METODA PETO -KIEROWANE NAUCZANIE

Twórca metody- Andreas Peto węgierski lekarz i pedagog, opracował w latach 50 XX w system wielokierunkowego usprawniania dziecka z MPDZ. Metoda dla dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Był organizatorem i pierwszym dyrektorem instytutu reh w Budapeszcie. Instytut prowadzi tzw. Szkołę matek dla grup dzieci poniżej 3 lat przez 1 miesiąc. Są również grupy ambulatoryjne, w których usprawnianie odbywa się przez 2 h dziennie dla dzieci młodszych, a dla starszych przez całe przedpołudnie. Dzieci na stały pobyt przyjmowane są na 2-3 lata z przerwą wakacyjną.

ZAŁOŻENIA METODY:

- stanowi połączenie usprawniania leczniczego, psychopedagogicznego oraz różnych form adaptacji społ.

- psychoruchowy rozwój dziecka jest systematycznie pobudzany

- w „rytmicznej stabilizacji” polecenia przyswajane są podczas wielokrotnych powtórzeń

- częste powtarzanie wykonywanego ruchu prowadzi do jego zautomatyzowania

- głównym celem metody jest przygotowanie niepeł. dziecka do samodzielnego życia

- w zamierzeniu metody Peto dzieci każdego dnia powinny zdobyć nową umiejętność

- zasadą uspr. jest praca w grupie

- autor metody uważa za bardzo ważne prowadzenie dzieci stale przez te same osoby, a przynajmniej przez osoby o identycznym wykształceniu. Ma to zapobiec dekoncentracji dzieci przez różnych specjalistów

- daje większe poczucie bezpieczeństwa i zaufanie do prowadzącego ćwiczenia

-usprawnianie polega na systematycznym pobudzaniu psychoruchowego rozwoju dziecka w zakresie:

• kontroli postawy i ruchów lokomocyjnych

• koordynacja wzrokowo-ruchowoczuciowo-słuchowej

• orientacji w czasie i przestrzeni oraz odczuwania własnego ciała

• życia emocjonalnego, rozwoju osobowości i kontaktów społ

• rozwoju mowy, porozumiewania się gestem, rysowania, pisania, czytania oraz pojęć o otaczającym świecie

ZADANIA-CELE METODY PETO:

-celem metody jest przygotowanie niepeł. dziecka do jak najbardziej samodzielnego życia

- stawia się tu przede wszystkim na:

• rozwój osobowości dziecka

• aktywnej postawy wobec codziennych trudności

• opanowanie samoobsługi

• przygotowanie do podjęcia nauki szkolnej

- w zakresie rozwoju ruchowego system Conductive Education spełnia wymogi zapobiegania i przezwyciężania dysfunkcji u dziecka z mpdz w odniesieniu do:

• reakcji prostowania i równowagi

• doświadczania sensomotorycznego

• orientacji e schemacie ciała oraz orientacji w przestrzeni

• koordynacji wzrokowo-ruchowej

• umiejętności sięgania i manipulacji

• występowania przetrwałych odruchów pierwotnych

• nieprawidłowych wzorców ułożenia i ruchu

• powstawania „planu ruchu”

• ruchów mimowolnych

• nadmiernej reakcji mm na rozciąganie

• ruchów towarzyszących

- w zakresie przygotowania do nauki szkolnej system Conductive Education umożliwia rozwój:

• myślenia abstrakcyjnego

• procesów kojarzenia i pamięci

• analizy i syntezy wzrokowej

• analizy i syntezy słuchowej

• mowy i grafomotoryki

TECHNIKI:

- dzieci dobiera się w poszczególne grupy wg etapowych celów, jakie mają osiągnąć

- sprzyja to wzajemnemu przykładowi i dopingowi w ich realizacji

- usprawnianie dzieci tą metodą przeprowadzane jest w systemie „kierowanego nauczania” (dyrygowanego)

