Resocjalizacja w warunkach izolacji penitencjarnej (personel penitencjarny)

1. Personel więzienny – funkcjonariusz a pracownik cywilny

Funkcjonariusze – dział ochrony, dział penitencjarny

Pracownicy cywilni – lekarze, psycholog, administracja

2. Najważniejszy dokument mówiący o Służbie Więziennej w Polsce

Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010r. o Słubie Więziennej (Dz. U. z 2010r. Nr79.poz523)

3. Struktura Służby Więziennej

4. Cele i zadania personelu penitencjarnego

1. prowadzenie działalności resocjalizacyjnej wobec osób skazanych na karę pozbawienia wolności (organizowanie pracy sprzyjającej zdobywaniu kwalifikacji zawodowych, zajęć kulturalno-oświatowych, sportowych, oddziaływanie terapeutyczne)

2. wykonywanie tymczasowego aresztowania w sposób zabezpieczający prawidłowy tok postępowania karnego

3. zapewnienie osobom skazanym na karę pozbawiania wolności lub tymczasowo aresztowanych, przestrzegania ich praw, humanitarnych warunków, poszanowania godności, opieki zdrowotnej, religijnej

4. ochrona społeczeństwa przed sprawcami przestępstw osadzonych w ZK i AŚ

5. zapewnienie w ZK i AŚ porządku i bezpieczeństwa

6. wykonywanie aresztów zastosowanych na podstawie innych przepisów oraz pomocy prawnej z tytułu umów międzynarodowych

5. Kategorie personelu penitencjarnego wg. Machel

- ochrony – odpowiada za bezpieczeństwo

- obsługi – odpowiada za przyjęcia i zwolnienia więzów

- resocjalizacyjny – odpowiada za diagnozę i działania terapeutyczne

- administracyjny – odpowiada za zarządzanie więzieniem

6. Subkategorie personelu penitencjarnego

- stała bezpośrednia styczność z więźniami – wychowawcy

- ograniczona w czasie styczność z więźniami – dyrekcja zakładu

- sporadyczny pośredni kontakt z więźniami – Centralny Zarząd Służby Więziennej

7. Pożądane cechy osobowości penitencjarystów

Życzliwość dla drugiego człowieka; empatia; asertywność; obiektywizm w ocenie; zrównoważenie psychiczne; odporność na stresy i zachowania prowokacyjne; kultura osobista; spostrzegawczość; zdolność do przewidywania zachowań

8. Znaczenie moralności w pracy więzienników

1. przestrzeganie norm etyczno-moralnych ma wpływ na prawidłowe wykonywanie kary (istotnym celem jest zlikwidowanie u skazanych skłonności do łamania prawa)

2. przestyganie norm wpływa na prestiż społeczny SW (obraz służby jako praworządnej, wykształconej, przygotowanej do profesji, humanitarnej)

3. przestyganie norm chroni SW przed zbędnymi konfliktami i zmniejsza liczbę zagrożeń ze strony więźniów (stanowi dal więźniów wzorzec

9. Autorytet formalny a autorytet nieformalny

Autorytet – uwzględnienie czyjegoś postępowania w podejmowaniu własnych decyzji

Formalny – wynika on ze stanowiska (dyrektorskiego, kierowniczego)

Nieformalny – wynikający z cech osobowościowych

Resocjalizacja w warunkach izolacji penitencjarnej

10. Rodzaje i typy ZK w Polsce

Rodzaje:

- dla młodocianych

- dla odbywających karę po raz pierwszy

- dla recydywistów

dla obywających karę aresztu wojskowego

Typy:

- zamknięty

- półotwarty

- otwarty

11. Systemy obywania Kary pozbawienia wolności

- programowego oddziaływania

- terapeutyczny

- zwykły

12. Klasyfikacja skazanych wg. Kodeksu karnego

• płeć;

• wiek;

• uprzednie odbywanie kary

• umyślność lub nieumyślność czynu

• czas pozostałej do odbycia kary pozbawienia wolności

• stan zdrowia psychicznego i fizycznego – stopień uzależnienia

• stopień demoralizacji i zagrożenia społecznego

• rodzaj popełnionego przestępstwa

13. Klasyfikacja zewnętrzna (prawna) a klasyfikacja wewnętrzna (pedagogiczna)

Klasyfikacja zewnętrzna – określa kierowanie skazanych do zakładów karnych odpowiedniego rodzaju i typu.

