POLITECHNIKA LUBELSKA
WYDZIAŁ ELEKTRYCZNY
Sprawozdanie z praktyk dyplomowych odbytych
w
Kopalni Węgla Kamiennego „Bogdanka”
przez Krzysztofa Brutta
Lublin, 1995
W czasie praktyki dyplomowej odbytej przeze mnie w Kopalni Węgla Kamiennego „Bogdanka” zostałem zapoznany z budową, a także z wieloma sprawami dotyczącymi użytkowania i administrowania tworzonej sieci komputerowej. Zakładowa sieć komputerowa została stworzona w celu usprawnienia i zautomatyzowania czynności, które może wykonać komputer wyposażony w niezbędne do tego celu narzędzia (oprogramowanie), a docelowo stanie się elementem zintegrowanego systemu zarządzania przedsiębiorstwem. Sieć komputerowa połączy stacje robocze zlokalizowane w większości budynków zakładu (szczegółowe dane zawiera projekt sieci komputerowej przedsiębiorstwa). Serwerami są 2 komputery firmy ICL pracujące na procesorach PENTIUM obsługujące zespół pięciu twardych dysków o pojemności 512MB każdy, zaś stacjami roboczymi najczęściej są komputery z procesorem 486. Jako sieciowy system operacyjny został wykorzystany system NetWare v4.02 firmy Novell. Jego istotną nowością są Usługi Bazy Obiektowej NetWare (NWS-NetWare Directory Services). Są to usługi stosowane do uzyskiwania dostępu do innych usług sieciowych i ich zasobów oraz do zarządzania nimi. Podstawowymi zaletami Baz NDS są:
- Globalna baza danych, umożliwiająca centralny dostęp i zarządzanie informacjami sieciowymi, zasobami i usługami,
- Standardowa metoda zarządzania, oglądania i dostępu do informacji sieciowych, zasobów i usług,
- Logiczna organizacja zasobów sieciowych, która jest niezależna od postaci fizycznej czy rozmieszczenia sieci,
- Dynamiczne przyporządkowanie obiektu do fizycznego zasobu, do którego obiekt się odnosi,
- Podział bloku na mniejsze części w zależności od wielkości pliku.
W celu zapewnienia dużej szybkości pracy sieci oraz otwartości systemu na poziomie sprzętowym i transmisji, do połączeń stacji został zastosowany standard Ethernet. Wyjątkiem są połączenia ze stacjami zlokalizowanymi w budynkach, do których prowadzenie okablowania jest ekonomicznie nieuzasadnione, bądź utrudnione. W takich przypadkach został wykorzystany mechanizm zdalnych stacji roboczych, pracujących w oparciu o serwer komunikacyjny i oprogramowanie NetWare Access Services. Połączenie poszczególnych stacji roboczych wewnątrz budynku zrealizowano przy użyciu nieekranowanej skrętki, natomiast między budynkami użyto kabla światłowodowego. Do połączenia zdalnych stacji roboczych z serwerem komunikacyjnym została wykorzystana istniejąca sieć teletechniczna Kopalni. W Kopalni przewidziano korzystanie ze stacji dyskowych i bezdyskowych.
Przy projektowaniu sieci komputerowej przewidziano możliwość zwiększenia w przyszłości liczby serwerów oraz stacji roboczych, w miarę wzrostu zapotrzebowania na usługi sieciowe.
W kopalni zapoznałem się również z podstawowymi czynnościami niezbędnymi do uruchomienia sieci Novell. Jedną z podstawowych czynności jest instalacja karty sieciowej w komputerze. Karta sieciowa umożliwia podłączenie komputera do sieci. Jej instalacja polega na fizycznym umiejscowieniu jej w komputerze i dołączeniu do niej oprogramowania-sterownika karty, np. 3COM. Przy instalacji sterownika karty możemy sami podawać poszczególne parametry karty, lub dokonać autokonfiguracji. Następnie należy zainstalować oprogramowanie stacji użytkownika. W tym celu należy utworzyć za pomocą dyskietek instalacyjnych stację kliencką - na dysku użytkownika powstanie katalog NWCLIENT, który zawiera jednocześnie konfigurację karty sieciowej z takimi jej parametrami, jakie zostały podane podczas jej instalacji. Po przeprowadzeniu tych czynności dany komputer może współpracować z siecią, korzystać ze znajdującego się tam oprogramowania.
