Wpływ treningu wytrzymałościowego na funkcjonowanie
układu oddechowego.
Adaptacja wysiłkowa układu oddechowego wynikająca z
treningu o charakterze wytrzymałościowym powoduje
zmianę wentylacji minutowej w zaleŜności od
intensywności wykonywanego wysiłku.
- U osób wytrenowanych podczas wysiłku o intensywności
submaksymalnej wentylacja płuc (VE) jest mniejsza niz u osób
niewytrenowanych w przypadku wysiłku o takim samym koszcie
energetycznym (wyrazonym w ilości pobieranego tlenu, VO2).
- U osób wytrenowanych stosunek wentylacji do ilości pobieranego
tlenu (VE/ VO2) jest mniejszy niz u osób niewytrenowanych.
• Po treningu zmniejsza się u osób wytrenowanych częstotliwość
oddechów w spoczynku, a w czasie wysiłku fizycznego przyrost tej
częstotliwości jest u nich mniejszy niz u osób niewytrenowanych.
• Zwiększa się natomiast głębokość oddechów.
Wzrost wentylacji związany z wysiłkiem u osób
wytrenowanych jest więc przede wszystkim efektem
pogłębienia oddechów, w mniejszym natomiast stopniu
ich przyspieszenia.
- Zjawisko to, jak równiez opisane powyzej zmniejszenie
stosunku (VE/ VO2) u osób wytrenowanych, w
znaczący sposób poprawia ekonomikę pracy mięśni
oddechowych, zuzywających dzięki temu znacznie
mniej tlenu, który moze być kierowany do pracujących
mięśni.
- U osób wytrenowanych zmęczenie mięśni
oddechowych pojawia się później i jest mniej nasilone.
• Opisane zmiany są efektem oddziaływania
treningu o charakterze wytrzymałościowym
na mięśnie oddechowe.
- Po 20 tygodniach treningu o tym charakterze
dochodzi do wzrostu wytrzymałości i siły mięśni
oddechowych.
- Wzrasta ruchomość klatki piersiowej.
- Wzrost aktywności enzymów metabolizmu
tlenowego w mięśniach oddechowych.
Wpływ treningu tlenowego na mięśnie
oddechowe przejawia się w:
- 1) zmniejszeniu wydatku energetycznego na
pracę mięśni oddechowych;
- 2) mniejszym wytwarzaniu mleczanu przez
mięśnie oddechowe podczas długotrwałej
pracy o wysokiej intensywności;
- 3) nasileniu się utylizacji mleczanu jako
substratu energetycznego w mięśniach
oddechowych.
Przyrost siły mięśni oddechowych i nasilenie ruchomości
klatki piersiowej powoduje u osób wytrenowanych, wzrost
maksymalnej wentylacji dowolnej (MVV), natęzonej
objętości wydechowej jednosekundowej (FEV1) oraz
pojemności Zyciowej płuc (VC).
- Nie stwierdza się zmian całkowitej pojemności płuc (TLC),
→ wzrost pojemności Zyciowej odbywa się kosztem
zmniejszenia objętości zalegającej (FRC).
• Po treningu wytrzymałościowym obserwuje się
zwiększenie spoczynkoweji wysiłkowej pojemności
dyfuzyjnej płuc.
- Wynik wzrostu hematokrytu oraz nasilenia perfuzji tkanki
płucnej w wyniku zwiększonej pojemnosci minutowej serca.
- Poprawie ulega takze stosunek wentylacji płuc do perfuzji.
Wpływ wysiłku fizycznego na wydzielanie hormonów
przedniego płata przysadki.
Przysadka
• Wysilek fizyczny ›zwiekszenie
wydzielania hormonów przedniego
plata przysadki, m.in. hormonu
wzrostu (GH), ACTH, hormonu
tyreotropowego (TSH), prolaktyny
(PRL) i ß -endorfiny.
• Reakcje te wyzwalane s za po rednictwem
odpowiednich hormonów podwzgórzowych.
• Ich sekrecja stymulowana jest w wyniku:
1.projekcji impulsów z o rodków ruchowych lub
innych struktur mózgowych do podwzgórza
2.dzia³ania mechanizmu odruchowego inicjowanego
draznieniem receptorów obwodowych, np.
ergoreceptorów w miesniach.
Intensywnego lub dlugotrwaly
wysilek ›wzrost wydzielania
wazopresyny.
-Do jej zwiekszonego wydzielania
przyczynia sie wzrost osmolalnosci
osocza oraz spadek centralnego
cisnienia zylnego - w przypadku
znacznej utraty wody z potem.
Znaczenie zwiększenia stężenia hormonu wzrostu w
czasie wysiłku.
Hormon wzrostu
• Wysilek fizyczny jest silnym bodzcem
pobudzajacym wydzielanie GH.
• Stzenie podczas wysilków -przekracza10-
20 x poziom spoczynkowy.