Klasyfikacja wewnętrzna – rozmieszczanie skazanych wewnątrz zakładu

14. Selekcja negatywna a selekcja pozytywna

Selekcja negatywna – rozdzielnie więźniów, zapobieganie wzajemnej demoralizacji wśród więźniów i szkodliwym wpływom

Selekcja pozytywna – ma na celu ułatwienie procesu resocjalizacyjnego przez łączenie w grupy skazanych o podobnych potrzebach oddziaływania penitencjarnego – stwarzanie warunków sprzyjających indywidualnemu postępowaniu ze skazanymi

15. Kryterium o charakterze przedmiotowym a kryterium o charakterze podmiotowym

charakter przedmiotowy – płeć; wiek; uprzednie odbywanie kary; umyślność lub nieumyślność czynu; czas pozostałej do odbycia kary pozbawienia wolności; stan zdrowia psychicznego i fizycznego – stopień uzależnienia; rodzaj popełnionego przestępstwa

charakter podmiotowy – stopień demoralizacji i zagrożenia społecznego; podatność na resocjalizację

16. Klasyfikacja skazanych wg. Machel – wymiar kary, wiek życia, powrotność, płeć

Wymiary kary:

- krótkoterminowe do roku

- średnioterminowe 1-3 lat

- długoterminowe 3-25

- dożywocie

Wiek:

-młodociani –do24r.ż

-dorośli

Powrotność:

- 2razy

- 3 razy

- i więcej (prizonizacja)

Płeć:

-kobiety

-mężczyźni

Pozasądowe następstwa izolacji penitencjarnej

17. Wyjaśnij pojęcia tzw. sytuacji trudnej i zjawisk z nią związanych

Sytuacja trudna – ma miejsce kiedy dochodzi do nierównowagi między potrzebami a sposobami i warunkami ich realizacji, spowodowany zakłóceniem sytuacji normalnej aktywności.

-przeciążenia – niedostosowanie się psychicznie i fizycznie do warunków w jakich przebywa

- utrudnienia – ograniczenie funkcjonowania

- deprywacja

18. Deprywacja a deprywacja potrzeb – wyjaśnij pojęcie

Deprywacja – niemożność zaspokajania podstawowych potrzeb

Deprywacja potrzep – ograniczenie zaspokajania potrzeb biologicznych, bezpieczeństwa, miłości, afiliacji, sukcesu

19. Hierarchia potrzeb wg. Maslowa

1. samorealizacji

2. szacunku i uznania

3. przynależności

4. bezpieczeństwa

5. fizjologiczne

20. Deprywacyjny charakter więzienia – przyczyna

Osadzony nie może w sposób legalny zaspokajać potrzeb, które są niezbędne do normalnego funkcjonowania w obszarze zamkniętym

Więźniowie zapobiegając deprywacji potrzeb tworzą tzw. drugie życie, dzięki temu łatwiej im funkcjonować w środowisku więziennym, przyczynia się to jednak do depersonalizacji. Jednostka posługuje się metodami podkulturowymi dającymi możliwość zmniejszenia deprywacji potrzeb

21. Źródła konfliktów wg. Jędrzejaka

1. zakładane cele wykonania kary pozbawienia wolności a przestrzeganie ich przez więźniów – mają charakter resocjalizacyjny zakładając zmiany w psychice osadzonych, gdzie większość uważa się za normalnych członków społeczeństwa co budzi frustrację

