Wykład VI - „Relacje między terapeutą a pacjentem”:
Podstawy komunikacji interpersonalnej, komunikacja werbalna:
Język (+ terminologia),
Znaczenie symboliczne,
Zróżnicowanie miedzy płciami,
Powiązanie z percepcją,
Terminologia (medyczna, kulturowa, slangowa)
Komunikacja niewerbalna „mowa ciała”:
Międzynarodowy słownik gestów, (tak oznacza nie w Bułgarii)
Wywieranie wrażenia,
Czynnik Janusa (Janus - jedno z najstarszych bóstw rzymskich, opiekun bram, przejść i mostów, bóg wszelkiego porządku. Wyobrażony z 2ma twarzami patrzącymi w przeciwne strony (jedna w przeszłość 2ga w przyszłość). Jedyne z głównych bóstw rzymskich na mające odpowiednika greckiego (…) świątynie Janasa w kształcie bramy stoją na Forum Romanum otwierano tylko w czasie wojny. Symbol rozdwojenia, dwuznaczności - janusowe oblicze).
Mowa ciała.
Bariery w komunikacji:
Osądzanie, ocenianie, moralizowanie,
Stawianie zbyt wielu lub niewłaściwych pytań,
Unikanie empatii (odwracanie uwagi, pomniejszanie…)
Relacje, których należy unikać:
Komunały - „wszyscy cierpimy”, „takie one są”, ignorowanie, zbyt długie mówienie, obwinianie, żartowanie.
Rola wyglądu i cech fizycznych w komunikacji:
Uroda, atrakcyjność, ubiór, zapach, mimika,
Zachowania „ciepłe”:
Kontakt wzrokowy, uśmiech, potakiwanie, ekspresywne gesty, przysuwanie się.
Zachowania „chłodne”:
Zimne spojrzenie, udawanie ziewania, marszczenie brwi, odsuwanie się, patrzenie na sufit, uciekanie wzrokiem w bok.
Behavior observation Rekord Sweet:
Postawa ( wyprostowana, zgarbiona, skurczona…),
Chód (pewny, szybki, niepewny, chwiejny),
Siedzenie (wygodne, sztywne, skokowe),
Spojrzenie (unikowe, kontakt bezpośredni, ukradkowe),
Głos (cichy, namiętny, krzykliwy),
Mówienie (płynne, niepewne, gadatliwość),
Uwaga (roztargnienie, wysiłkowa),
Współpraca (znudzenie, zainteresowanie, zaczepność).
Pacjent, wiedza o chorobie:
Media, potoczne opinie, inni pacjenci, służba zdrowia.
Oczekiwania pacjenta:
Racjonalne, szybkie leczenie, „koncert życzeń”, poznawcze, dziecięce.
Typologia pacjentów:
Zależni, trudni, domagający się, agresywni, hipochondryczni, uwodzicielscy, sztywni, histeryczni, dramatyzujący.
Mechanizmy obronne:
Pomniejszanie, zaprzeczenie, wyolbrzymianie, konwersja - ucieczka w obawy, regresja - zachowania dziecięce - płacz, racjonalizacja.
Terapeuta - optymalna osobowość:
Empatia, fachowość, pogoda ducha, znajomość Ja (własnego).
Relacje z pacjentem:
Ie wrażenie, miejsce, kontakt wzrokowy, kontakt pozawerbalny, empatia, funkcja informacyjna (pacjent zapamięta 30% informacji), akceptacja.
Typowe błędy:
Ie wrażenie, kierowanie się sympatią, antypatią, zdawkowe komentowanie, pomniejszanie cierpienia, ocenianie, projekcja własnych problemów,
Efekt halo (osoby lubiane postrzegane pozytywne),
Efekt „diabelski” (osoby nie lubiane postrzegane negatywnie),
Efekt łagodności (matkowanie pacjentom),
Zjawisko Polyanny (naiwne widzenie w świecie tylko dobrych cech).
