Źródła energii do pracy mięśniowej podczas wysiłków krótko-, średnio- i długotrwałych:
- wysiłki krótkotrwałe: system fosfagenowi (ATP-CP) np. bieg na 100 m, czas trwania 6-10 sekund, ten rodzaj wysiłku ocenia się na podstawie wyskoku dosiężnego (PAP = peak anaerobie Power)
- wysiłki o średnim czasie trwania: glikoliza beztlenowa, np. bieg na 400m, 500m, uruchamiana po kilku sekundach wysiłku , trwa do kilku minut, ocena na podstawie testu Wingate ( czyli tej jazdy na rowerze na maxa, po czym wciska się na kierownicy przycisk i zaczyna się jazda z obciążeniem przez 30 sekund)
- wysiłki długotrwałe: system tlenowy=glikoliza tlenowa, np. bieg maratoński czyli sport na długie dystanse, czas trwania - godziny (nie ma ograniczeń czasowych, ale musi być mała int. Wysiłku), ocena na podstawie określenia pułapu tlenowego
Wydatek energetyczny. Definicja. Metody oceny.
- wydatek en: ta część energii chemicznej organizmu, która zamienia się na ciepło i pracę mechaniczną w związku z wykonywaniem pracy. Ważne! wydatek energetyczny jest NETTO! Czyli po odjęciu przemiany spoczynkowej
- metody oceny:
a). można go oszacować bo można zmierzyć ilość ciepła prod. Przez organizm i wiemy ze im wieksze pochałanienie tlenu tym wieksza praca (metoda Lehmanna WE = A + B ),
b) jeśli wiemy ile minut było na określoną czynność to wykonujemy: liczba minut x koszt kcal danej czynności i gotowe.
Wysiłkowe zmiany częstości akcji serca, ciśnienia tt. Krwi, wentylacji płuc i pochłaniania tlenu.
a) praca bb. Lekka/ spoczynek:
- pochłanianie tlenu: 0.25-0.3 l/min
- wentylacja płuc: 6-7 l/min
- tętno: 60-70 / min
- CTK: 120/80
b) praca krańcowo ciężka/sport
- pochłanianie tlenu: 2.4-4.0 l/min
- went. Płuc: > 60 l/min
- tętno: 220 - wiek
- CTK: dla wysiłku statycznego > 200/do 160, dla wysiłku dynamicznego > 200/ 80
wydolność fizyczna:
- jest to cecha organizmu pozwalajaca na:
Dobre tolerowanie pracy fizycznej, szybką restytucje powysiłkową i tolerowanie zmian w środowisku wewn. I zewn. Najpowszechniej stosowanym wskaźnikiem wydolności fizycznej jest tzw. Pułap tlenowy (moc tlenowa, moc aerobowa). Ten pułap to = największa ilość tlenu jaką organizm jest w stanie sobie przyswoić w jednostce czasu. Pomiar w czasie max. Wysiłku, wyrażąny zwykle w l/min lub ml/min/kg
Opisać zasady przeprowadzania prób wysilkowych:
- trzeba właściwie poinformować pacjenta
- musi być zgoda pacjenta
- stop - na żądanie badanego
- ubranie sportowe, aby nie kumulować ciepła
- przy obciążeniu max - musi być zaplecze reanimacyjne i lekarz, a przy submax. Lekarz musi być w pobliżu
- stop, gdy: świsty astmy, furczenia, CTK > 250/120, brak wzrostu tętna przy ciągłym wzroście obciążenia, 17 w skali Borga, w EKG-arytmie, dodatkowe skurcze, zblednięcie, sinica
Pułap tlenowy-pomiar i predykcja:
- pomiaru dokonuje się w czasie wysiłku maksymalnego:
„+” -mamy wartość rzeczywistą
„-„ - trzeba obciążyć max.
- predykcja w czasie wysiłku submax. (gdy tętno przyspiesza do 120-170), wróżenie z fusów czyli jakie byłoby pochłanianie tlenu w warunkach max.
„+” - nie trzeba obc. Max
„-„ - wynik nie jest dokładny
i 8. ??? - zostawiam Pawłowi Lichocie
9. Podstawowe wskaźniki spirometryczne:
TV - objętość oddechowa
IRV - zapasowa objętość wdechowa
ERV - zapasowa objętość wydechowa
RV - objętość zalegająca
IC - pojemność wdechowa
FRC - pojemność zalegająca czynnościowa
VC - pojemność życiowa
TLC - całkowita pojemność płuc
Zainteresowani z pewnością znajdą wykres w którymś z tomów do fizjologii…
10. Obliczyć intensywność (w litrach tlenu/min) możliwego wysiłku długotrwałego dla osoby o pułapie tlenowym 80 ml/kg/min, masie ciała 50 kg i AT na poziomie 50% pułapu tlenowego. ( od razu uspokajam, gdy dr Pokorski zobaczył, że nie wiemy jak się do tego zabrać, sam rozwiązał zadanie i powiedział, że raczej nie da nam takiego pytania , na wszelki wypadek podaje jednak sposób rozwiązania)
Pułap = 80ml/kg/min
Masa ciała = 50 kg
Mnożymy pułap i mase ciała, wychodzi 4000ml/min (bo kg jakoś się poskracały) czyli 4l/min a mamy mieć z tego 50 % więc wychodzi 2l/min.