2. Deprywacyjny charakter więzienia

3. podkultura więzienna

4. naznaczenie społeczne – pokazanie społeczeństwu że ta osoba jest zła, co powoduje negatywne podjecie do ZK

5. konflikt ról między personelem a skazanymi

22. Działania podejmowane w sytuacji konfliktowych wg. Jędrzejaka

1. unikanie konfliktu, niedostrzeganie go

2. rezygnacja z dążeń przez poddanie się bez walki

3. szukanie wsparcia przez odwołanie się na autorytetu obu stron konfliktu

4. odwołanie się do osoby trzeciej aby rozstrzygnęła spór

5. podjęcie walki, która ma na celu np.: „ osłabienie przeciwnika

6. podejście do konfliktu jak do problemu do rozwiązania

23. Wyjaśnij pojęcia związane z psychologicznymi następstwami izolacji penitencjarnej

Stygmatyzacja – rodzaj naznaczenia, etykietowanie osób skazanych nawet gdy będą już na wolości

Standaryzacja – ujednolicony sposób postępowania z więźniami, z czego wynikają akty agresji, gdyż każdy chce czuć się niepowtarzalnym

Degradacja – więzień staje się przedmiotem manipulacji ze strony administracji lub silniejszych więźniów (ponizanie, upokarzanie, znieważanie)

Depersonalizacja – poczucie obcości, nierealności siebie, mniej lub bardziej trwałe zmiany w osobowości, obrazie samego siebie powodowanie zmianą osobistych, zawodowych, rodzinny planów, barku podejmowania dobrowolnych decyzji.

24. Nerwice a izolacja więzienna

U więźniów występują izolowane reakcje nerwicowe lub całe zespoły nerwicowe, które utrwalają się w określoną postać nerwicy. w więzieniu najczęściej występują:

- neurastenia – pojawia się w następstwie długotrwałego stresu

- nerwica depresyjna – obniżony nastrój, spowolnienie psychoruchowe, poczucie beznadziejności

- nerwica histeryczna – bóle brzuchata, zawroty, wymioty, zmienność uczuć, przyćmienie świadomości

25. Zaburzenia w sferze seksualnej – przyczyny

Potrzeba seksualna jest jedną z ważniejszych potrzeb człowieka, jej niezaspokajanie przez dłuższy czas prowadzi do zaburzeń w procesie przystosowania się człowieka do otoczenia. izolacja więzienna, środowisko jednopłciowe aktywizują zainteresowania homoseksualne.

26. Wyjaśnij różnice pomiędzy zachowaniami seksualnymi a orientacją seksualną w kontekście osób uwięzionych

Izolacja odmiennych płci z ZK wymusza zainteresowanie kontaktami homoseksualnymi. Tylko nieliczni więźniowie wykazują skłonności do homoseksualizmu i wykazywali je już przed pobytem a zakładzie karnym. inni oddają się praktykom homoseksualnym tylko ze względu na brak możliwości seksu heteroseksualnego. Robią to też dla zysków materialnych lub innych np.: po to by ich partner bronił ich przed innymi więźniami. gwałt homoseksualny to też w więzieniu sposób dowiedzenia swojego męstwa, siły, ustalenia hierarchii w podkulturze, zdegradowanie innych.

27. Sposoby radzenia sobie z deprywacją seksualną

Deprywacja seksualna – powoduje wzrost napięcia seksualnego co powoduje szukanie zastępczych sposobów rozładowania. sposoby adaptacji: abstynencja seksualna, masturbacja, kontakty homoseksualne.

