PLAN PRACY :
I. WSTĘP
II. PLACÓWKI WSPARCIA DZIENNEGO
III. KURATELA SĄDAOWA JAKO SPECYFICZNA INSTYTUCJA WSPARCIA DZIENNEGO
IV. PLACÓWKI INTERWENCYJNE
V. PLACÓWKI RODZINNE
VI. PLACÓWKI SOCJALIZACYJNE
VII. PLACÓWKI RESOCJALIZACYJNE
VIII. BIBLIOGRAFIA
I. WSTĘP
Rozwój każdej społeczności jest uzależniony od przygotowania kolejnych pokoleń do życia w niej i na jej korzyść. Od tego, jak młode pokolenie zostanie przygotowane do spełniania swoich określonych ról i funkcji we własnej grupie społecznej, zależy przyszłość owej grupy jak i całego ogółu danej społeczności. Ten żmudny proces przygotowujący ludzi młodych do funkcjonowania w świecie możemy nazwać wychowaniem. Przytaczając za Internetową Encyklopedią PWN :
wychowanie - oddziaływanie na czyjąś osobowość, jej formowanie, zmienianie i kształtowanie; wyzwalanie w drugiej osobie bądź grupie społ. pożądanych stanów, jak rozwój, samorealizacja czy wzrost samoświadomości; efekt powyższych działań lub procesów.
Szukając definicji wychowania resocjalizującego trafiłam na opracowanie autorstwa Emila Kraszewskiego „Wychowanie resocjalizujące a współczesna rzeczywistość” opublikowane w Internecie. I właśnie tą definicje pozwolę sobie przytoczyć poniżej:
Wychowanie resocjalizujące - działania o charakterze korygującym, zmierzające do przywrócenia społeczeństwu jednostek wykazujących z różnych względów postawy niezgodne z przyjętymi normami społecznymi i prawnymi.
Zarówno wychowanie w tradycyjnym znaczeniu jak i owo wychowanie resocjalizujące realizowane jest zarówno przez otoczenie, środowisko społeczne, jak i przez wszelkiego rodzaju instytucje, które mają wspierać ten trudny proces kształtowania osobowości młodych ludzi, zwłaszcza tych, u których pierwotnie ten proces został zakłócony lub przyniósł niekorzystne efekty. Działalność owych instytucji reguluje szereg ustaw prawnych wydanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości oraz Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej jak również Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy.
W Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 września 2000 roku wyróżniamy następujące typy placówek wychowania resocjalizującego (podział następuje według specyfiki działań):
1) placówki wsparcia dziennego,
2) placówki interwencyjne,
3) placówki rodzinne,
4) placówki socjalizacyjne,
5) placówki resocjalizacyjne.
II. PLACÓWKI WSPARCIA DZIENNEGO
Do placówek wsparcia dziennego zaliczać będziemy zarówno świetlice terapuetyczne działające przy Centrach Pomocy Rodzinie, jak i ogniska wychowawcze oraz Ochotnicze Hufce Pracy. Według § 4. pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dn. 1.09.2000 r. placówka wsparcia dziennego, która działa w najbliższym środowisku lokalnym dziecka wspiera rodzinę w sprawowaniu jej podstawowych funkcji, zapewnia pomoc rodzinie i dzieciom sprawiającym problemy wychowawcze, zagrożonym demoralizacją, przestępczością lub uzależnieniami, współpracuje ze szkołą, ośrodkiem pomocy społecznej i innymi instytucjami w rozwiązywaniu problemów wychowawczych. Placówka wsparcia dziennego prowadzi w szczególności następujące formy pracy środowiskowej:
1) pomoc w kryzysach szkolnych, rodzinnych, rówieśniczych, osobistych,
2) zajęcia socjoterapeutyczne,
3) zajęcia korekcyjne, kompensacyjne i logopedyczne,
4) indywidualne programy korekcyjne,
5) pomoc w nauce,
6) pomoc socjalną, dożywianie,
7) organizację czasu wolnego, rozwój zainteresowań, organizację zabaw i zajęć sportowych,
8) stałą pracę z rodziną dziecka,
9) stałą współpracę, przede wszystkim z ośrodkiem pomocy społecznej, szkołą oraz sądem.
