W 07. Dzieciństwo, Płytka IPSIR 2009, Semestr II, Psychologia rozwojowa, WYK z Psych rozwojowej


W. 7.

Periodyzacja rozwoju psychicznego. Okresy życia:

Wczesne, średnie, późne dzieciństwo

(por. Przetacznik - Gierowska M., Tyszkowa M., 1996, t. 1, s. 222-238; Harwas - Napierała B., Trempała J., 2000, t. 2; Turner J. S., Helms D. B., 1999, s. 161-337; Bryant P.E., Colman A. M., 1997)

  1. Wczesne dzieciństwo - od urodzenia do 3 r.ż.

1.1. Wiek niemowlęcy - do 1 roku życia

Faza noworodka - do 1 miesiąca życia

    1. Wiek poniemowlęcy - 2-3 rok życia

  1. Średnie dzieciństwo - wiek przedszkolny - 4 - 6 r.ż.

  2. Późne dzieciństwo - wiek wczesnoszkolny - 7 - 12 r.ż.

  1. Wczesne dzieciństwo - od urodzenia do 3 r.ż.

Faza noworodka:

-Osiągnięcia rozwojowe: 3 m-cu dziecko unosi samo głowę, w 8 m-cu siedzi samodzielnie, w 10 stoi z oparciem., w 12-13 chodzi samo.

-Koordynacja ruchowo - wzrokowa - chwyt dowolny - 4 m-c życia, koniec niemowlęctwa - manipulacja przedmiotem używając dwóch rąk. Do 1 r.z. manipulacja niespecyficzna (ten sam repertuar), po 1 r. ż - specyficzna - turla piłkę, klocki do wiaderka itp.

-Rozwój poznawczy - czynności eksploracyjne, identyfikuje bodźce (przewidywanie i rozumienie, różnicowanie, dostrzega tożsamość przedmiotów

-Do 3 m-ca życia dziecko widzi tylko z bliskiej odległości (21 cm) - brak prawidłowego procesu akomodacji soczewek, widzi twarz matki podczas karmienia. W 12 m-cu życia ostrość wzroku dorównuje ostrości człowieka dorosłego. Kora wzrokowa dostraja się do widzenia binokularnego - dwuocznego.

-Noworodki odróżniają kolor czerwony od zieleni, a w wieku 3 miesięcy odróżniają 4 podstawowe barwy - preferują żółty i czerwony bardziej niż zielony lub niebieski.

-Dzięki czynnościom eksploracyjnym noworodki zdobywają doświadczenia poznawcze, interesują się nowością, tworzą dynamiczne powiązania między spostrzeżeniami, mogą przejść na wyższy etap rozwoju

-Dzieci rozwijające się w ubogim w bodźce społeczne środowisku (dom dziecka) ukierunkowane w 9-12 mcu życia na poszukiwanie osób, a mając dobre relacje społeczne w prawidłowym wychowawczo środowisku mogły skupić uwagę na obiektach i zdarzeniach - większe kompetencje eksploracyjne, a co za tym idzie - poznawcze. W skupieniu uwagi na przedmiocie ważniejsze strategie fizyczne niż werbalne.

-Przejawy procesu odkrywania umysłu (reprezentacja świata dotycząca stanów psychicznych innych ludzi): 3 mc ż. - społeczny uśmiech, 5 mc ż. - różnicowanie ekspresji podstawowych emocji; 7-8 mc ż - lęk społeczny; 9 mc ż - zabawy „daj-masz”- podstawy intencjonalnej komunikacji.

-Przedwerbalne formy komunikacji: płacz, spojrzenia, ruchy ciała, gesty, uśmiech (zadowolenie, sympatia ale też przedłużenie komunikacji z dorosłym). Dzieci reagują na osoby, gdy te zwracają na nie uwagę.

-Rozwój emocjonalny i społeczny niemowlęcia - w 1 mcu reagują na napięcie emocjonalnej osoby je karmiącej, odmawiając jedzenia; w 2 mcu ożywia się w kontakcie z dorosłym gdy ten przemawia pieszczotliwie; w 3 mcu odwzajemnia uśmiech dorosłego; w 4 mcu niezadowolony gdy dorosły nie zwraca na niego uwagi; w 5 mcu strach w stos. do obcych; 7-8 mc zwraca na siebie uwagę gaworząc; 10 mc naśladuje ruchy dorosłego, włączając się do wspólnej zabawy. Stany emocjonalne wyrażane przez dziecko - 1 mc radość i zadowolenie, 3-4 mc - złość i smutek, 7 mc - strach, koniec 1 r.ż. wstyd i nieśmiałość.