28. Podkultura więzienna a deprywacja potrzeb

Dzięki przynależności do podkultury więziennej osadzony może łatwiej zaspokoić swoje potrzeby

29. Podstawowe techniki radzenia sobie z dolegliwościami wynikającymi z izolacji penitencjarnej (Goffman)

1. wycofanie – odcięcie się od rzeczywistości więziennej

2. bunt – jawny i ukryty

3. zadomowienie – typowe dla recydywistów

4. konwersja – stwarzanie pozorów bycia ułożonym, zdyscyplinowanym

5. zimna kalkulacja

30. Grupy technik będących psychologicznymi mechanizmami obronnymi stosowanymi w sytuacji uwięzienia (Żywicka)

1. techniki stosowane przy formach stresu

- odreagowanie – rozładowanie napięcia, rozmowa z psychologiem

- narkotyzowanie się

2. techniki zastępcze zaspokajające potrzeby

- identyfikacja – utożsamianie się np.: z jednostką mającą wyższą pozycje

- fantazjowanie- marzenie o tym co w więzieniu nie jest możliwe np.: zemsta

- przemieszczenie – wyładowanie napięcia na przedmiocie zastępczym

3. techniki obronne

- wyparcie – zapomnienie o przykrych doświadczeniach

- kompensacja – wyrównanie braków, niepowodzeń

- ekspiacja – reakcja obronna przed własną antypatią, nieprzychylność w stosunku do innej osoby

- projekcja – przypisywanie innej osobie cech, których nie akceptujemy u siebie

- racjonalizacja – fałszowanie rzeczywistego obrazu świata (kradnę aby wyżywić rodzinę)

- substytucja – zamiana jednego celu na inny powiązany ale mniej ważny

- dysocjacja – rozbieżność między tym co myślę a tym co robie (jestem miły dla kogoś bo może mi cos załatwić)

Samookaleczenie w placówkach penitencjarnych

31. Autoagresja – podstawowe definicje, klasyfikacja

Autoagresja – działanie mające na celu spowodowanie sobie psychicznej lub fizycznej szkody.

Typy autoagresji:

- bezpośrednia – uszkodzenia ciała

- pośrednia – prowokacja i poddanie się agresji innych

- werbalna – zaniżanie samooceny

- niewerbalna – uszkodzenia ciała

- ukryta – zachowania niemające doprowadzić do śmierci

- jawna – próby samobójcze

32. Przyczyny dokonywania aktów autoagresji

- emocjonalne

- instrumentalne- dla osiągnięcia jakiegoś celu, korzyści lub jao protest

- mieszane

33. Autoagresja emocjonalna i instrumentalna

Autoagresja instrumentalna – stanowi sposób realizowania pewnych potrzeb i osiągnięcia dowolnego celu przez szkodzenie własnemu organizmowi. osoba taka pragnie osiągnąć inny cel niż uszkodzenie siebie czy wyrządzenie sobie krzywdy

Autoagresja emocjonalna – zachowania samo agresywne, których cel bezpośredni pokrywa się z pośrednim, a podstawowym motywem jest wyrządzenie krzywdy własnemu organizmowi

34. Autoagresja jako skutek niezaspokojonych potrzeb

35. Klasyfikacja samouszkodzeń wg. Szaszkiewicza

1. pocięcia

2. połknięcia ciał obcych

3. wprowadzenia ciał obcych pod skórę i narządów ciała

4. samozatrucie

5. samozakażenie

6. uszkodzenia gałek ocznych

7. upust krwi

8. urazy głowy

9. głodówki

Nowe problemy polskiego więziennictwa

36. Problemy związane z warunkowym zwolnieniem

37. Nowe kategorie przestępstw/przestępców wg. Machel – charakterystyka

Nowe formy przestępstw:

- przestępczość zorganizowana – działalność zespołowa charakterystyczne przestępstwa dla ich to: handel narkotykami, fałszowanie pieniędzy, hazard, wymuszenia, korupcja

- zabójstwa na zlecenie –traktowanie zabójstwa jako normalne zajęcie, cechują się opanowaniem, precyzją działania, brakiem poszanowania dla życia

- porwanie dla okupu – najczęściej porywaczami są mężczyźni, cechuje ich brak empatii, bezwzględność, brutalność. w porwaniu bierze udział zazwyczaj kilka osób

-przestępstwa seksualne – sprawcy zgwałceń, pedofile, zabójstwa na tle seksualnym

pedofilia - stosowana wobec nich terapia

- terroryzm – działania z zamiarem wzburzenia strachu, wybuchu, podpalenia, przemoc, napad

Pomoc postpenitencjarna i readaptacja społeczna

38. Pomoc postpenitencjarna i readaptacja społeczna – podstawowe pojęcia

Pomoc postpenitencjarna – zespół działań wspierających proces społecznej readaptacji skazanych. mająca na celu materialne ja i psychiczne wsparcie osób zwalnianych z ZK i AŚ.