Świetlice prowadzą z reguły zajęcia socjoterapeutyczne i zajmują się organizacją czasu wolnego dzieci z rodzin i środowisk patologicznych, w których zagrożenie wykolejeniem społecznym jest wysokie. Ich podstawowym zadaniem jest uchronienie dziecka przed wykształceniem się w nim postaw aspołecznych.
Również celem ognisk wychowawczych jest udzielenie wszechstronnej pomocy, zarówno młodzieży zagrożonej wykolejeniem społecznym, jak i jej rodzicom, a zwłaszcza dzieciom z rodzin znajdujących się w szczególnie trudnych sytuacjach życiowych. Dziecko, które zgłosiło się do ogniska uzyskuje pomoc w nauce , uczestniczy w zajęciach sportowych, kółkach zainteresowań, wycieczkach oraz może brać udział w obozach i koloniach organizowanych w czasie letnim bądź zimowym. Ognisko wychowawcze układa też dla niego indywidualny program, dzięki któremu kształtuje się w nim właściwe postawy społeczne (np. odpowiedzialność za własne postępowanie, pomoc słabszym) oraz gwarantuje mu pomoc w poszukiwaniu pracy i zdobyciu umiejętności zawodowych. Ramy działalności ognisk wychowawczych określa statut ogniska przyjęty już w 1989 roku przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, a same ogniska jako instytucje podlegają Krajowemu Komitetowi Wychowania Resocjalizującego.
Placówka wsparcia dziennego winna zatrudniać nie tylko pedagogów, ale również psychologa i pracownika socjalnego. Często również na zasadzie wolontariatu z placówkami tymi współpracują też osoby z wykształceniem prawniczym, które pełnią tam dobrowolnie dyżury i służą poradą prawną osobom dorosłym z rodzin, które korzystają z pomocy tych ośrodków.
Do szczególnych placówek wsparcia dziennego należą też Ochotnicze Hufce Pracy, które maja za zadanie kształcić i dokształcać młodzież zawodowo oraz pomóc jej w znalezieniu pracy. Jest kilka rodzajów ośrodków działających w ramach Ochotniczych hufców pracy:
- stacjonarne - kształcące ogólnie, przygotowujące młodzież pod kątem zawodowym, gwarantujące również opiekę wychowawczą, zakwaterowanie i wyżywienie przez okres trwania szkoleń; można tu też wyróżnić dodatkowo ośrodki stacjonarno - integracyjne, gdzie razem przebywa młodzież zdrowa i niepełnosprawna lub ośrodki, w których w szkoleniach udział bierze również młodzież z zagranicy
- bez zakwaterowania - przeznaczone są dla młodzieży dochodzącej, gwarantują jej przygotowanie zawodowe i opiekę wychowawczą
- mieszane (częściowo stacjonarne i częściowo bez zakwaterowania)
- wakacyjne i śródroczne organizowane i w kraju i za granicą.
Ochotnicze Hufce Pracy zajmują się zarówno kształceniem zawodowym młodzieży i pośrednictwem z znajdowaniu zatrudnienia, ale również doradztwem zawodowym oraz organizowaniem kursów przekwalifikowania zawodowego. Ośrodki zajmują się pośredniczeniem w krótkoterminowym zatrudnianiu uczniów szkół ponadpodstawowych, nadzorowaniem praktyk zawodowych oraz zagranicznej wymiany młodzieży. Zadania programowe są ogólnie zawarte w Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 lipca 2000 r. w sprawie szczegółowych zadań oraz organizacji i szczegółowych zasad funkcjonowania Ochotniczych Hufców Pracy, ale szczegółowo praca Hufców określona jest regulaminami, które ustalają dyrektorzy placówek. W wyżej wymienionym Rozporządzeniu zawarto też podział Ochotniczych Hufców Pracy na jednostki organizacyjne:
1) Komenda Główna OHP,
2) wojewódzkie komendy OHP,
3) centra kształcenia i wychowania,
4) centra edukacji i pracy,
5) ośrodki szkolenia i wychowania,
6) hufce pracy,
7) młodzieżowe biura pracy.