-Dla prawidłowego rozwoju poznawczego i społecznego konieczne przywiązanie i prawidłowe środowisko wychowawcze.

-Naśladownictwo u dzieci można wykorzystać do rozwoju czynności samoobsługowych.

Wiek poniemowlęcy:

Dalszy rozwój psychoruchowy a powolniejszy fizyczny - mniejszy przyrost wagi niż wzrostu w 2-3 r.ż. prowadzi do wyszczuplenia sylwetki

* Dalszy proces kostnienia i utrwalenia krzywizn kręgosłupa (lordoz szyjnej i lędźwiowej)

* Rozwój lokomocyjny

* Rozwój emocjonalno-społeczny - lubi naśladować, włączać się w czynności dorosłych - lepiej w 13 mcu ż rozwijają się pod względem zabaw symbolicznych dzieci zachęcane czynnie do zabawy w 5 mcu. Reakcje gwałtowne, związane z zaspokajaniem potrzeb biologicznych. Rozwój emocjonalny zależny od rozwoju ukł. nerwowego. Przewaga procesów pobudzenia nad hamowaniem - zależne od rodzaju temperamentu. Uczucia: zazdrość, duma, poczucie winy, zakłopotanie związane z rozwojem poczucia własnego JA i zrozumieniem sytuacji społecznych. Wzajemność oddziaływań rozwoju poznawczego i emocjonalnego.

  1. Średnie dzieciństwo - wiek przedszkolny - 4 - 6 r.ż.

Podstawowe osiągnięcia tego okresu:

Rozwój somatyczny i motoryczny:

-Dziecko ma wszystkie zęby mleczne, waży ok. 20 kg, mierzy ok. 116-117 cm. Dzieci rosną, wydłużają się, zmiana proporcji ciała, twarzy.

- 4 rodzaje zmian w układzie nerwowym: 1. Postępująca mielinizacja włókien nerwowych, zwł. w płatach czołowych; 2. Wzrost liczby synaps, połączeń neuronalnych i produkcji chemicznych neuroprzekaźników przewodzących impulsy miedzy neuronami; 3. Zmiany w zakresie formy aktywności mózgu - do 5 rż fale theta w fazie czuwania (u dorosłych we śnie), bardziej niż fale alfa (charakterystyczne dla zaangażowanej uwagi), między 5-7 rż ich udział się równoważy; 4. Wzrost synchronizacji aktywności w różnych polach mózgu i koordynacja między płatem czołowym a innymi częściami mózgu. To ważne dla kierowania uwagą, tworzenia planów, refleksji nad własnym zachowaniem, rozwiązywania problemów logiczno-matematycznych.

-Wzrost sprawności motorycznej, proste ruchy łączone w kombinacje ruchowe. Wykonuje kilka czynności ruchowych jednocześnie, potrzebuje ruchu, radość z własnych działań; duma.

-Procesy poznawcze - 1. Sprawność percepcyjna: lepsza integracja sensomotoryczna, rozpoznawanie liter, kopiowanie figur geometrycznych, choć kłopot z proporcjami i wielkością, odległością, perspektywą. Rysunki tematyczne. Wzrasta zdolność rozróżniania barw i odcieni. Stopniowy wzrost zdolności słuchu muzycznego i fonematycznego (dźwięki mowy), będącego podstawa opanowania pisania i czytania różnicowanie obiektów - przedmiotów, rymów. Zdobywanie orientacji w czasie (teraz, JA - egocentryzm czasowy). Obiektywizacja czasu pojawia się z opanowaniem miar czasu. Wg Piageta ok. 12 rż temporalne porządkowanie czasu (prędkość x droga x czas). Orientacja przestrzenna zależy od koordynacji zmysłowej, poczucia stałości obiektów, sprawności lokomocyjnych i manipulacyjnych i umiejętności opisu relacji przestrzennych. 2. zmiany rozwojowe pamięci: wzrasta pojemność pamięci, zwiększa się wiedza o przedmiotach, które dziecko próbuje zapamiętać, pojawiają się skuteczne strategie zapamiętywania, pojawia się zdolność do myślenia o własnych procesach pamięciowych (meta pamięć). 3. Czynności myślowe: szeregowanie, klasyfikowanie, obrazy umysłowe, rozumowanie przyczynowo - skutkowe u dzieci

-Rozwój funkcji symbolicznej: zabawa symboliczna, symboliczna reprezentacja w rysunku

-Dziecięce teorie umysłu

-Sprawność językowa i komunikacyjna: słownictwo (neologizmy), kompetencje narracyjne, umiejętności konwersacji, wiek pytań (synpraktyczne - wynikające z własnego doświadczenia działania 3-6 rż i heurystyczne, zmierzające do uporządkowania wiedzy o świecie.