Aby pracownicy mogli wykonywać zlecone im zadania wykorzystując stacje robocze, trzeba jeszcze założyć im tzw. konta sieciowe. Oprogramowanie sieciowe NetWare v4.02 firmy Novell umożliwia zakładanie tych kont zapewniając różne możliwości i ograniczenia dla użytkownika. Do zakładania kont jest upoważniony tylko administrator sieci, który ma dostęp do oprogramowania administratora sieci umożliwiającego m.in. tworzenie kont. Ponieważ zostałem zapoznany z tą procedurą, przedstawię jej najistotniejsze elementy. Poniższe opcje umożliwiają:
Identyfication - wprowadzenie nazwy użytkownika (tzw. login name) oraz jego danych personalnych,
Enviroment - określenie środowiska pracy,
Login Restriction - ograniczenie liczby połączeń oraz nałożenie wymogu opłaty za pracę w sieci komputerowej na użytkownika,
Password Restrictions - zakładanie hasła i wymusza posługiwanie się nim podczas logowania się do sieci; administrator ma także prawo do narzucenia użytkownikowi konieczności zmiany hasła co pewien czas,
Login Time Restriction - ograniczenie czasu zalogowania z dokładnością do pół godziny,
Print Job Configuration - konfigurację zadań drukarskich,
Network Address Restrictions - ograniczenie możliwości zalogowania się danego użytkownika tylko z jednego lub kilku komputerów na podstawie ich adresu sieciowego,
Login Script - automatyczne wykonanie zestawu poleceń startowych podczas każdorazowego procesu łączenia się użytkownika z serwerem,
Rights to Files and Directories - określenie praw dostępu (bądź zabrania dostępu) do plików i katalogów,
Group Membership - określenie przynależności użytkownika do grupy użytkowników łącznie z ich uprawnieniami,
Postal Address - wprowadzenie danych użytkownika,
Account Ballance - narzucenie płatności na korzystanie z usług sieciowych (przy sieciach komercyjnych).
W zależności od tego czy dana stacja robocza posiada dysk czy też nie instalacja procedur włączających do systemu NetWare jest przeprowadzana na dysku lub jest instalowana na serwerze plików.
Należy zwrócić tutaj uwagę na szereg ograniczeń nakładanych na użytkowników, które uniemożliwiają korzystanie z zasobów sieciowych osobom niepożądanym i zwiększają ich bezpieczeństwo.
Zapoznałem się też z wcześniej wykorzystywanym komputerem typu ODRA i MERA. ODRA aktualnie jest ona wykorzystywana tylko do transmisji danych z taśm magnetycznych na dyski serwera. Natomiast MERA służyła do wprowadzania danych na taśmy magnetyczne.
Jednym z elementów systemu sieciowego zostaną czytniki rejestracji czasu pracy. W czasie praktyki zapoznałem się z czytnikiem GL-03 oraz systemem rejestracji czasu pracy, który jest przeznaczony do obsługi zautomatyzowanego procesu ewidencji czasu pracy. Powyższy system ma m.in. za zadanie:
- rejestrowanie wejścia/wyjścia pracownika,
- informowanie pracownika o czekającej na niego informacji,
- wprowadzenie danych o czasie nieprzepracowanym,
- przekazywanie danych do zakładowego systemu zarządzania,
- zabezpieczenie rejestracji przez dublowanie zapisu na dyskach,
- przepisywanie danych do awaryjnego banku danych.
Czytnik rejestruje informację zakodowaną w postaci otworów na karcie ewidencyjnej. Może on w różny sposób interpretować rejestrację pracownika w zależności od ustawienia mikroprzełącznikami jego funkcji, np. przyjście do pracy, wyjście służbowe, wyjście z pracy. Uruchomienie czytnika polega na doprowadzeniu do niego napięcia zasilającego i ustawieniu mikroprzełącznikami prędkości transmisji oraz jego funkcję.
Kontroler grupowy czytników wykonany w postaci karty interfejsu zapewnia łączność zespołu czytników z rejestratorem oraz siecią komputerową. Driver kontrolera pozwalana przekazanie danych pracownika z czytnika (karty) do komputera obsługującego system rejestracji czasu pracy i dalej do sieci (przy pracy w sieci). Do komputera można podłączyć maksymalnie 64 czytniki stanowiące 16 grup.
W celu przygotowania kontrolera do pracy należy ustawić żądany adres karty i numer przerwania oraz przyłączyć linie transmisyjne poszczególnych grup transmisyjnych do złącza wejściowego.
W czasie praktyk poznałem też budowę i funkcję automatycznej centrali telefonicznej HYBREX AX-32. Istnieje możliwość programowania jej funkcji przy użyciu specjalnego programu komputerowego lub specjalnych telefonów systemowych. Można też przypisać pewnym klawiszom żądane numery abonenckie, daje to możliwość tzw. „szybkiego połączenia”.
Zwiedziłem też pokój dyspozytora, do którego przesyłane są sygnały z czujników rozmieszczonych na terenie całej kopalni informujące o stanie bezpieczeństwa w poszczególnych rejonach. Sygnały te są zbierane przez automatyczną centralę alarmową ACA-80. W przypadku wystąpienia alarmu uruchamia ona automatycznie rejestratory magnetyczne. Rejestratorami tymi są 4 sekcje podwójnych magnetofonów o niestandardowym zapisie informacji. Magnetofony te umożliwiają zapis na zwykłej kasecie magnetofonowej przy czym na jednej ścieżce zapisywana jest treść rozmów, polecenia dyspozytora, a na drugiej zaś data oraz bieżący czas.
Centrala umożliwia również wydawanie przez dyspozytora komunikatów dla większej ilości odbiorców, sygnału przywołania oraz sygnału pożarowego. Do przesyłania tych sygnałów służą specjalne głośniki w obudowie ognioszczelnej, które mogą pracować również jako mikrofony.
System kontroli parametrów służy do sygnalizacji pracy różnych urządzeń, np.: taśm, pomp, wentylatorów itp.. W przypadku awarii kontrolowanego urządzenia system informuje dyspozytora o zaistniałym uszkodzeniu. Umożliwia to szybkie reagowanie na zaistniałą sytuację.