W Ochotniczych Hufcach Pracy zrzeszona jest młodzież zaniedbana ze środowisk zagrażających demoralizacją, która wymaga zorganizowanej opieki w celu profilaktycznym i resocjalizacyjnym. Są to osoby, które ukończyły 15 rok życia, a ich okres pobytu w placówce nie może przekraczać 4 lat. Każdy z członków OHP ma prawo do: rozwijania własnych zainteresowań, opieki zdrowotnej, działalności w organizacjach społecznych i samorządowych, poszanowania godności osobistej i wolności wyznania, korzystania z poradnictwa psychologiczno - pedagogicznego, pomocy w trudnościach w nauce, przejawiania inicjatywy w zdobywaniu wiedzy ogólnej i zawodowej.
III. KURATELA SĄDOWA JAKO SPECYFICZNA INSTYTUCJA WSPARCIA DZIENNEGO
Instytucja kuratora sądowego została powołana by nadzorować tworzenie warunków powrotu do normalnego życia nieletnich, którzy popadli w konflikt z prawem, bądź obowiązującymi zasadami danej społeczności, w celu wychowania ich w świadomości swych obowiązków członków społeczeństwa. Kuratela jest metodą wychowawczą w naturalnych warunkach środowiska społecznego, która ma na celu ukształtowanie prawidłowych społecznie cech charakteru młodego człowieka. Można wyróżnić 4 modele systemu kurateli sadowej:
- kontrolny - opiera się ona na stawianiu przed nieletnim wyraźnych wymagań i zadań, których nie wypełnienie grozi sankcjami karnymi, a ich realizacja ma oznaczać poprawę postawy nieletniego. Ten model jest raczej bezduszny i dość sztywny, nie pozwala kuratorowi na nawiązanie bliższej więzi z podopiecznym.
- casework - indywidualnych przypadków, nieletni jest stymulowany do podejmowania określonych typów aktywności. Kurator jest tu nie tyle dozorcą ile raczej osobą , która podsuwa możliwości właściwych rozwiązań, decyzja pozostaje w gestii podopiecznego. Jednak jeśli nieletni nie wykazuje pozytywnej inicjatywy kurator nadal zmuszony jest użycia systemu kar, które wspomogą asymilację postaw społecznie aprobowanych.
- kontroli i opieki aktywizującej - kurator jest organizatorem oddziaływań resocjalizujących i wyrazicielem woli sadu jednocześnie, organizuje on życie nieletniego i bierze w nim czynny udział w celu wykształcenie w nim właściwych postaw społecznych
- wychowujący - stwarzanie i stawianie podopiecznego w sytuacjach, które powodują zmiany w jego systemie wartości, motywacji i postaw społecznych. Ten model nie jest jednak realizowany w naszym kraju. Wynika to z braku odpowiednio przygotowanej kadry kuratorskiej i funduszy przeznaczanych przez państwo na cele resocjalizacji i profilaktyki młodzieży.
Kuratela sądowa może zostać na podstawie wyroku sądu rodzinnego wobec nieletniego przed 18 rokiem życia wykazującego przejawy zdemoralizowania, w celu zapobieganiu mu i zwalczania go oraz wobec nieletniego miedzy 13 a 17 rokiem życia, który dopuścił się czynu karalnego.
Działalność kuratorów sądowych reguluje ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych, w której wymieniony został ich podział na:
1) zawodowych kuratorów sądowych,
2) społecznych kuratorów sądowych.
Kuratorem zawodowym może być mianowany ten, kto:
1) posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,
2) jest nieskazitelnego charakteru,
3) jest zdolny ze względu na stan zdrowia do pełnienia obowiązków kuratora zawodowego,
4) ukończył wyższe studia magisterskie z zakresu nauk pedagogiczno-psychologicznych, socjologicznych lub prawnych albo inne wyższe studia magisterskie i studia podyplomowe z zakresu nauk pedagogiczno-psychologicznych, socjologicznych lub prawnych,
5) odbył aplikację kuratorską,
6) zdał egzamin kuratorski.