-Rozwój emocjonalny - ekspresja emocji, ich rozumienie i wzrost świadomości i panowania nad trudnymi emocjami poprzez procedury zaradcze. Porównywanie się z innymi - poczucie własnej wartości

-Rozwój społeczny - socjalizacja : normy, role, wartości i standardy. W wieku przedszkolnym społeczne uczenie się poprzez zabawy, kontakty z rówieśnikami, dziecięce przyjaźnie, zachowania prospołeczne (empatia, udzielanie pomocy, dzielenie się i współdziałanie), negatywne zachowania dziecka (agresja instrumentalna i wroga)

-Moralność dziecka (normy, zakazy, nakazy, reguły, wartości, kształtowanie się sumienia)

-Osobowość dziecka - identyfikacja płci, zdolność do samokontroli - zgodnie z oczekiwaniami autorytetów, dotyczy emocji i odraczania gratyfikacji, co bardzo trudne dla dziecka

-Rozwój obrazu własnej osoby - samoocena: zespół sądów o własnej wartości, na które składają się imię, posiadane rzeczy, codzienne zachowania.

  1. Późne dzieciństwo - wiek wczesnoszkolny - 7 - 12 r.ż.

Cechy charakterystyczne:

-Aktywność ze spontanicznej (zabawa) zmienia się w sterowaną (praca, nauka, obowiązki i normy społeczne)

-Dalszy rozwój funkcji psychicznych i ich integracja umożliwia dostosowanie się do nowych zadań i wymagań

-Nowe środowisko rówieśnicze - szkoła (instytucja wychowawcza, poza rodziną - je wpływy)

-Podjęcie nowej roli społecznej - ucznia

-Nowe zadania rozwojowe: konieczność uporządkowania wiedzy o sobie i świecie, zdobycie umiejętności opanowania i porządkowania wiedzy, opanowanie umiejętności czytania i pisania, wejście w grupę rówieśniczą i znalezienie w niej swego miejsca, osiągnięcie autonomii osobistej i dobrego funkcjonowania w grupie.

-Dojrzałość szkolna : sprawność fizyczna i ruchowa, zwłaszcza w zakresie precyzyjnych ruchów rąk i palców, orientacja w otoczeniu i zasób wiedzy ogólnej, zdolności komunikacyjne, działania intencjonalne (celowe czynności wykonywane do końca), uspołecznienie, dojrzałość emocjonalna na tyle by rozstać się z matką i poradzić z trudnymi emocjami (smutek, lęk, złość) i kontrolować je.

-Wielkość mózgu dziecka 6-letniego to 90 % mózgu człowieka dorosłego

-Problemy: nadmiarowe reakcje wegetatywne, rozwój dysharmonijny (opracowanie działań korekcyjno-kompensacyjnych), poczucie kompetencji lub poczucie niższości, nauka czytania i pisania (koordynacja wzrokowo-ruchowa i akustyczno - werbalna)

-Rozwój procesów poznawczych - uwaga, pamięć, myślenie, uwaga mimowolna, koncentracja, strategie myślenia (dobierane w zależności od czasu, potrzebnego wysiłku, stopnia trudności, objętości, złożoności) i zapamiętywania, rozumienie treści, dobieranie strategii, stadium operacji konkretnych, ale początki formalnego (metapamięć- refleksje nad pamięcią). Myślenie przyczynowo-skutkowe dzięki umiejętności odwracalności czynności i zdolność do decentracji (wiele punktów widzenia, perspektyw i zintegrowanie w złożony stan rzeczy), zdolność do tworzenia sekwencji, serii, klasyfikacji, pojęcia abstrakcyjne i wejście w fazę operacji formalnych (klasyfikacje hierarchiczne i wielowymiarowe sieci relacji)

-Rozwój rozumowania moralnego wg Piageta (5-7 realizm moralny, 8-11 relatywizm moralny; konsekwencją realizmu moralnego - przekonania , że reguły społeczne są zewnętrznego pochodzenia , nienegocjowane, jest immanentna sprawiedliwość (złu towarzyszy zawsze kara) oraz kryterium odpowiedzialności obiektywnej (uzależnienie oceny od skutków a nie intencji sprawcy czy ważności normy). Relatywizm to traktowanie reguł jako umów, mogących się zmieniać, dopuszczenie „szlachetnego kłamstwa”. Około 10-11 rż kształtuje się moralność autonomiczna - postępuję tak nie ze względu na karę, ale ponieważ tak jest słusznie, ja tak uważam. Okres moralnego pryncypializmu - satysfakcję sprawia postępowanie zgodne z normą.

