Wyróżnić możemy wiele funkcji jakie spełnia państwo, gdyż zależą one od punktu widzenia którego rozpatrywany jest dany problem. Politolodzy i socjolodzy zajmują się funkcjami dotyczącymi wypełniania się umowy społecznej, bądź rozwiązywaniu konfliktów, natomiast prawnicy skupiają się na analizie zależności legalistycznych. Jednak celem tej pracy jest zaprezentowanie funkcji ekonomicznych państwa. Ale zanim przejdziemy do omawiania tych zadań przyjmijmy, że funkcje są konfiguralnymi zadaniami służącymi realizacji celu nadrzędnego. Wyróżniamy trzy funkcje jakie spełniać powinno Państwo w aspekcie ekonomicznym są to : funkcja alokacyjna, stabilizacyjna, restrybucyjna . Funkcje te zostały stworzone, aby ustrzec się od zagrożeń wynikających z niedoskonałości rynku, a ich zadanie to korygowanie tego rynku. Podstawowym celem jest zwiększanie efektywności ekonomicznej.
Polega na podejmowaniu działań sprzyjających optymalnej alokacji zasobów gospodarczych.
Pewnie się zastanawiacie co oznacza termin alokacja zasobów . Poniżej przedstawiam krótkie wyjaśnienie. Alokacja zasobów to rozdział, rozdysponowanie środków pomiędzy różne konkurencyjne cele. Ponieważ zasoby są ograniczone, natomiast możliwości ich zastosowania są liczne. Dlatego gospodarowanie polega na alokacji - rozdzieleniu rzadkich zasobów między różnorakie cele i możliwe ich zastosowanie w procesach produkcji i dystrybucji. Podstawowym mechanizmem alokacji jest mechanizm rynkowy, który powinien być chroniony przez podejmowanie działań antymonopolowych. Możemy wysunąć wniosek, że efektywnej alokacji zasobów sprzyja rozbudowany sektor prywatny. A jak wiemy dominacja własności prywatnej, a także rynkowego mechanizmu regulowania procesów gospodarczych to podstawowe warunki efektywnego gospodarowania. Kolejnym celem tej funkcji jest wspieranie konkurencji np. przez usuwanie barier wejścia na rynek, jaki i zwalczanie struktur i praktyk monopolistycznych. Praktyki monopolistyczne są istotną formą zagrożeń dla bytu ekonomicznego państwa. Stanowią zagrożenie mechanizmu konkurencji poprzez jego eliminowanie lub też ograniczanie, godząc tym samym w podstawy gospodarki rynkowej i prowadząc do jej monopolizacji, rozumianej jako wyłączność produkcji lub sprzedaży określonych towarów i usług. W ich wyniku zagrożony staje się także interes publiczny, polegający na utrzymywaniu sprawności gospodarki rynkowej .Organem powołanym do zwalczania tego zjawiska jest Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta. Jego prezes jest centralnym organem adm. rządowej podległym RM., działa poprzez swój urząd , delegatury oraz podległą jemu Inspekcję Handlową. W ramach funkcji alokacyjnej państwo ma również, zabezpieczać produkcję i konsumpcję tzw. dóbr publicznych. (zaliczmy do nich np. dobro publiczne obrony narodowej.) Dobra publiczne nie muszą być dostarczane wyłącznie przez państwo. Liczne dobra i usługi objęte bezpośrednim zaangażowaniem produkcyjnym ze strony państwa maja taki charakter, że mogą być, a także są w niektórych krajach świadczone odpłatnie przez firmy prywatnie np. autostrady. Następnym problemem zmuszającym do ingerencji państwo jest występowanie negatywnych efektów zewnętrznych, dóbr publicznych oraz dóbr szczególnie niekorzystnych lub szczególnie korzystnych, np. konsekwencje decyzji ekonomicznych jednostek lub przedsiębiorstw wpływające na sytuację innych, lecz nie konsumowane przez poziom cen np. decyzja o budowie autostrady.