• Reakcja zalezy od intensywnosci i czasu
trwania wysilku.
- Pojawia się po 5 - 10 min pracy.
GH - dzialanie
• Hormon wzrostu pobudza syntez bialek,
zwlaszcza w miesniach, oraz kolagenu w tkankach
łacznej, kostnej i chrzestnej.
• Warunkuje liniowy wzrost ciala.
• Oddzialywanie GH na metabolizm bialkowy - za
po rednictwem somatomedyny, czyli insulino-podobnego
czynnika wzrostu-1 (IGF-1 - insuline-like
growth factor-1).
- Mozliwy jest bezposredni wplyw GH na komórki
mieniowe.
• Hormon wzrostu bierze udzia³ w:
- syntezie bialek organizmu;
- przemianie weglowodanów;
- przemianie tluszczów;
- przemianie mineralnej.
Znaczenie zwiekszenia stezenia GH w
czasie wysilku.
• GH wspóldziala w mobilizacji substratów
energetycznych - nasilenie glikogenolizy i
glukoneogenezy w watrobie oraz lipolizy w
tkance tluszczowej.
• Dzialanie istotne podczas wysilków
dlugotrwalych, pojawia si po uplywie 30 -120
min od momentu zwiekszenia stezenia
hormonu we krwi.
Mechanizm odpowiedzialny za
wysilkowy wzrost wydzielania GH
• Maks. wzrost stezenia GH jest bezposrednio
poprzedzony wzrostem poziomów adrenaliny i
noradrenaliny w surowicy.
• Zwiekszenie uwalniania GH przez przysadk
moze być takze wynikiem hamowania
somatostatyny przez ß -endorfiny.
- Uwalnianie ß -endorfin do krwiobiegu roznie znacz co
w czasie wysilku fizycznego.
Wpływ wysilku fizycznego o typie
wytrzymałościowym na stęzenie
hormonu wzrostu w surowicy
• Wysi³ek fizyczny o typie wytrzyma³o ciowym
nasila wydzielanie hormonu wzrostu przez
przysadk mózgow .
- Zjawisko to wystepuje w czasie wysilku i
bezposrednio po jego zakonczeniu.
- Wzrost stezenia GH w surowicy wykazuje zaleznosc
od czasu trwania i intensywno ci wysilku.
- Pojawia się gdy wysilek fizyczny trwa dluzej ni 10
minut.
• U osób w wieku podeszlym wzrost
steenia GH po wysilku fizycznym jest
okolo 4-6 razy mniejszy, ni u osób
mlodych.
• U osób otylych - mniejsze ni u osób
szczuplych maks. powysilkowe warto ci
GH.
Wplyw wysiłku fizycznego o typie siłowym
na stężenie hormonu wzrostu w surowicy
• Wysilek fizyczny o typie silowym
zwieksza stezenie GH w surowicy krwi.
- Powysilkowe stezenie GH zalezy od
intensywnosci wysilku.
- Wzrost stezenia GH w surowicy jest tym
wiekszy, im wiekszy jest udzial glikolizy bez
tlenowej w pokrywaniu zapotrzebowania
energetycznego w czasie wysi³ku.
Wpływ wysiłku fizycznego na uwalnianie i działanie
hormonów trzustkowych.
Hormony trzustkowe
Insulina (B)
Glukgon (A)
Somatostatyna (D)
Polipetyd trzustkowy (F
lub PP)
• G³ównymi funkcjami hormonów trzustkowych
s :
- 1) zapewnienie magazynowania przyjmowanego
po ywienia w formie glikogenu i t³uszczu (insulina)
- 2) mobilizacja rezerw energetycznych podczas g³odu
lub w czasie pracy, sytuacji stresowych (glukagon,
te adrenalina)
- 3) utrzymywanie przy tym steenia cukru we krwi
na mozliwie stalym poziomie
- 4) stymulacja wzrostu.
Insulina
• Insulina przyspiesza tempo przenikania glukozy z
krwi do niektórych komórek (przede wszystkim
do komórek mi ni szkieletowych)
przekszta³cania jej w glukozo-6-fosforan
_ ›powoduje obni enie st enia glukozy we krwi,
zwi kszenie zapasu glikogenu w w trobie mi niach
oraz wzmo enie spalania glukozy.
Wplyw wysilku fizycznego na
steenie insuliny w surowicy krwi
• W czasie wysilku fizycznego dochodzi do obnizenia sie
stezenia insuliny w surowicy krwi.
- Jest ono zale ne od czasu trwania i intensywnosci wysilku.
- Obnizenie sie stezenia insuliny ma zwiazek przede wszystkim ze
zmniejszeniem jej wytwarzania w trzustce.
- Wystepujace w czasie wysilku fizycznego pobudzenie ukladu
wspólczulnego prowadzi³oby do zahamowania wytwarzania insuliny
przez receptory . -adrenergicznych.