- główną rolę pełni „dyrygent”-osoba prowadząca zajęcia z dziećmi, której zadaniem jest realizowanie wyznaczonego programu, łączącego elementy pedagogiki i terapii

- podstawową formą pracy dyrygenta są ćw. rytmicznej stabilizacji. Polegaja one na głośnym, chóralnym i wspólnym z dyrygentem słownym opisie wykonywanych ruchów, w celu utrzymania uzyskanej pozycji

- ruch dziecka sterowany jest jedynie głosem dla zwiększenia świadomości wykonywanej funkcji

- ruchy są zaplanowane w ten sposób, że stanowią składowe zadania lub u umiejętności ruchowe

- w systemie C.E istotną rolę dla rozwoju ruchowego dziecka odgrywa metoda „serii zadań”, która realizowana jest z wykorzystaniem metody „rytmiczności poleceń”

- seria zadań składa się z kilkudziesięciu krótkich następujących po sobie poleceń wydawanych w formie ustnej przez prowadzącego

- ćwiczenia sprawności ruchowej prowadzone są równolegle:

• z zajęciami mającymi na celu przyswajanie wiadomości

• z ćw. sprawności ruchowej

• z terapią zajęciową

• nauka głośnego mówienia i liczenia

CHARAKTERYSTYKA METODY:

- odpowiednio dobrane grupy dzieci mają wspólne problemy i zadania w pokonywaniu trudności

- jest to kryterium przynależności do grupy

- sale instytutu są wyposażone w specjalnej konstrukcji, meble służące zarówno do ćwiczeń jak i codziennych czynności. Są to stoły, ławy, krzesła zbudowane z drewnianych szczebli i podnóżki.

- stabilność mebli oprócz zwykłego przeznaczenia, pozwala na używanie ich do ćw. ruchowych, samoobsługi, zajęć szkolnych, pomocy do podporu w nauce, stania czy chodzenia

- stoły służą też do spania

- metoda dąży do integracji oddziaływań tak by przyswajanie nauki szkolnej było łącznie razem z ćw ruchowymi

- szczególną uwagę przywiązuje się do świadomego, korowego wykonywania zadań, w przeciwieństwie do mebli terapeutycznych wykorzystujących spontaniczne i nieświadome reakcje odruchowe

- reakcje, których dziecko nie rejestruje nie powodują jego czynnego uczenia się

- dużo czasu przeznacza się na jedzenie, mycie i toaletę, ponieważ dzieci zwykle mają trudności z samodzielnym ich wykonywaniem

- dzieci wykonują różne prace porządkowe, pomagają przy porządkowaniu sprzętu oraz sprzątaniu stołów po posiłkach i zajęciach. W ten sposób uczą się samoobsługii.

ZASADY OBOWIĄZUJĄCE W PROCESIE UCZENIA TO:

• Rozwijanie motywacji

• Stwarzanie odpowiednich warunków ułatwiających wykonywanie zamierzonej czynności

• stopniowanie pokonywanych trudności

• powtarzanie wyuczonych czynności w różnych sytuacjach w ciągu dnia

• doskonalenie nabytych umiejętności

- prowadzącego usprawnianie obowiązuje ciągłe doskonalenie i modyfikacja powszechnie stosowanych technik uspr

- przez serię czynności doprowadza on dziecko do samodzielnego wykonania zamierzonej funkcji

- w założeniach uspr metodą przyjmuje się, że dziecko codziennie może i powinno zdobywać nowe umiejętności. Wzmacnia to motywację do dalszej pracy, która polega na doskonaleniu i automatyzowaniu czynności

-trzeba tak utrwalić wzorce ruchowe, aby dziecko mogło stosować je w różnych sytuacjach życia codziennego z dowolną szybkością

- nabywanie coraz większych sprawności psychoruchowych w metodzie Peto obejmuje wszystkie czynności właściwe dla wieku dziecka

- przygotowanie i realizacja szczegółowego programu codziennych zajęć z których każde jest czynnością terapeutyczną, stanowi podstawę pracy w grupie

- rozkład dziennych zajęć jest nastę:

• wstawanie i gimnastyka poranna

• ubieranie się

• mycie się

• śniadanie

• mycie zębów

• kinezyterapia

• drugie śniadanie

• kinezyterapia-ciąg dalszy

• muzykoterapia

• przygotowanie do obiadu

• obiad

• przygotowanie do zajęć i zajęcia szkolne

• czas zabaw dowolnych

• kolacja

• mycie ciała pod prysznicem

- odpowiednie zaplanowanie ćw ruchowych jak i pozostałe zajęcia połączone są zawsze z głośnym mówieniem, liczeniem lub śpiewaniem

- tempo dostosowane jest do możliwości wykonywania ich przez dzieci mające największą trudność

- ćw samoobsługi polegają na seriach czynności z odpowiednim wspomaganiem i obejmują:

• rozbieranie się

• schodzenie ze stołu-łóżka

• załatwianie potrzeb fizjologicznych

• ubieranie się w strój gimnastyczny

• wchodzenie na stół

• ubieranie się w skarpety, buty, bluzki i spodnie

• zapinanie guzików lub zamków błyskawicznych

• przygotowanie się do ubierania w poz siedzącej

• przejście ze stołu na krzesło i ubieranie się w poz siedzącej a potem stojącej

• przygotowanie się do mycia: rozkładnie ręcznika w poz siedzącej na krześle przy stole, przygotowanie przyborów toaletowych. Namydlanie, zanurzanie w wodzie i mycie rąk

• chowanie przyborów toaletowych np. mydła do pudełka

• przygotowanie do samodzielnego poruszania się i przychodzenia z pomocą krzesła na posiłki

• nauka samodzielnego jedzenia i sprzątania po nim

• nauka mycia zębów, płukania jamy ustnej

• porządkowanie sali

• kąpiel wieczorna pod prysznicem

• przygotowanie się do snu

BIOFEEDBACK

BIOFEEDBACK to metoda dostarczania człowiekowi informacji o biologicznym stanie jego organizmu (zaprezentowania ich przeważnie w postaci sygnału świetlnego lub dźwiękowego)

CEL

• Poddanie kontroli woli człowieka(próba dokonania zmiany wielkości danej funkcji)

Używa się tu:

• Prostych narzędzi (np. termometru, dynamometru, lustro)

• Mniej lub bardziej skomplikowanych urządzeń elektronicznych, elektrofizjologicznych (ocenia się: pracę serca, oporność skóry, rytm fal mózgowych, napięcie mięśniowe)

Rodzaje:

• Biofeedback EMG (elektromiograf)

• Biofeedback EEG (elektroemcefalograf)

• Biofeedback video

• Biofeedback lustra

• Biofeedback temperatury skóry

• Biofeedback GSR (Galvanic Skin Response) pomiaru elektrycznego przewodzenia skory

• Biofeedback oddechu

• Biofeedback pomiaru ciśnienia krwi i szybkości fali pulsu

• Biofeedback pomiaru rytmu serca (kardiotachometrii)

Uzasadnienie neurofizjologiczne:

• Koordynacja i sterowanie procesami biofeedbacku odbywa się na bazie układów zdolnych do samoregulacji zlokalizowanych w OUN

• Przebiega to na zasadzie procesu określonego mianem biologicznego sprzężenia zwrotnego

• Procesy fizjologiczne w organizmach żywych podlegają regulacji sprzężenia zwrotnego

• Przepływ informacji jest jednokierunkowy

• Tym samym kontrola czynności jest jednokierunkowa o typie sprzężenia zwrotnego

Działa w oparciu o:

1. Sprzężenie zwrotne kompensacyjne

• W razie za. aferentacji proprioceptywnej oddziaływanie na środowisko zewnętrzne (poprzez czynności ruchowe dowolne) może być dodatkowo kompensowane przez informacje płynące drogą wzrokową, słuchową lub dotykową (eksteroceptory)

• Ośrodek porównujący - analizując aktualne napięcia mięśniowe, położenie ciała w przestrzeni oraz prędkość ruchu może przy współudziale recepcji wzrokowej wpłynąć na doskonalenie funkcji wykonawczej narządu ruchu i po wykształceniu nowego stereotypu dynamicznego , utrwalić użyteczne nawyki ruchowe.