Do pełnienia funkcji kuratora społecznego może być powołany ten, kto:
1) odpowiada warunkom określonym w art. 5 ust. 1 pkt 1-3,
2) posiada co najmniej wykształcenie średnie i doświadczenie w prowadzeniu działalności resocjalizacyjnej, opiekuńczej lub wychowawczej,
3) złożył informację z Krajowego Rejestru Karnego, która jego dotyczy.
W Polsce powstały też kuratorskie ośrodki pracy z młodzieżą, których działalność reguluje Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 26 kwietnia 1983 roku. Ich zadaniem jest wdrażanie młodzieży i ich rodzinom zasad współżycia społecznego i kształtowanie właściwego stosunku do nauki i pracy poprzez:
- pomoc w usuwaniu zaniedbań wychowawczych,
- podnoszenie poziomu kultury osobistej,
- wyrabianie nawyków pracy społecznie użytecznej,
- pomoc w zdobywaniu przygotowania zawodowego,
- pomoc w rozwiązywaniu trudności życiowych,
- organizowanie wolnego czasu,
- pomoc materialna.
IV. PLACÓWKI INTERWENCYJNE
Do placówek typu interwencyjnego zaliczyć możemy Policyjne Izby Dziecka oraz pogotowia opiekuńcze. Zadania placówek interwencyjnych określa § 4. ust. 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, który mówi iż placówka interwencyjna:
1) zapewnia dziecku pozbawionemu częściowo lub całkowicie opieki rodziców, znajdującemu się w sytuacji kryzysowej:
a) doraźną, całodobową opiekę,
b) kształcenie dostosowane do jego wieku i możliwości rozwojowych,
c) opiekę i wychowanie do czasu powrotu do rodziny lub umieszczenia w rodzinie zastępczej, placówce rodzinnej albo placówce socjalizacyjnej,
2) przygotowuje diagnozę stanu psychofizycznego i sytuacji życiowej dziecka oraz ustala wskazania do dalszej pracy z dzieckiem.
§ 15 tegoż Rozporządzenia w kolejnych 8 punktach określa dokładniej stojące przed placówką interwencyjną zadania i zasady jej działania. Placówka winna sporządzić diagnozę dziecka i jego rodziny odnośnie stanu zdrowia fizycznego i emocjonalnego oraz ocenę stanu więzi emocjonalnych w rodzinie dziecka dla potrzeb sądu rodzinnego, który zadecyduje o dalszym losie dziecka. Do placówki przyjmowane są dzieci od 7 roku życia, aczkolwiek w wyjątkowych sytuacjach umieszcza się w nich również dzieci młodsze, jeżeli nie ma możliwości zapewnienia im lepszej opieki. Dzieci w placówce nie powinny przebywać dłużej niż przez okres 3 miesięcy, jeżeli w sprawie dziecka toczy się postępowanie sądowe regulujące jego sytuacje prawną pobyt może być dłuższy ale jedynie o 3 miesiące. W czasie pobytu dziecka w placówce winna ona powiadamiać o tym regularnie lokalne centrum pomocy rodzinie. W czasie pobytu dziecka w placówce powinno mieć ono stworzone warunki do dalszej edukacji oraz nadgonienia ewentualnych braków w niej.
Placówka interwencyjna ( izba dziecka, pogotowie opiekuńcze) ma obowiązek przyjąć bez skierowania oraz bez uzyskania zgody przedstawicieli ustawowych lub bez orzeczenia sądu każde dziecko w wieku poniżej 13 lat i zapewnić mu opiekę do czasu wyjaśnienia sytuacji w przypadkach wymagających natychmiastowego zapewnienia dziecku opieki - na polecenie sędziego, doprowadzone przez policję, szkołę lub osoby stwierdzające porzucenie dziecka, zagrożenie jego życia lub zdrowia.
