prawo karne - notatki ćiwczenia + wykłady, Płytka IPSIR 2009, Semestr I, Prawo karne


Prawo karne - pojęcia i podziały, nauki z nią związane

Gałęzie prawa karnego:

Prawo karne materialne - określa czyny: będące przestępstwami, kary grożące za popełnienie tych przestępstwa, środki karne i środki zapobiegawcze ( zasady odpowiedzialności karnej)

Prawo karne procesowe - określa reguły postępowania organów państwowych w procesie karnym

Prawo karne wykonawcze - reguluje tryb wykonywania kary oraz uprawnienia osób skazanych

Prawo penitencjarne - przepisy dotyczące kary pozbawienia wolności

Prawo karne skarbowe porusza problematykę odpowiedzialności za wykroczenia i przestępstwa naruszające interesy Skarbu Państwa

Prawo karne wojskowe - wyodrębniona część kodeksu karnego, dotycząca przestępstw wojskowych

Prawo karne międzynarodowe - przepisy wewnętrzna prawa karnego, odnoszące się do przestępstw z elementami obcymi ( popełnione przez cudzoziemców na terenie Polski, lub przez Polaków poza granicami)

Międzynarodowe prawo karne - przepisy prawa międzynarodowego publicznego odnoszące się do zbrodni przeciwko pokojowi, zbrodni przeciwko ludzkości, zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości

Kodeksy:

Gałąź prawa

Kodeks

Prawo karne materialne

Kodeks karny

Prawo karne wykonawcze

Kodeks karny wykonawczy

Prawo karne procesowe

Kodeks postępowania karnego

Prawo karne skarbowe

Kodeks karny skarbowy

Prawo karne wojskowe

Kodeks Karny Art.: 317 - 363

Nauka prawa karnego - wykładnia obowiązujących przepisów, tworzenie zasad prawa

Funkcje prawa karnego

Funkcja sprawiedliwościowa ( retrybutywizm)

Funkcja ochronna

Funkcja kompensyjna:

Kodeks karny Art. 39

Środkami karnymi są: […] 5) Obowiązek naprawienia szkody

Kodeks Karny Art. 295 δ 1

Wobec sprawcy przestępstwa określonego w art… Kodeksy karnego, który dobrowolnie naprawił szkodę w całości, albo zwrócił pojazd lub rzecz mającą szczególne znaczenie dle kultury w stanie nieuszkodzonym, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia

Funkcja gwarancyjna;

Zasady prawa karnego

Zasada odpowiedzialności za czyn człowieka

Zasada winy:

Kodeks Karny Art. 1 δ 3

Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeśli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.

Zasada odpowiedzialności indywidualnej i osobistej

Kodeks karny Art. 55

Okoliczności wpływające na wymiar kary uwzględnia się tylko, co do osoby, której dotyczą

Zasada humanitaryzmu

Kodeks Karny Art. 3

Kary oraz inne środki przewidziane w tym kodeksie stosuje się z uwzględnieniem zasad humanitaryzmu, w szczególności poszanowania godności człowieka

Zasada nullum crimen sine lege

Konstytucja RP Art. 42 ( kodeks karny art. 1)

Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuści się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia

  1. nullum crime sine lege scripta

prawo karne nie tylko musi być nie tylko prawem pisanym, ale musi to być prawo zapisane w specyficznym akcie normatywnym, jakim jest ustawa

  1. nullum crime sine lege carta

ustawodawca powinien tak sformułować przepisy, by jego odbiorca mógł je zrozumieć i ich przestrzegać

  1. zakaz analogi

nie wolno skazać nikogo za czyn podobny do czynu zabronionego

  1. nullum crime sine lege proevia ( lex retro non agit )

ustawa karma wprowadzająca odpowiedzialność karną lub ją zaostrzająca nie może działać wstecz

  1. nulla poena sina lege

kara musi być określona we wcześniej wydanej ustawie

Kryminalizacja

Kryminalizacja - uznawanie przez prowodawce pewnych czynów za przestępstwo lub utrzymanie przestępczości danych czynów.

Penalizacja - zagrożenie przez ustawodawcę jakiegoś czynu karą pozbawienia wolności

Dekryminalizacja - usunięcie cechy przestępczości danego czynu

Depenalizacja - usunięcie zagrożenia jakiegoś czynu karą pozbawienia wolności

Opisowa nauka o kryminalizacji:

Normatywna nauka o kryminalizacji:

Źródła prawa karnego

Źródła prawa karnego:

  1. konstytucja RP

  1. kodeks karny

  • przepisy innych dziedzin prawa

    1. prawo międzynarodowy

    konstytucja RP Art. 91 ust 1

    Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba, że jej stosowanie jest uzależnione od wydania stawy

    Konstytucja RP Art. 91 ust 2

    Umowa międzynarodowa ratyfikowana ma pierwszeństwo nad ustawą, jeśli ustawy tej nie da się pogodzić z umową

