Nauka - dyscyplina umysłowa, która ma swój przedmiot, teorie i metody naukowe: język nauki i pojęcia.
Andragogika - (25-55 i więcej) Wyrosła na terenie pedagogiki, w okresie XIX i XX wieku. Ten przełom to wielkie zmiany w technologii, produkcji. Zaczęły się wyłaniać pierwsze szkoły. Dziedzina powstała w XX wieku. Początkowo stanowiła część składową pedagogiki ogólnej i filozofii wychowania. Jej rozwój jest związany także z antropologią filozoficzną, psychologią człowieka dorosłego, etyką, socjologią kultury i wychowania, historią oświaty i myśli pedagogicznej.
Przedmiotem zainteresowania tej nauki jest trójstopniowy: zajmuje się ona możliwościami rozwoju ludzi dorosłych, ich edukacją oraz procesami, które składają się na edukację. W obrębie tych procesów jeszcze bardziej szczegółowymi procesami, odpowiednie instytucje, w których zachodzi ten proces np. szkoła, przychodnia lekarska, biblioteka, czytelnia, zakłady pracy. Swoje wyniki badań kieruje do :oświaty, edukacji dorosłych czyli do większość oddziaływań dydaktycznych, wychowawczych, wychowawczo - rozrywkowych.
Działy andragogiki: ogólna, teoria wychowania dorosłych, dydaktyka dorosłych, andragogika edukacji dorosłych, andragogika porównawcza, historia oświaty dorosłych i myśli andragoginczej.
Cechy oświaty dorosłych:
Wielość oddziaływań/form - kształcenie systematyczne, czytelnictwo i samokształcenie, upowszechnianie kultury i edukacja dorosłych przy pomocy pracy, radia, filmu i telewizji, miłośnictwo i amatorstwo np. zespoły muzyczne, regionalne. Występuje wielość oddziaływań - dydaktycznych, dydaktyczno wychowawczych, wychowawczo - rozrywkowych.
Nie ma jednej andragogiki, jest ich wiele ok. 34, uwidocznione są w katedrach uniwersyteckich, np. andragogika zdrowia, wojskowa, rolnicza, pracy, kulturalno - oświatowa. Prawidłowości kształcenia znajdziemy w andragogice ogólnej.
Wielość organizatorów - instytucje powołujące oświatę do życia ją finansują, metody, programy, poziom, efekty
Samorządy: gminy -urząd gminy, powiatowy - starostwa, wojewódzki - urząd marszałkowski, biblioteki, szkoły.
Administracja państwowa: ministerstwa, ustawa rady państwa,
Urzędy centralne, urzędy wojewódzkie,
Zakłady pracy: edukacja kadr w banku, ośrodki doskonalenia kadr telekomunikacji, kolej
Stowarzyszenia.
Oddziaływania edukacji dorosłych - dydaktyczne, wychowawcze, kultury fizycznej, estetycznej, moralno - społeczne, wychowawczo - rozrywkowe.
Wydawane czasopisma: edukacja dorosłych (półrocznik tematyczny), edukacja ustawiczna dla dorosłych - pedagogika pracy, problemy doskonalenia i dokształcania zawodowego (kwartalnik- Wyższa Szkoła Pawła Włodkowicza), edukacja otwarta - półrocznik, oświatowiec (prof. S. Kaczor - półrocznik), rocznik andragogiczny - badania, rozważania, eksperymenty oświaty dorosłych.
Stan andragogiki w Polsce: prof. K. Wojciechowski - bibliografia oświaty dorosłych - tysiąc książek, prof. T. Wujek - polska bibliografia oświaty dorosłych 7,5 tysiąca
SAMOKSZTAŁCENIE
Niesiołowski jako pierwszy rozróżnia samokształcenie i samowychowanie. Samokształcenie to przyswajanie wiedzy, informacji, umiejętności i zdolności poznawczych. Samowychowanie to zaś wyrabianie poglądów, postaw, jest to kształtowanie swojego charakteru. Jednakże, mimo rozróżnienia obydwa te procesy tworzą całość, czyli obejmują całokształt osobowości człowieka. Samokształcenie wymaga spełnienia pewnych warunków, ze względu na to, że jest to proces trudny, wymagający przygotowania i dobrowolny. Potrzebny jest mocny charakter, silna wola, ogromna samodyscyplina, motywacja i dojrzałość intelektualna. Istnieje wiele rozumień samokształcenia. Rozumienie tradycyjne uważa, że proces ten dotyczy jedynie rozwoju intelektualnego. Natomiast rozumienie współczesne uważa, że samokształcenie obejmuje 6 stref, a mianowicie rozwój umysłowy, etyczny, fizyczny, zdrowotny, moralny i społeczny. Istnieje wiele rodzajów i sposobów samokształcenia, jednym z nich jest czytanie i studiowanie a innym słuchanie odczytów drugiego człowieka (również w rozmowie prywatnej) i dyskutowanie, pisemne opracowania zagadnień polegające m.in. na robieniu notatek ze wszystkich źródeł (radio, film, Internet, sympozja). Jeszcze innym sposobem jest obserwacja procesów naturalnych, rozmyślania własne, kolekcjonerstwo, praca zawodowa, społeczna i domowa.
Proces może odbywać się indywidualnie lub zbiorowo (np. koła samokształcenia młodzieży wiejskiej). Proces samokształcenia powinien składać się z 4 etapów:
- diagnoza wstępna określająca wady i zalety kandydata do samokształcenia
- opracowanie koncepcji samokształcenia
- realizacja podjętej koncepcji
- ocena - autoocena.