Niewątpliwą zasługą państwa jest też udział w walce z zanieczyszczeniami środowiska naturalnego, wyrażający się nie tylko w ustalaniu norm zanieczyszczeń, nakładaniu kar, czy egzekwowaniu administracyjnych nakazów i zakazów lecz np. przez tworzenie odpowiednich bodĽców do działania w zakresie ochrony środowiska . Kolejnym celem jest wspomaganie nauki, a także prowadzenie prac badawczo- rozwojowych czyli alokowanie tutaj środków. Do kolejnych zadań tej funkcji należy, również określanie zakresu własności publicznej tj. znalezienie odpowiedzi czy zasoby i obiekty powinny mieć wyrazistego właściciela odpowiedzialnego za ich wykorzystanie. Bardzo ważne jest też wprowadzenie takich rozwiązań instytucjonalno-prawnych, które sprzyjałyby nieustannej wymianie praw własności (zasoby gospodarcze trafiają do tych, którzy potrafią je najlepiej wykorzystać ).
Podsumowując procesy alokacji mają sprzyjać wzrostowi efektywności, a państwo ma tworzyć do tego warunki.
Związana jest z wahaniami koniunkturalnymi charakterystycznymi dla gospodarki rynkowej. Celem wewnętrznym funkcji stabilizacyjnej jest osiągniecie wysokiego poziomu wzrostu gospodarczego. Działalność państwa skupia się tu przede wszystkim na przezwyciężeniu kryzysów pieniężnych, bezrobocia, a także procesów inflacji, czyli wzrostu cen. Istotnym problemem każdego państwa jest wzrost ogólnego poziomu cen. Szkodliwość tego zjawiska powoduje podejmowanie walki z nim. Oddziaływanie na przebieg koniunktury wymaga bardzo precyzyjnych i zarazem zmiennych w czasie posunięć ze strony państwa. Pierwszym zestawem narzędzi jakim posługuje się państwo jest polityka fiskalna wraz z systemem podatkowym i budżetowym. W jej skład wchodzą regulacje w zakresie wydatków na dobra usługi i podatki. Drugim jest polityka monetarna nazywana również pieniężną polega na manipulowaniu przez bank centralny stopą podaży pieniądza Podsumowując funkcja ta jest rozumiana jako dążenie do zrównoważonego wzrostu społeczno - gospodarczego i zapewnienie zjawisk rozwojowych w gospodarce. Chodzi o to aby zmniejszyć amplitudę wahań cyklicznych .
Poniżej przedstawię schematyczny wykres wahań i opisze fazy jakie temu towarzyszą .
WYKRES
:
Cykl Koniunkturalny - przejawia się okresowymi i w miarę regularnymi wahaniami produkcji i zatrudnienia czynników wytwórczych .
Faza Kryzysu:
*nadwyżka podaży nad popytem, wzrost zapasów u producentów
*spadek produkcji, przychodów, zysków i zatrudnienia
*spadek cen (współcześnie zwolnienie tempa inflacji)
Faza Depresji
*trend spadkowy produkcji , zatrudnienia , płac , cen , zysku , inwestycji i konsumpcji zanikają
*przywrócona zostaje stabilizacja i równowaga na niskim poziomie
*niski poziom cen , niska stopa zysku - zmusza firmy które przetrwały kryzys do poprawy rentowności
Faza Ożywienia
*wzrasta popyt (najpierw inwestycyjny)
*wzrost produkcji, przychodów, zysków i zatrudnienia
* rosną ceny
Faza Rozkwitu (szczyt, boom) występuje, gdy aktywność gospodarcza osiąga najwyższy poziom tj. aktywności podczas ostatniego szczytu.
*stabilizacja i równowaga na wysokim poziomie produkcji
(wysoka sprzedaż, wysoki poziom zatrudnienia, wysokie stopy
zysku)
*wysoki poziom cen
Trend pokazuje ścieżkę wzrostu gospodarki i jest on stale rosnący, gdyż zwiększ się potencjał produkcyjny gospodarki.
Pamiętaj ! Każdy cykl koniunkturalny jest inny, ale obserwuje się podobne zachowania pewnych wielkości ekonomicznych w czasie trwania każdego kolejnego cyklu.