    1. rozporządzenia prezydenta

    2. dekrety z mocą ustawy

    3. prawo precedensu

    Wykładnia przepisów prawa karnego

    Wykładnia językowa prawa karnego - Odwołuje się do słów użytych w tekście ustawy, jest rodzajem wykładni stosunkowo najbardziej dostępnym dla nie prawników

    Wykładnia teologiczna ( celowościowa) prawa karnego - Odwołuje się do celu i sensu przepisów

    Wykładnia systemowa prawa karnego - Odwołuje się do umiejscowienia przepisu w systemie danego gałęzi prawa

    Obowiązywanie Polskiej ustawy karnej w czasie, miejscu i co do osób

    Obowiązywanie ustawy karnej w czasie:

    Kodeks karny Art. 6

    1. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był zobowiązany

    Kodeks karny Art. 4

    1. Jeśli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeśli jest względniejsza dla sprawcy

    Kodeks karny Art. 4

    4. jeśli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźba kary, skazanie ulega zatarciu z mocy prawa

    Ustawy epizodyczne - ustawy obowiązujące jedynie przez określony czas w związku z nadzwyczajnymi sytuacjami faktycznymi (wojna, klęska żywiołowa) polskie prawo karne nie reguluje sytuacji stosowania tych ustaw po ich wygaśnięciu w stosunku do osób, do których nie zdążono wyciągnąć konsekwencji w czasie obowiązywania ustawy.

    Obowiązywanie ustawy pod względem miejsca i osób

    Moc prawna orzeczeń zagranicznych:

    Definicja przestępstwa

    Przestępstwo - czyn człowieka zabroniony przez ustawę pod groźbą kary jako zbrodnia lub występek, bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy

    Kodeks Karny Art. 1

    2. Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma

    Czyn

    Ustawowe znamiona ( przedmiot ochrony, strona przedmiotowa ze związkiem przyczynowo - skutkowym, podmiot, strona podmiotowa)

    Ustawowe znamiona przestępstwa - cechy, które musze występować w czynie sprawcy, by można było przypisać mu popełnienie określonego typu przestępstwa

    Znamiona opisowe:

    Znamiona oceny;

    Wina - zachodzi wtedy, gdy możemy sprawcy postawić zarzut z popełnienia danego czynu

    Strona podmiotowa przestępstwa - zamiar popełnienia przestępstwa albo lekkomyślność lub niedbalstwo. ( postacie strony podmiotowej nazywa się formami winy)

    Okoliczności wyłączające winę:

    Kodeks Karny Art. 31

    Nie popełnia przestępstwa, kto z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem

    Kodeks Karny Art. 28

    Nie popełnia umyślnie czynu zabronionego, kto pozostaje w błędzie, co do okoliczności stanowiącej jej znamię

    Kodeks Karny Art. 318

    Nie popełnia przestępstwa żołnierz, który dopuszcza się czynu zabronionego będącego wykonaniem rozkazu, chyba, że wykonując rozkaz umyślnie popełni przestępstwo

    Kodeks Karny Art. 26

    Nie popełnia przestępstwa ten, kto ratując dobro chronione prawem [...] poświęca dobro, które nie przedstawia wartości oczywiście wyższej do dobra ratowanego.

    Wina w prawie karnym materialnym jest personalną zarzucalnością popełnionego czynu. Granice tej zarzucalności określa ustawa, ustanawiając przesłanki winy i wskazując okoliczności wyłączające winę

    Teorie winy:

    Bezprawność i środki ją wyłączające

    Bezprawności - sytuacja, gdy jakiś czyn wypełnia znamiona określonego typu przestępstw, a inne przepisy prawa karnego lub przepisów innej dziedziny prawa zezwalają w pewnym zakresie na zachowanie wypełniające znamiona przestępstwa.

    Przestępstwo nieumyślne - czyn wypełniający znamiona przestępstwa, który był rezultatem nieostrożnego zachowania się sprawcy.

    Środki wyłączające przestępczość czynu:

    Podziały przestępstw

    Podział wg wagi przestępstwa:

    Podział wg formy winy;

    Podział wg formy czynu;

    Podział wg znamion skutku:

    Podział wg typów przestępstw:

    Podział wg typów ścigania:

    Podział wg przedmiotu ochrony

    Struktura przestępstwa:

    Formy stadialne i zjawiskowe

    Formy stadialne przestępstwa:

    Formy zjawiskowe przestępstwa;

    Pojęcie kary i jej teorie

    Kara - osobista dolegliwość ponoszona przez sprawcę jako odpłata za popełnione przestępstwo, wyrażająca potępienie popełnionego przez niego czynu i wymierzana w imieniu państwa przez sąd.

    Teorie kary:

    System kar

    Katalog kar:

    1. grzywna