Zespół „wypalenia się”:
Emocjonalne wyjałowienie, deprecjonowanie innych, cynizm, drażliwość, apatia, zanik entuzjazmu.
Trening wybranych relacji:
Pacjent mówi, że przysłała go partnerka…
Pacjent neguje wartość leku…
Pacjent powołuje się na informację z mediów…
Pacjent powołuje się na „fakty z życia”,
Pacjent oczekuje deklaracji, co do czasu trwania leczenia.
Pacjent ocenia powiązania lekowe z firmami farmaceutycznymi.
Awersja seksualna (wstręt):
Perspektywa kontaktu seksualnego z parterem powoduje niechęć, obawę, lęk w stopniu wystarczającym by uniknąć stosunku.
Obraz zaburzony:
Istnieje kilka poziomów tego zaburzenia:
Niechęć do kontaktów seksualnych z partnerem (K),
Niechęć do bliskości intymnej,
Niechęć do osoby partnera,
Niechęć do partnera i osób tej samej płci co partner,
W bardziej nasilonych przypadkach poza niechęcią i lękiem mogą pojawić się wymioty, nudności, agresja czynna.
Typowe przyczyny:
Zaburzone relacje między partnerami,
Reakcje na zdradę partnera, jego zaniedbanie higieniczne (K),
Następstwo długotrwałych zaburzeń seksualnych partnera,
Proponowanie przez partnera zachowań seksualnych ocenianych jako dewiacyjnych,
Rygoryzm religijny.
Leczenie:
Psychoterapia (często nie skuteczna) mniej niż 40%.
Brak radosnego przeżywania:
Podczas kontaktów seksualnych pojawiają się reakcje genitalne, lecz nie towarzyszy jej przyjemne wrażenie.
Typowe przyczyny:
Depresja, rozczarowanie jakością sztuki miłosnej, brak atrakcyjności partnera, przesyt seksem, traktowanie współżycia jako obowiązku małżeńskiego, romans z bardziej aktywnym partnerem.
Leczenie:
Polega na usunięciu przyczyny zaburzenia.
Zaburzenie podniecenia seksualnego u kobiet:
Brak nawilżenia pochwy i nabrzmienia warg sromowych.
Warianty:
Nie ma nawilżenia pochwy w żadnych okolicznościach,
Zwilżenie pochwy może się pojawić, ale trwa zakrutko by umożliwić immisję członka,
Zwilżenie pochwy pojawia się tylko w pewnych sytuacjach np. z danym partnerem…
Typowe przyczyny:
Zaburzenia hormonalne, menopauza, zaburzone relacje partnerskie, lęki, współżycie seksualne w warunkach zakłóconej intymności, poczucie winy towarzyszące kontaktom seksualnym, leki przeciwdepresyjne, rozczarowanie osoba partnera, współżycia seksualnego.
Leczenie:
Optymalne jest usunięcie przyczyny zaburzenia,
Zalecana jest terapia kompleksowa: psychoterapia, metody treningowe, leki hormonalne, leki pobudzające seksualnie (apomorfina, viagra), w Polsce - Vamea.
Zaburzenia orgazmu:
Orgazm albo wcale nie występuje, albo jest bardzo opóźniony,
Zaburzenie może mieć charakter: Pierwotny (nigdy nie było orgazmu), wtórny, sytuacyjny, ogólny.
Zaburzenie orgazmu u mężczyzn (wytrysk opóźniony lub brak) - w Polsce 7,6%.
Typowe przyczyny:
Biologiczne (wady wrodzone, hormonalne),
Młodzi mężczyźni - psychiczne (lęki, zaburzone relacje partnerskie, rygoryzm religijny, uwarunkowania masturbacyjne).
Leczenie:
Stosuje się metody treningowe, elektrostymulację, masaże z zastosowaniem wibratorów, leki pobudzające seksualnie, psychoterapię.
Utrudnia leczenie:
Utrwalony rygoryzm religijny, nietypowe uwarunkowania z aktywności masturbacyjnej, preferencje homoseksualne u żonatych mężczyzn.