Obecnie rozwój cywilizacyjny spowodował wydłużenie przeciętnego życia człowieka. Ludzie starzy pozostawienie ze sporą ilością wolnego czasu borykają się z koniecznością ciągłego przystosowywania się do szybkich i nagłych zmian ekonomicznych, społecznych a także z problemem usamodzielnienia. Badania wykazują, że aktywność … pozytywnie warunkuje adaptację do starości. Samokształcenie seniorów w przeważającej czesci realizowane jest przez czytelnictwo prasy i książek o tematyce głwnie ich dotyczącej i tej, którą się interesują. Informacje zaczerpnięte z czytelnictwa dają im wiedze o aktualnych wydarzeniach społecznych, politycznych i ekonomicznych, co ułatwia im odnalezienie się w otaczającej ich rzeczywistości. Działalność samokształcenia wzmacnia u osób starszych poczucie wartości i pozwala odnaleźć gdzieś utracony sens życia. Samokształcenie ludzi starszych opiera się głównie na drodze kształcenia niesystematycznego, nie formalnego np. w zajęciach edukacyjnych organizowanych w stowarzyszeniach lub organizacjach społecznych, albo poprzez aktywność samotniczą, odejmującą czytanie i oglądanie TV.
DOKSZTAŁCANIE:
Dokształcanie i doskonalenie zawodowe ma na celu zapewnienie stałego rozwoju człowiekowi dorosłemu. Nieustanny rozwój techniki i gospodarki nie pozwala na stagnację. Człowiek już w kilka lat po ukończeniu studiów może czuć się niedostatecznie wykwalifikowany. Dlatego też, każdy zakład pracy powinien stwarzać swoim pracownikom możliwość całożyciowego rozwoju. W Polsce istnieje 10 instytutów doskonalenia zawodowego MPK, 300 ośrodków Małopolskiego Instytutu Doskonalenia Kadr Zawodowych, 49 ośrodków doradztwa tyle samo ośrodków doskonalenie kadr medycznych i inne. Wszystkie ośrodki dosk. zawodowego są podzielone na branże a tam tworzą się swoiste systemy edukacyjne.
Wyróżnia się 3 szczeble (mikrosystemy) doskonalenia zawodowego:
poziom zakładowy - kształcenie wprowadzonych do zawodu ludzi, kształcenie to odbywa się w zakładzie i wiąże pracownika z zakładem emocjonalnie
poziom wojewódzki, lokalny, regionalny - inaczej szczebel ponad zakładowych i między zakładowych instytucji. Są to ośrodki doskonalenia pracowników w różnych miejscach kraju.
poziom centralny jest to ośrodek główny sprawujący funkcję koordynującą wobec niższych szczebli. Określa jednak te sposoby oddziaływań.
W Polsce istnieje ok. 40 branż, w każdej są 3 szczeble doskonalenia zawodowego i osobny system edukacyjny. Obecnie tworzą się międzynarodowe ośrodki szkolenie kadr np. w telekomunikacji czy administracji. Tworzy się więc światowy system doskonalenia kadr.
System doskonalenia zawodowego musi być wieloszczeblowy. Dla każdego zawodu wypracowane są systemy szczeblowe (każdy szczebel prowadzi do kolejnego). U nauczycieli np.: stażysta, kontraktowy, mianowany, dyplomowy, asystent, adiutant, docent, profesor. Z przejściem z I szczebla musi być związany odpowiedni awans, gratyfikacja finansowa. Np. u nauczyciel - nauczyciela edukuje dyrektor, następnie nauczyciel może przystąpić na zajebcie w wojewódzkim ośrodku doskonalenia kadr nauczycielskich, który podlega pod CODN. Doskonaleniem może być praca (uczenie się poprzez wykonywanie zawodu, doświadczenie), praktyka - poradnictwo, kursy, konferencje, seminaria.
ANDRAGOGIKA JAKO REFLEKSJA NAD PRAKTYKĄ I EDUKACJĄ DOROSŁYCH:
Ujęcie historyczne - w II połowie XIX w powstała andragogika (wcześniej nazywana Oświatą Ludową), był to okres pozytywizmu oraz pracy u podstaw. Andragogika rozwinęła się w Krakowie, powstało Towarzystwo Czytelni Ludowych oraz Towarzystwo Szkoły Ludowej. Edukacja w środowiskach robotniczych odbywała się w Uniwersytecie Ludowym im. A. Mickiewicza.
Oświata dorosłych pojawiła się jako zjawisko masowe, wcześniej nie miala takiego zasięgu i wymiaru. W okresie pozytywizmu edukacją dorosłych zajmowały się odpowiednio:
- 1980-1939 - Towarzystwo Szkoły Ludowej
- 1905 - Polscka Macierz Szkolna.
Działalność ludowa w tych ośrodkach oświatowych krzepiła ducha narodowego. Po pewnym czasie zaczęło napływać coraz więcej ludzi uczonych, lekarzy, nauczycieli. Dlatego nie wypadało już nazywać oświaty dorosłych jako oświaty ludu (za lud uważano tylko chłopów). W 1918 stworzono odrębny wydział zajmujący się oświatą dorosłych - Wydział Oświaty Pozaszkolnej.
Czasopisma w tym okresie: 1920 - Oświata Ludowa, 1924- Polska Oświata Pozaszkolna
II ujęcie - andragogika nie miała odrębnej metodologii, posługuje się metodami nauk społecznych
III ujęcie - szkoły dla dorosłych:
Uniwersytet otwarty, II wieku, powszechny, ludowy
Nauczanie na odległość - e learning