Umieszczenie dziecka w Policyjnej Izbie Dziecka dodatkowo regulują przepisy zawarte w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 stycznia 2002 „W sprawie szczegółowych pobytu nieletnich w policyjnych izbach dziecka”.
V. PLACÓWKI RODZINNE
Myślę, że najbardziej godnym uwagi i przynoszącym moim zdaniem najlepsze efekty wychowawcze są placówki rodzinne. Można wyróżnić trzy rodzaje rodziny zastępczej:
1) złożona z osób blisko spokrewnionych z dzieckiem (rodzeństwo, dziadkowie)
2) złożona z osób o dalszym stopniu spokrewnienia z dzieckiem (ciocia, wujek, kuzynostwo)
3) złożona osób niespokrewnionych z dzieckiem, które zobowiązały się wykonywać środki wychowawcze tego typu orzeczone przez sąd rodzinny lub są rodziną zaprzyjaźnioną z dzieckiem lub jego krewnymi.
Instytucję rodziny zastępczej reguluje Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie rodzin zastępczych z dnia 29 września 2001 roku, w którym napisano iż :
1. Rodzina zastępcza kieruje się dobrem przyjętego dziecka i poszanowaniem jego praw, w szczególności prawa do:
1) wiedzy o swoim pochodzeniu,
2) podtrzymywania kontaktu emocjonalnego z rodziną naturalną i innymi osobami bliskimi,
3) poszanowania godności i ochrony przed wszelkimi formami przemocy.
2. Rodzina zastępcza zapewnia dziecku warunki rozwoju i wychowania odpowiednie do jego stanu zdrowia i poziomu rozwoju, a w szczególności:
1) odpowiednie warunki bytowe,
2) możliwości rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego,
3) możliwości zaspokojenia indywidualnych potrzeb dziecka w zależności od jego stanu zdrowia i poziomu rozwoju,
4) możliwości właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań,
5) odpowiednie warunki do wypoczynku i organizacji czasu wolnego.
W rodzinie zastępczej umieszcza się dzieci, których rodzice nie mogą wypełniać prawidłowo obowiązków wychowawczych czasowo lub trwale. Przebywają one w niej aż do usamodzielnienia się tj.18 roku życia, ewentualnie 25 jeśli dziecko się uczy. Rodzinie zastępczej przysługują świadczenia socjalne z tytułu opieki nad dzieckiem do osiągnięcia przez nie 18 lat lub 25 jeśli kontynuuje edukacje i nie posiada dochodów własnych. W przypadku rodzeństw sąd decyduje o przyznaniu opieki nad dziećmi tej samej rodzinie zastępczej, by zapobiec rozdzieleniu dzieci i zatraceniu więzi rodzinnych miedzy nimi.
Osoby, które tworzą rodziny zastępcze musza spełniać następujące warunki socjalno - prawne :
- posiadają obywatelstwo polskie, mieszkają w kraju i mogą w pełni korzystać z przysługujących im praw,
- nie były pozbawione praw rodzicielskich i opiekuńczych,
- ukończyły 24 rok życia,
- nie są chore na żadna chorobę uniemożliwiającą im zapewnienie dziecku właściwej opieki, musza mieć potwierdzony ten stan przez społeczny zakład służby zdrowia,
- mają odpowiednie warunki mieszkaniowe i stałe źródło utrzymania,
- dają gwarancje i obietnicę wykonywania należycie zadań związanych z opieka nad dzieckiem i jego wychowaniem.