-Dziecko sprawca działań - dziecko zaczyna integrować aktywności nauki, obowiązków, zabawy i zinternalizować standardy związane z wykonaniem tych zadań: trening sprawności, kompetencji, dyscypliny, źródło przyjemności, skuteczności, pokonania przeszkód, stawiania celów, kształtowania nawyków, samooceny, funkcjonowania w rolach, rozumienia reguł, rozwój sprawstwa, zaradności, skuteczności, itp.

-Znaczenie doświadczeń społecznych dla rozwoju dziecka : 1. Rozwój rezultatem aktywnej interakcji z otoczeniem fizycznym i społecznym, 2. Wpływ środowiska na dziecko i dziecka na środowisko, 3. Środowisko to nie rzeczywistość obiektywna ale konstruowana i kreowana przez jego zrozumienie

-Rozwój społecznych relacji z innymi - 1. grupa rówieśnicza a socjalizacja (opinia kolegów ale i własne preferencje i zainteresowania), 2. trening ról społecznych w kontekście wpływu społecznego, 3. Grupa a rozwój kompetencji społecznych - komunikacji, negocjowania, rozumienie , wiedza o ludziach i zjawiskach społecznych, wnioskowanie społeczne, poznawanie i trening nowych zachowań, ról, zależności,

-Kontakty z rówieśnikami a rozwój emocjonalno-społeczny - wiek przedszkolny - jednokierunkowe asystowanie, 6-8 rż- partnerstwo i współdziałanie, 9-12 rż przyjaźń i wymiana wynikająca z wzajemnego zrozumienia.

-Znaczenia akceptacji ze strony rówieśników (atrakcyjność i sukces społeczny lub niepowodzenia społeczne - dystans i osamotnienie)

-Rozwój osobowości - 1. Kształtowanie własnej podmiotowości (plany perspektywiczne, co konieczne - co możliwe, pomysły i działania własne - wpływy społeczne, przyjaźń i więzi grupowe a odrzucenie

-Mechanizmy regulacji osobowości - stawianie celów, panowanie nad własna impulsywnością, wartości, umiejętność wyrażania emocji (samokontrola), kształtowanie zainteresowań, struktur poznawczych, obrazu samego siebie, samo socjalizacja; wpływ środków masowego przekazu, kształtowanie się przekonań i postaw.

Opracowała dr Ewa Kiliszek

Strona1



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
W 08. Adolescencja. Dorosłość, Płytka IPSIR 2009, Semestr II, Psychologia rozwojowa, WYK z Psych roz
W 03. Rodzinne uwarunkowania rozwoju, Płytka IPSIR 2009, Semestr II, Psychologia rozwojowa, WYK z Ps
W 08. Adolescencja. Dorosłość, Płytka IPSIR 2009, Semestr II, Psychologia rozwojowa, WYK z Psych roz
Socjotechnika - skrypt, Płytka IPSIR 2009, Semestr II, FAKULTETY, Wstęp do socjotechnicznych metod o
garki notatki na 07.11, Płytka IPSIR 2009, Semestr I, Prawo karne, Prawo Karne CW Olga Sitarz
Socjologiczne teorie rasy i rasizmu ipsir lista lektur, Płytka IPSIR 2009, Semestr II, FAKULTETY, So
Expose, Płytka IPSIR 2009, Semestr II, FAKULTETY, Wstęp do socjotechnicznych metod oddziaływania
Rozdz. VI Geneza kultury, Płytka IPSIR 2009, Semestr II, FAKULTETY, Antropologia, Nowicka Ewa - Świ
Antropologia - zagadnienia, Płytka IPSIR 2009, Semestr II, FAKULTETY, Antropologia
tekst, Płytka IPSIR 2009, Semestr II, Technologia Informacyjna, Przykładowy kolos
BHP - Pytania, Płytka IPSIR 2009, Semestr I
Wybrane zagadnienia prawa karnego, Płytka IPSIR 2009, Semestr I, Prawo karne, Prawo Karne CW Olga Si
prawo karne - notatki ćiwczenia + wykłady, Płytka IPSIR 2009, Semestr I, Prawo karne
Zasady prawa, Płytka IPSIR 2009, Semestr I, Prawo karne, Prawo Karne CW Olga Sitarz

więcej podobnych podstron