Celem tej funkcji jest wpływanie na dysproporcje wykształtowanym przez rynek podziale dochodów poszczególnych grup społecznych . Zauważalny jest właśnie problem występowania dużych zróżnicowań dochodowych i majątkowych miedzy członkami społeczeństwa. Państwo w jej obrębie powinno udzielać pomocy ludziom chorym, niepełnosprawnym. Podstawowymi narzędziami za których pomocą państwo dokonuje redystrybucji dochodu są
System podatkowy
Wydatki z budżetu
Składki na ubezpieczenia zdrowotne
Oddziaływanie na system cen . opłat
Redystrybucja w formie opodatkowania polega na nakładaniu stawki w zależności od uzyskanego dochodu. Przez transfery rozumie się wpływy z budżetu na rzecz poszczególnych jednostek. Mogą to być emerytury, renty lub zapomogi. Do zasiłków zaliczamy te dla osób o niskich zarobkach , dodatki rodzinne czy stypendia.
Podsumowując państwo powinno dążyć przez stosowanie określonej polityki podatkowej, pieniężnej i świadczenia rzeczowe zabezpieczać co najmniej minimalny poziom życia i przeciw działać nadmiernemu zróżnicowaniu dochodowemu .
Rodzaje pomocy udzielanej przez państwo :
Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka tzw. Becikowe
Przysługuje ono matce , ojcu , opiekunowi prawnemu itp. Wynosi ono 1000 zł i nie zależy od wysokości dochodu osiąganego przez rodzinę. Nie jest wypłacane automatycznie po uradzeniu dziecka należy złożyć o przyznanie becikowego do urzędu gminy.
Świadczenia opiekuńcze
-Zasiłek pielęgnacyjny - jest przekazywany na pokrycie częściowych wydatków wynikających z konieczności zapewnienia osobie niepełnosprawnej opieki i pomocy innej osoby. Miesięczna kwota tego zasiłku wynosi 153 zł miesięcznie
2) Świadczenie Pielęgnacyjne- przysługuje z tytułu rezygnacji z zatrudnienia matki , ojca , opiekuna prawnego z związku z koniecznością opieki nad dzieckiem, które ma orzeczenie o niepełnosprawności . Świadczenie to przysługuje jeżeli dochód na jednego członka rodziny nie przekracza 585zł .
Zasiłek rodzinny jego celem jest częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka. Przysługuje gdy dochód na jednego członka rodziny nie wynosi więcej niż 504 zł netto. Wysokość przyznawania zasiłku zależy od wieku dziecka i tak w okresie składkowym na przełomie 2006/2007 wyglądało to następująco 48 zł na dziecko do 5 roku życia. 64 zł na dziecko od 5 do ukończenia 18 roku życia , 68 zł na dziecko od 18 do 24 roku życia.
W ramach zasiłku rodzinnego wypłacane są różne dodatki :
Dodatek z tytułu urodzenia dziecka ( nie mylić z becikowym )
Dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie urlopu wychowawczego
Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka
Dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej
Zasiłek dla bezrobotnych - mogą otrzymać te osoby, które straciły pracę i zarejestrowały się w urzędzie pracy jako bezrobotne. Od 1 czerwca 2010 r. zasiłek dla bezrobotnych wynosi 742,10 zł (dotychczas 717 zł).
Jest wiele innych zasiłków i dodatków rodzinnych udzielanych przez Państwo ja poprzestanę na tych wyżej wymienionych .
Bibliografia
D.Begg, S. Fischer, R. Dbusch. Ekonomia( mikroekonomia), Polskie wictwo Ekonomiczne, Warszawa 2000.
E. Nojszewska , Podstawy Ekonomi , wyd. WSiP , Warszawa 2010
Strony Internetowe :
http://www.niepelnosprawni.pl/files/www.niepelnosprawni.pl/public/biblioteczka/swiadczenia_rodzinne.pdf
http://www.studenci.pl/ekonomia/makro/makro_1.htm
http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:SuAyUszPTUIJ:byledoprzodu.pl/pliki/wyklad%25201%2520i%25202.odt+funkcja+alokacyjna+pa%C5%84stwa&cd=25&hl=pl&ct=clnk&gl=pl