VI. PLACÓWKI SOCJALIZACYJNE
Placówka socjalizacyjna zapewnia całodobową opiekę i wychowanie dzieciom całkowicie lub częściowo pozbawionym opieki rodzicielskiej, dla których nie znaleziono rodzinnej opieki zastępczej. Są to domy małego dziecka, domu dziecka oraz ośrodki adopcyjno - opiekuńcze. Opiekę nad dzieckiem sprawuje bezpośrednio wychowawca, ale również pedagog, psycholog, pracownik socjalny oraz oczywiście dyrektor placówki. Razem tworzą oni zespół, który ocenia stan dziecka w momencie jego przybycia do placówki, analizuje jego stan w trakcie pobytu w placówce, układa plan pracy z dzieckiem i wybiera dla niego metody wychowawcze. O umieszczeniu dziecka w placówce socjalizacyjnej decyduje prawomocny wyrok sądu rodzinnego lub wniosek złożony przez rodziców bądź opiekuna prawnego dziecka. W jednej placówce nie powinno przebywać więcej niż 30 dzieci, lecz w przypadku przyjmowania rodzeństw liczbę ta się narusza w myśl zasady, iż dzieci spokrewnionych ze sobą nie należy rozdzielać. W placówce dzieci przebywają do 18 roku życia lub ewentualnie nieco dłużej w czasie trwania nauki, aż do stworzenia warunków do usamodzielnienia się wychowanka. Placówka socjalizacyjna:
1) zapewnia dziecku całodobową opiekę i wychowanie oraz zaspokaja jego niezbędne potrzeby,
2) prowadzi zajęcia socjalizujące, korekcyjne, kompensacyjne, logopedyczne, resocjalizujące, terapeutyczne rekompensujące brak wychowania w środowisku rodzinnym i przygotowujące do życia społecznego, a dla dzieci niepełnosprawnych - odpowiednią rehabilitację i zajęcia specjalistyczne,
3) zapewnia dzieciom kształcenie, wyrównywanie opóźnień rozwojowych i szkolnych.
Placówka socjalizacyjna podejmuje działania w celu powrotu dziecka do rodziny, znalezienia rodziny przysposabiającej lub umieszczenia w rodzinnej opiece zastępczej.
Placówki w zależności od potrzeb, zatrudniają specjalistów o następujących kwalifikacjach:
1) wychowawców - absolwentów studiów wyższych o preferowanych kierunkach pedagogika, psychologia, politologia i nauki społeczne o specjalności resocjalizacja,
2) pedagogów - absolwentów wyższych studiów magisterskich,
3) psychologów - absolwentów wyższych studiów magisterskich,
4) terapeutów - osoby posiadające udokumentowane przygotowanie do prowadzenia terapii o profilu potrzebnym w pracy placówki,
5) pracowników socjalnych z ukończoną specjalizacją zawodową w zawodzie pracownik socjalny,
6) opiekunki dziecięce - absolwentki szkół medycznych przygotowujących do pracy w zawodzie opiekunki dziecięcej,
7) lekarzy i pielęgniarki.
Na każde 6 dzieci powinien przypadać 1 wychowawca, a w przypadku opieki nad dziećmi do lat 3 - na każdą 3 dzieci przypada 1 etat opiekunki do dziecka. W placówkach do 30 wychowanków powinien być zatrudniony 1 psycholog, 1 pedagog i 1 terapeuta oraz co najmniej 2 pracowników socjalnych. W przypadku placówek, w których przebywa więcej dzieci etatów winno być odpowiednio więcej.
Przed placówkami socjalizacyjnymi stoją też następujące zadania:
- zapewnienie bezpieczeństwa osobistego i ochronę zdrowia fizyczno - psychicznego dziecka, by mogło ono zaspokoić swoje potrzeby emocjonalne,
- zaspokojenie potrzeb materialnych
- zapewnienie warunków do nauki własnej i zdobycia zawodu
- rozwijanie zainteresowań kulturalnych
- przygotowanie do życia w rodzinie i społeczeństwie
- kształtowanie umiejętności właściwego spędzania czasu wolnego
- pomoc w usamodzielnieniu się.
Funkcja placówek socjalizacyjnych jest trojaka:
- terapeutyczna - zmniejszanie skutków negatywnych doświadczeń z domu rodzinnego
- kompensacyjna - wyrównywanie braków w zaspokojeniu potrzeb biologicznych, psychicznych i społecznych
- zastępczą - stworzenie dzieciom pozbawionym rodziny warunków do właściwego rozwoju i wychowania.