2. Sprzężenie zwrotne zastępcze

• Jeśli w trakcie wykonywanej czynności przekształci się biomechaniczne, bioelektryczne elementy ruchu oraz obraz odbierany receptorami zmysłowymi( wzrok, słuch) stwarza to możliwości korekcji dynamicznej funkcji mięśni impulsami wzrokowymi, dźwiękowymi lub dotykowymi

• Odgrywa szczególną rolę w rehabilitacji osób niepełnosprawnych.

Wyróżniamy sprzężenie zwrotne:

1. Dodatnie

• zachodzi, gdy skutek podtrzymuje przyczynę, powodując zwykle dalsze narastanie skutku

• jest podstawą procesów rozwojowych

2. Ujemne

• Powoduje, że skutek zjawiska przeciwdziała jego przyczynie

• Znajduje zastosowanie w układzie sterowania i regulacji automatycznej

MODELE BIOFEEDBACKU

MODEL 1 „Zmiany fizjologiczne wpływają na zmiany symptomów”

• Jest tradycyjny

• Świadome zmiany w układzie fizjologicznym umożliwiają pacjentowi kontrolowanie symptomów

• Typowym przykładem jest redukcja napięcia mięśniowego dla zapobiegania bólów głowy spowodowanych przez wzmożone napięcie mięśniowe

• W tym modelu mechanizm sprzężenia zwrotnego najmocniej przyczynia się zwiększenia uwagi pacjenta nad poprawnym funkcjonowaniem całego ciała

MODEL 2 „Zmiany procesów poznawczych prowadzą do zmiany symptomów”

• Model ten sugeruje, iż proces sprzężenia zwrotnego razem z werbalnym poparciem ze strony terapeuty skutkuje zmianą procesów poznawczych

• Czynniki procesów poznawczych pełnią funkcję mediatorów i są niezbędnym elementem do zmian symptomów

• Terapeutyczną rolę odgrywa świadomość poczucia własnej wartości

MODEL 3 „efekt place bo lub nieokreślone efekty wpływają na zmianę symptomów”

• Oczekiwania poprawy, wiarygodność terapeuty, związki interpersonalne terapeuta- pacjent są pojęciami mogącymi wywoływać tzw. Efekt place bo.

• Efekt place bo pokrywa się z modelem poznawczym co oznacza, iż działanie efektu place bo może wpływać na.......................

MODEL 4 „Wpływ dodatniego sprzężenia zwrotnego na zmianę symptomów.”

• Pacjent, któremu udało się otrzymać zamierzony efekt przy użyciu sygnału zwrotnego wykazuje ten sygnał

METODYKA PRACY

Wyróżniamy 7 aspektów, z którymi terapeuta powinien zapoznać pacjenta.

1. Prezentacja sygnału

• Wybór dla komunikacji i poprawnej interpretacji sygnału przez pacjenta

• Sygnał powinien być zrozumiały

• Powinien mieć właściwości wzmacniające odpowiednie do problemu pacjenta

• Powinien być w formie wizualnej lub audio w zależności czy pacjent jest wzrokowcem czy lepiej reaguje na dźwięk

2. Wytłumaczenia wartości sygnału

• Również w najprostszej formie np.:

Linia niebieska określa temperaturę

Linia czerwona określa skurcz mięśni

Linia zielona określa oddech

• Na tym poziomie postrzegania sygnału pacjent ma za zadania skupić się tylko na wprowadzeniu ewentualnych zmian w danym sygnale

3. Wytłumaczenia wartości sygnału w powiązaniu z fizjologią

• Terapeuta sugeruje dany stan np.: relaksu względem jakiejś wyjściowej temperatury ciała

