RACHUNKOWOŚĆ jest pojęciem wieloznacznym:

1. dyscyplina naukowa,

2. język działalności gospodarczej,

3. zbiór przepisów prawnych i standardów,

4. system informacyjny, służący zarówno do analizy i oceny finansowej firmy, jak też podejmowania decyzji gospodarczej.

Według prawa bilansowego rachunkowość obejmuje:

1. opis przyjętych zasad rachunkowości,

2. prowadzenie ksiąg rachunkowych,

3. inwentaryzację majątku i źródeł jego finansowania,

4. wycenę majątku i źródeł jego finansowania,

5. opracowywanie sprawozdań finansowych,

6. gromadzenie i przechowywanie dokumentacji,

7. badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych.

Elementy rachunkowości finansowej

1. Księgowość - podsystem rachunkowości, służący do gromadzenia i rejestrowania danych o operacjach gospodarczych, tworzący podstawową bazę danych dla systemu informacyjnego rachunkowości ⇒ prowadzenie ksiąg rachunkowych.

2. Sprawozdawczość finansowa - ściśle określony normami prawa zestaw informacji wyjściowych z podsystemu rachunkowości finansowej, emitowany poza przedsiębiorstwo w określonej formie ("sztywna" stała struktura) i pod określoną datą.

Niektórzy do rachunkowości finansowej zaliczają też ewidencyjny rachunek kosztów. Jest to: ogół działań zmierzających do odzwierciedlenia cyklu operacyjnego przedsiębiorstwa poprzez grupowanie, rozliczanie i interpretację kosztów własnych działalności (według różnych przekrojów klasyfikacyjnych) dla potrzeb wyceny produktu, pomiary wyniku finansowego i sprawozdawczości finansowej.

PRZEDMIOT RACHUNKOWOŚCI:

P R O C E S G O S P O D A R C Z Y

OPERACJA GOSPODARCZA

DOKUMENT

• księgowy, pozaksięgowy

• własny, obcy

• pierwotny (źródłowy), wtórny, itp.

KONTROLA

• formalna

• merytoryczna

• rachunkowa

DEKRETACJA

KSIĘGI RACHUNKOWE

PODMIOT RACHUNKOWOŚCI

1. Przedsiębiorstwa państwowe

2. Spółdzielnie

3. Spółki handlowe kapitałowe

• akcyjne,

• z ograniczoną odpowiedzialnością,

4. Spółki handlowe osobowe

• komandytowe,

• jawne,

• partnerskie,

• komandytowo - akcyjne,

4. Spółki cywilne osób fizycznych

5. Osoby fizyczne, prowadzące działalność gospodarczą

6. Państwowe i samorządowe jednostki budżetowe

7. Inne podmioty: stowarzyszenia, fundacje, itp.

Ustawa z 29.09.94 r. o rachunkowości obowiązuje wszystkie podmioty poza:

• Skarbem Państwa i N.B.P.

• osobami fizycznymi, spółkami cywilnymi osób fizycznych, spółkami jawnymi osób fizycznych i spółkami partnerskimi o przychodach netto ze sprzedaży mniejszych niż 800.000 EURO.

UŻYTKOWNICY INFORMACJI I PROBLEMY

INWESTORZY

• stopień ryzyka związany z inwestowaniem kapitału,

• stopa zwrotu tego kapitału,

• ocena kierownictwa firmy.

PRACOWNICY

• stabilność i rentowność (miejsca prasy),

• zdolność finansowa do wypłaty wynagrodzeń.

POŻYCZKODAWCY

• stopień ryzyka związany z pożyczką,

• zwrot pożyczki wraz odsetkami.

KONTRAHENCI

• możliwość zapłaty należnych kwot z tytułu obrotu gospodarczego,

• ocena możliwości przetrwania firmy na rynku.

PAŃSTWO I JEGO AGENDY

• dane do prowadzenia polityki finansowej (ruch cen, stopy oprocentowania, wpływy i wydatki budżetu itp.)

• dane do prowadzenia polityki podatkowej,

• dane statystyczne (ustalanie dochodu narodowego itp.)

KIEROWNICTWO FIRMY

• kontrola, analiza i ocena rezultatów działalności (operacyjnej, inwestycyjnej, finansowej),

• analiza i ocena pracy ludzi,

• planowanie, podejmowanie decyzji zarządczych itp.

