kwesty społeczne i indywidualne, gdyż powinny zachować swoją niezależność (z tego powodu szkoły waldorfskie były zamykane przez nazistów i w krajach socjalistycznych)
Pozbawione są one hierarchicznej struktury, decyzje są podejmowane kolegialni przez osiągnięcie jednomyślności pośród rodziców, nauczycieli i uczniów.
Przez pierwsze 5 tygodni nauczyciel przygląda się swoim uczniom i stara się określić ich temperament, by czasie lekcji stosować adekwatne do niego bodźce.
Rozkład zajęć jest dostosowany do rytmu przyrody ( czuwania i snu, zapamiętywania i czuwani), do potrzeb i możliwości percepcyjnych dzieci i młodzieży. Trójfazowość lekcji:
- w godz. 8 - 10 organizowane są lekcje wymagające od uczniów myślenia, koncentracji uwagi, wiedzy i zrozumienia, czyli takie przedmioty jak: matematyka, mowa ojczysta, fizyka, chemia, historia, wiedza o zwierzętach, człowieku, rzeczach.
- w godz. 10 - 11 ćwiczenia techniczne, wymagające stałego, rytmicznego powtarzania (np. lekcje języka obcego, gimnastyka, muzyka, religia)
- w godz. 11 - 12 zajęcia rzemieślniczo-artystyczne (prace ręczne, rzemiosło, ogrodnictwo, ćwiczenia przyrodnicze, śpiew)
Naucza się 2 lub 3 języków obcych od początku
Nauczyciele nie mogą podnosić głosu na dzieci, a te mają prawo do nieprzygotowań. Wtedy nauczycie ma obowiązek wytłumaczyć wszystko jeszcze raz
Nie stosuje się tradycyjnych not przy ocenianiu uczniów, lecz świadectwo opisowe w formie wystawionej przez nauczyciela słownej opinii o rozwoju i osiągnięciach szkolnych.
Wychowawca regularnie odwiedza domy uczniów, utrzymuje częsty i ścisły kontakt z ich rodzicami dla podtrzymania dobrej i bliskiej relacji nauczyciel - uczeń - rodzic
Nie używa się podręczników, ale uczniowie prowadzą tzw. „Epochenhefte”, czyli zeszyty, w których notują esencję relacjonowanych przez nauczyciela treści bogato je ilustrując rysunkami czy fotografiami
Cała społeczność szkolna bierze udział w różnego rodzaju uroczystości, festyny, święta, przedstawienia (np. spektakle teatralne, wieczory poetyckie, wspólne śpiewanie pieśni); dzięki czemu wszyscy czują się tam dobrze, radośnie i bezpiecznie.