• Wówczas jeśli np. niebieska linia jest poniżej ustalonej przez terapeutę i komputer granicy, mięśnie poddawane relaksowi są rozluźnione

• Jeśli np.: czerwona linia określająca bezpośredni skurcz mięśni ulega wychyleniu powyżej określonej skali napięcie mięśni wzrasta

4. Wytłumaczenie wartości sygnału w konkretnych symptomach

• Terapeuta tłumaczy jak dany sygnał będzie się zmieniał pod wpływem symptomów

• Jak trening może powodować poprawienie np.: długości czasu dla uzyskania pożądanych efektów, które to z kolei mają wpływ na problem z którym zgłosił się pacjent

• Instrukcja ta ponadto ma działać motywująco

5. Sugestia terapeuty w trakcie ćwiczeń

• Terapeuta daje odpowiedzi słowne i uczy jak osiągnąć pożądany efekt (informację zwrotną)

• Sugestie mogą dotyczyć np.: postawy ciała czy sposobu oddychania

• Wspomaga się technikami wyobrażeniowymi i wizualizacją.

• Uczy pacjenta kojarzenia odczuć płynących z ciała podczas ćwiczeń dla próby powtarzania ich w trakcie ćwiczeń domowych

6. Informacje dla terapeuty

• Na podstawie parametrów komputerowych i obiektywnych wyników leczenia terapeuta może dalej kontynuować leczenie z wykorzystaniem metody biofeedback lub zmienić ją na inną

7. Informacja dla pacjenta

• Informacje płynące z komputera podczas ćwiczeń mogą bezpośrednio informować pacjenta o prawidłowo wykonanym zadaniu lub potwierdzać niepowodzenie.

STRATEGIA TERAPII

• Jednym z głównych problemów, z którymi zgłaszają się pacjenci na terapię jest towarzyszący im ból.

• Każdy indywidualnie odnosi się do oceny nasilenia oraz sposobu uwolnienia się od bólu

• Skuteczna terapia oznacza szybkie pozbycie się dolegliwości bólowych jak i brak nawrotów symptomów

• Efekt pozytywny zostaje osiągnięty , w momencie kiedy pacjent nie skupia swojej uwagi na bólu i jest od niego wolny

PUNKTY DZIAŁANIA, KtÓRE UŁATWIAJĄ POCZĄTKOWĄ WSPÓŁPRACĘ Z PACJENTEM

1. Zniesienie bólu poprzez najbardziej efektywną metodę - w zależności od pacjenta

2. Terapia świadomości

• Posturalnej

• Funkcjonalnej

• Zadaniem dla pacjenta jest zapobieganie symptomom poprzez zdawanie sobie świadomości z pojawienia się oznak zapobiegających wystąpieniu symptomów

3. Samokontrola

• Świadomość postawy podczas aktywności funkcjonalnej

• Ćwiczenia terapeutyczne dla wzmocnienia nowo nabytych nawyków i postaw

• Techniki redukujące ból

• Praca w domu dla wzmocnienia efektów terapii i zastosowania nowych umiejętności w życiu codziennym

4. Ćwiczenia dalszych postępów poprzez realistycznie wyznaczone cele terapii

• Praca w domu - samoregulacja, samokontrola

• Powtórne ćwiczenia terapeutyczne - rozwój funkcjonalnych zastosowań nowych umiejętności

• Rozwój programu - działania w celu maksymalnego zwiększenia rezultatów treningowych

• Modyfikacje - terapeuta określa czy nabyte umiejętności stały się automatyczne i czy dotychczasowa terapia odniosła dotychczasowy skutek

EWALUACJA

• W czasie tak ustalonego planu terapii zadaniem terapeuty jest dostosowanie celów do indywidualnych potrzeb pacjenta

• Terapeuta jest zobowiązany często oceniać postępy funkcjonalne pacjenta i zachodzące zmiany w układach których dotyczy terapia

• Istnieje również potrzeba częstości oceny wyników dla oceny przydatności i celowości kontynuowania wybranej terapii.

---