Cykl operacyjny przedsiębiorstwa wytwórczego (uproszczony)

Kapitały

⇓

Cykl operacyjny przedsiębiorstwa handlowego (uproszczony)

Kapitały

⇓

Rachunkowość - pieniężne ujęcie w/w cykli

PODSTAWOWE ZASADY RACHUNKOWOŚCI:

1. PODMIOTU GOSPODARCZEGO

2. PERIODYZACJI

3. POMIARU PIENIĘŻNEGO

4. BILANSOWA

5. KONTYNUACJI DZIAŁANIA

6. PEŁNEGO UJAWNIANIA

7. CIĄGŁOŚCI ZASAD RACHUNKOWOSCI

8. WSPÓŁMIERNOŚCI KOSZTÓW I PRZYCHODÓW

9. MEMORIAŁOWA, KASOWA

10. OSTROŻNEJ WYCENY

ZASADA NADRZĘDNA:

DOSTARCZANIE PRAWDZIWEGO I WIERNEGO WIZERUNKU FINANSOWEGO JEDNOSTKI (TRUE AND FAIR VIEW).

PONADNARODOWE STANDARDY
I REGULACJE PRAWNE

1. Międzynarodowe standardy rachunkowości (ponad 30) tworzone przez Komitet Międzynarodowych Standardów Rachunkowości od 1973 roku.

2. Dyrektywy Unii Europejskiej:

• dyrektywa IV o rocznych zamknięciach rachunkowych (z 1978 r.),

• dyrektywa VII o konsolidacji rocznych sprawozdań finansowych (z 1983 r.),

• dyrektywa VIII o nadawaniu uprawnień do badania ksiąg (rewizji księgowej) z 1984 r.,

• dyrektywa z 1986 r. o rocznych zamknięciach i konsolidacji w bankach,

• dyrektywa, z 1989 r. o publikacji sprawozdań przez filie instytucji finansowych i kredytowych Unii.

Zasadniczą normą prawną regulującą całokształt zagadnień związanych z rachunkowością w Polsce jest ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. nr 121, poz. 591) znowelizowana ustawą z dnia 09.11. 2000 r. o zmianie ustawy o rachunkowości (Dz. U. 113, poz. 1186, z późniejszymi zm.). Zakres przedmiotowy znowelizowanej ustawy o rachunkowości (UR) dotyczy:

• prowadzenia ksiąg rachunkowych,

• inwentaryzowania aktywów i pasywów,

• wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego,

• sporządzania sprawozdań finansowych,

• gromadzenia i przechowywania dokumentacji,

• badania i ogłaszania sprawozdań finansowych,

• regulacji nowych obszarów działalności, takich jak: połączenia spółek, instrumentów finansowych, leasingu finansowego, kontraktów długotermino-wych, konsolidacji sprawozdań finansowych oraz zasad tworzenia odroczonego podatku dochodo-wego.

SPRAWOZDANIA FINANSOWE - zestawienie raportów dotyczące danego okresu, prezentujące prawdziwy i wierny wizerunek finansowy jednostki. Obejmuje :

• BILANS ⇒ jest to rachunek majątkowo-kapitałowy, zestawiany zwykle raz na 1 rok.

• RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT ⇒ rachunek efektywności gospodarowania, bazujący na zasadzie memoriałowej (przychody, koszty),

• RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH ⇒ rachunek efektywności gospodarowania, bazujący na zasadzie kasowej (wpływy i rozchody pieniężne), sporządzany jedynie przez wybrane jednostki

• ZESTAWIENIE ZMIAN W KAPITALE WŁASNYM ⇒ ilustrujące zmiany zachodzące w kapitałach własnych firmy, sporządzany jedynie przez wybrane jednostki

• INFORMACJA DODATKOWA, stanowiąca uszczegółowienie w/w dokumentów (obowiązkowa dla wszystkich jednostek).

BILANS - dwustronne zestawienie środków gospodarczych (aktywa) i źródeł finansowania - kapitałów (pasywa) na określony moment (dzień bilansowy) i w określonej formie.

Inaczej: bilans to podstawowy, zwykle retrospektywny rachunek majątkowo-kapitałowy, tworzony najczęściej raz do roku.

Uporządkowanie danych bilansowych:

• według wzrastającej płynności (aktywa)

• według wzrastającej wymagalności (pasywa)

Zwykle tworzony metodą netto

Majątek (środki gospodarcze, aktywa) nie jest jednoznacznie zdefiniowany przez rachunkowość. Można powiedzieć, iż jest to:

"... co przedsiębiorstwo posiada lub użytkuje (np. w drodze najmu, dzierżawy itp.) i co prowadzi do osiągania przyszłych efektów ekonomicznych..."

Majątek jest charakteryzowany przez trzy cechy:

1. można go wycenić, gdyż jest on nabywany, wytwarzany, otrzymywany jest przydatny i wykorzystywany w działalności gospodarczej przedsiębiorstwa

2. prawnym właścicielem jest przedsiębiorstwo lub inne podmioty (leasing kapitałowy)

Podział majątku na trwały i obrotowy ⇒ wg kryterium płynności aktywów ⇒ czas użytkowania jest u podstawy tego kryterium.

1

7

Środki

pieniężne

III SPRZEDAŻ

Produkty

I ZAKUP

II KONWERSJA

Zasoby

Środki

pieniężne

I ZAKUP

II SPRZEDAŻ

Zasoby

---