VII. PLACÓWKI RESOCJALIZACYJNE
Do placówek resocjalizacyjnych zaliczyć możemy młodzieżowe ośrodki wychowawcze oraz zakłady poprawcze. Umieszczani są w nich nieletni, którzy dopuścili się czynów karalnych lub wykazują wysoki stopień niedostosowania, bądź wykolejenia społecznego. Nieletni umieszczani są w placówkach na podstawie orzeczeń sądu rodzinnego.
Placówka resocjalizacyjna zapewnia dzieciom niedostosowanym społecznie:
1) opiekę i wychowanie,
2) resocjalizację i rewalidację,
3) możliwość leczenia uzależnień,
4) zdobycie kwalifikacji zawodowych.
Młodzieżowe ośrodki wychowawcze możemy podzielić na:
- resocjalizacyjne przeznaczone dla młodzieży niedostosowanej społecznie zdrowej umysłowo
- resocjalizacyjno - rewalidacyjne dla młodzieży niedostosowanej i upośledzonej umysłowo w stopniu lekkim
- resocjalizacyjno - lecznicze dla młodzieży niedostosowanej społecznie i z zaburzeniami rozwoju osobowości i neuropsychicznymi wymagającymi specjalistycznej opieki.
Ośrodek realizuje swoje zadania przez naukę szkolną, kształcenie zawodowe, zajęcia w kołach zainteresowań, sport.
Natomiast zakłady poprawcze są najsurowszym środkiem resocjalizującym w Polsce. Nieletni zostaje skierowany do zakładu, kiedy istnieje podejrzenie że inna forma resocjalizacji nie odniesie skutku. Do zakładu może zostać skierowany nieletni w wieku od 13 do 17 lat, a w zakładzie może on przebywać do 21 roku życia, jeśli sąd nie zadecydował o przeniesieniu go do zakładu karnego dla dorosłych. Wyróżnić można 5 rodzajów zakładów poprawczych:
- zakłady dla nieletnich zdemoralizowanych w stopniu lekkim, praca wychowawcza prowadzona jest w środowisku otwartym
- zakłady dla nieletnich wymagających bezpośredniego nadzoru wychowawczego
- zakłady o wzmożonym nadzorze wychowawczym dla nieletnich zdemoralizowanych w stopniu wysokim
- zakłady dla nieletnich upośledzonych umysłowo o charakterze resocjalizacyjno - rewalidacyjnym
- zakłady dla nieletnich z zaburzeniami osobowości i neuropsychicznymi ze wzmożoną opieką psychoterapeutyczną.
Zadaniem priorytetowym zakładu poprawczego jest zmiana postaw nieletniego wobec siebie i innych w kierunku społecznie pożądanym zapewniającym kształtowanie pozytywnych zainteresowań i właściwej hierarchii wartości oraz przestrzegania zasad współżycia społecznego.
Stosunkowo nową instytucją resocjalizacyjną jest Młodzieżowy Ośrodek Adaptacji Społecznej (MOAS), która jest odpowiedzią na niedostateczna efektywność zakładów poprawczych. MOAS realizuje zadania przez oddziaływania opiekuńcze (zaspokojenie potrzeb nieletnich, uzupełnienie braków rozwojowych, podniesienie poziomu samooceny dziecka), wychowawcze ( odbudowa indywidualizmu wychowanka, wykształcenie systemu wartości i samokontroli) i terapeutyczne (terapia zajęciowa, terapia sztuką, ćwiczenia relaksacyjne). Do MOAS przyjmowany jest nieletni na podstawie orzeczenia sądu, a jego pobyt nie może być dłuższy niż 3 lata. Proces resocjalizacyjny jest oparty na indywidualnym programie ułożonym z uwzględnieniem potrzeb i możliwości nieletniego.
