Koncepcja stworzona w 1919 r. przez S.I. Witkiewicza w tekście pt. "Wstęp do Teorii Czystej Formy w teatrze" drukowanym od stycznia do marca 1920 r. w piśmie "Skamander" (patrz hasło: Skamandryci). "Bliższe wyjaśnienia w kwestii Czystej Formy na scenie", napisane również w 1919 r., ukazały się w "Skamandrze"

w 1921 r. Teksty te otwierają "Teatr", książkę Witkacego, która została wydana w 1923 r. Czym jest Czysta Forma wg zamysłu Witkacego? "Czysta Forma to taki układ składników dzieła (dźwięków w muzyce, barw i kształtów w malarstwie), który zapewnia i twórcy, i odbiorcyodczucie jedności w wielości. Mianowicie:

po pierwsze, odczucie koniecznego, chociaż intelektualnie niewytłumaczalnego związku wszystkich elementów dzieła; po drugie zaś - niepojętego,

ale niewątpliwego związku danej osobowości (Istnienia Poszczególnego) z całokształtem świata, przepływającego swą mnogością w nieskończoność". Teatr Czystej Formy miał zastąpić mimetyczny (mimesis - naśladownictwo natury) teatr XX-wieczny, będący spadkiem po XIX w. Teatr ów charakteryzował się logiką zdarzeń,

przedstawianiem naiwnych historii "z życia wziętych" w stylu mieszczańskim. Nastąpiło spłycenie sztuki, która u swych podstaw była przecież związana

z głębokim przeżyciem religijnym, z metafizyką (np. Dionizje; patrz hasło: tragedia). Witkacy wyraża chęć powrotu do do Czystej Formy sztuki teatralnej - takiej, jaka była na początku, pierwotnej. Sztuka ta ma zebrać w całość mnogość elementów świata nie będącego odzwierciedleniem rzeczywistości - stąd deformacje, dziwność, niepokój, brak logiki zdarzeń w utworach Witkacego. Zmierzają one ku formie panującej nad treścią. Sam Witkacy przyznawał, że jego sztuki wyrażają raczej dążenie do Czystej Formy niż jej realizację. Nowy teatr określał jako "mózg wariata na scenie". W najsłynniejszym dramacie "Szewcy" Witkiewicz również nie wykorzystał swej rewolucyjnej koncepcji.

---