Readaptacja społeczna – ponowne przystosowanie się jednostki do czynnego i samodzielnego życia, wyrażająca się w pełni ról społecznych związanych z podstawowymi strefami i płaszczyznami ludzkiej egzystencji.

1. przystosowanie

2. adaptacja

3. akomodacja

4. asymilacja

39. Uregulowania prawne dotyczące pomocy postpenitencjarnej

1. reguły 80 i 81 Reguł Minimalnych Postępowania z Więźniami z roku 1995 – akcentują potrzebę rozpoczęcia tych działań zaraz po osadzeniu skazanego, konieczność pomocy w utrzymywaniu więzi społecznych

2. Europejskie Reguły Więzienne z roku 1987 – podkreślenie znaczenia utrzymywania przez więźnia kontaktów ze światem zewnętrznym

3. Ustawodawstwo polskie – akcentuje okres postpenitencjarny

40. Znaczenie pomocy postpenitencjarnej w readaptacji społecznej

udzielenie pomocy postpenitencjarnej może się przyczynić do zapobiegnięcia ponownemu wejściu w konflikt z prawem.

pomoc postpenitencjarna ma za zadanie pomóc finansowo, psychicznie i doradzić byłemu skazanemu w powrocie do normalnego środowiska, jeżeli pomoc ta nie zostanie udzielona, lub nie będzie prawidłowa mogą nastąpić trudności w readaptacji.

41. Readaptacja społeczna byłych przestępców a środowisko „otwarte”

Readaptacja ma na celu przygotowanie skazanych do odpowiedzialnego życia w społeczeństwie, nauczenie spędzania wolnego czasu, kształcenie u skazanych umiejętności pozwalających na pełnienie akceptowanych ról społecznych oraz przeciwdziałanie poczuciu wykluczenia ze społeczeństwa

Więźniowie długoterminowi

42. Kara długoterminowa w polskiej kodyfikacji prawnej (współcześnie)

- 25 lat pozbawienia wolności

- dożywocie

43. Adaptacja do warunków więziennych

- faza buntu – negatywna ocena wysokości wymierzonej kary, poczucie krzywdy

- faza przystosowania – ma charakter indywidualny i zaczyna się w raz z uprawomocnieniem się wyroku, stają wiec przed koniecznością ułożenia sobie życia w więzieniu

- faza przygotowania skazanego do wolności – wiąże się z napięciem psychicznym związanym z szansą uzyskania zwolnienie warunkowego lub przedterminowego

44. Szanse resocjalizacji

Skazani za przestępstwa seksualne

45. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości wg.KK

- zgwałcenia

- wykorzystanie seksualne osoby bezradnej lub niepoczytalnej

- seksualne wykorzystanie zależności

- seksualne wykorzystanie małoletniego

- uwodzenie małoletniego poniżej 15r.ż

- propagowanie pedofilii

- kazirodztwo

- pornografia

- zmuszanie do prostytucji

- czerpanie zysku z cudzego nierządu

46. Strategie i metody oddziaływań resocjalizacyjnych

Terminologia

47. Pojęcia z zakresu pedagogiki penitencjarnej

Pedagogika penitencjarna – dyscyplina naukowa o wychowaniu, zajmująca się badaniem, projektowaniem, realizacją oddziaływań wychowawczych, opiekuńczych, terapeutyczna, resocjalizacyjna skierowana do osób przebywających w warunkach izolacji