VIII. BIBLIOGRAFIA
1. Czeredecka Barbara: System opieki nad dzieckiem z rodzin zagrożonych (kontynuacja i zmiana). W: Kozaczuk Franciszek: Profilaktyka i resocjalizacja młodzieży. Rzeszów, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej 2001
2. Kalinowski Marian: Zarys metodyki pracy kuratora sądowego. W: Kozaczuk Franciszek: Profilaktyka i resocjalizacja młodzieży. Rzeszów, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej 2001
3. Kraszewski Emil: „Wychowanie resocjalizujące a współczesna rzeczywistość”. http://ekskrot.republika.pl/wstep1.htm Pobrano 28.02.2005
4. Pytka Lesław: Pedagogika resocjalizacyjna. Warszawa, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej 2000,
5. Szecówka Adam: Ewolucja wychowania resocjalizującego w polskich zakładach dla nieletnich. W: Kozaczuk F.: Profilaktyka i resocjalizacja młodzieży. Rzeszów, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej 2001
6. Internetowa Encyklopedia PWN, www.encyklopedia.pwn.pl , Pobrano: 28.02.2005
7. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 1 września 2000 w sprawie placówek opiekuńczo - wychowawczych, Dz. U. Nr 80 poz. 900, Warszawa 2000
8. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 lipca 2000 r. w sprawie szczegółowych zadań oraz organizacji i szczegółowych zasad funkcjonowania Ochotniczych Hufców Pracy, Warszawa 2000
9. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych, Dz. U. Nr 98/2001 poz. 1071
10. Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 29 września 2001, Dz. U. Nr 120 poz. 1284
Internetowa Encyklopedia PWN, www.encyklopedia.pwn.pl , pobrano: 28.02.2005
Kraszewski Emil: „Wychowanie resocjalizujące a współczesna rzeczywistość”. http://ekskrot.republika.pl/wstep1.htm pobrano 28.02.2005
§3. ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 1.09.2000 w sprawie placówek opiekuńczo - wychowawczych, Dz. U. Nr 80 poz. 900, Warszawa 2000 s. 2
§ 4. ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 1.09.2000, op cit. s. 3
§ 14. ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 1.09.2000 , op cit. s. 7
Pytka Lesław: Pedagogika resocjalizacyjna. Warszawa, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej 2000, s. 295.
Pytka L.: Pedagogika resocjalizacyjna, op cit. S. 289
§ 2 ust. 1 Rozporzadzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 lipca 2000 r. w sprawie szczegółowych zadań oraz organizacji i szczegółowych zasad funkcjonowania Ochotniczych Hufców Pracy, Warszawa 2000
Kalinowski Marian: Zarys metodyki pracy kuratora sądowego. W: Kozaczuk Franciszek: Profilaktyka i resocjalizacja młodzieży. Rzeszów, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej 2001
Art. 2 pkt.1 Ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych, Dz. U. Nr 98/2001 poz. 1071
Art. 5 pkt. 1 Ustawy z dnia 27 lipca 2001r., op cit.
Art. 84 pkt.1 Ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. op cit.
Pytka L.: Pedagogika resocjalizacyjna. Ibidem, s. 283
§ 4 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dn 1.09.2000. Ibidem s. 3
§ 27 ust. 2 Rozporzadzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dn 1.09.2000, op cit. s. 12
Pytka L.: Pedagogika resocjalizacyjna, Ibidem s. 293
§ 2 ust. 1 i 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dn. 29 września 2001, Dz. U. Nr 120 poz. 1284
Pytka L.: Pedagogika resocjalizacyjna, Ibidem s. 294
§ 17 ust. 1 Rozporzadzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dn. 1.09.2000. Ibidem s. 8
§ 20 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dn. 1.09.2000 r. op cit. s. 9
Czeredecka B.: System opieki nad dzieckiem z rodzin zagrożonych (kontynuacja i zmiana). W: Kozaczuk F.: Profilaktyka i resocjalizacja młodzieży. Ibidem s. 64
§ 4 ust. 5 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dn. 1.09.2000 r. Ibidem s. 3
Szecówka Adam: Ewolucja wychowania resocjalizującego w polskich zakładach dla nieletnich. W: Kozaczuk F.: Profilaktyka i resocjalizacja młodzieży. Ibidem s. 156
Szecówka A.: Ewolucja wychowania resocjalizującego w polskich zakładach dla nieletnich. Ibidem s. 156 - 157