• Bezpo rednio po zakonczeniu wysilku fizycznego stezenie insuliny
w surowicy podnosi sie , przy czym efekt ten nie wydaje sie zale e
od uk³adu wspó³czulnego.
Wplyw wysilku fizycznego na
stezenie glukagonu w surowicy krwi
• Wysilek fizyczny powoduje wzrost
stezenia glukagonu w surowicy krwi.
- Bezpo redni przyczyn tego zjawiska jest
rozwijaj ca si hipoglikemia, a tak e
stymulacja ß -receptorów adrenergicznych.
• Zmiany wydzielania insuliny i glukagonu maj
wazne znaczenie w zapobieganiu hipoglikemii
wysilkowej w czasie dlugotrwalych wysilków.
• Zmniejszenie sekrecji insuliny przyczynia sie te
do mobilizacji FFA z tkanki tluszczowej.
• Podczas wysi³ku zwieksza si wrazliwosmi ni na
dzia³anie insuliny.
- Stan ten po dlugotrwalym wysilku utrzymuje sie przez
2—3 dni.
• Aktywnosc ruchowa jest wiec waznym czynnikiem
ksztaltujacym tolerancje węglowodanów.
Wpływ wysiłku fizycznego na układ renina-angiotensyna
-aldosteron.
Wp³yw wysi³ku fizycznego na uk³ad
renina-angiotensyna-aldosteron
• Aktywno reninowa osocza zwi ksza si wprost
proporcjonalnie do intensywno ci wysi³ku
fizycznego i moze osiaga warto ci nawet 5 razy
wieksze od warto ci spoczynkowych.
- Podstawowym czynnikiem nasilajacym aktywnosc reninowa w
surowicy jest pobudzenie uk³adu wspó³czulnego i zwi kszenie
st enia katecholamin we krwi.
- Ponadto, pewn rol odgrywa tak e utrata z potem jonów Na + i
wody oraz zmniejszenie perfuzji nerek w wyniku
przemieszczenia si krwi do pracuj cych mi ni.
Aldosteron
• St enie aldosteronu we krwi zwi ksza si wraz ze
wzrostem intensywno ci i czasem trwania wysi³ku,
ale nie jest to zale no prostoliniowa.
• Czynniki odpowiedzialne za wzrost st enia aldosteronu:
- aktywacja uk³adu R-A-A,
- utrata jonów Na + z potem i wzrostu st enia jonów K+ w wyniku
uwalniania ich z pracuj cych mi ni,
- wzrost st enia ACTH (niewielkie znaczenie)
• St enie hormonów uk³adu R-A-A po
jednorazowym wysi³ku fizycznym
normalizuje si w czasie od 3 do 6
godzin po zako czeniu wysi³ku.
• D³ugotrwa³y trening nie wp³ywa na
zmian st enia aldosteronu we krwi.
• Zmiany w uk³adzie renina-angiotensyna-
aldosteron maj istotne
znaczenie w procesie adaptacji
organizmu do wysi³ku fizycznego.
Wpływ wysiłku fizycznego na wytwarzanie cytokin.
Cytokiny
• Cytokiny to grupa wielu ró norodnych
cz steczek bia³kowych o krótkim okresie
półtrwania, które sa mediatorami reakcji
zapalnych, immunologicznych, i które
reguluj krwiotworzenie oraz biora udzia³
w gojeniu tkanek.
Interleukina - 1 (IL-1)
Wp³yw wysi³ku fizycznego na
wytwarzanie IL-1
• Wysi³ek fizyczny powoduje oko³o 2-krotny wzrost
poziomu IL-1 w surowicy, który utrzymuje si od kilku do
24 godzin po zako czeniu wysi³ku fizycznego.
Wp³yw wysi³ku fizycznego na
wytwarzanie IL-2
• W wiekszo ci bada stwierdzano
zmniejszenie wytwarzania IL-2 przez
stymulowane limfocyty T.
• Istniej doniesienia, S e w wyniku wysi³ku
dochodzi do zwi kszenia ekspresji
receptorów dla IL-2 na powierzchni
limfocytów.
Wp³yw wysi³ku fizycznego na
wytwarzanie TNF- .
• Dane dotycz ce wp³ywu wysi³ku
fizycznego na poziom TNF-a w surowicy
s niespójne.
• Zaobserwowano tak e zmian st enia
TNF-a w surowicy na skutek wysi³ku
fizycznego przeprowadzonego w niskiej
temperaturze.
Wp³yw wysi³ku fizycznego na
wytwarzanie interferonów
Nie ma jednoznacznych
danych na temat wp³ywu
wysi³ku fizycznego na
wytwarzania INF
Wp³yw wysi³ku fizycznego na
wytwarzanie IL-6
• Wysi³ek fizyczny zwi ksza poziom IL-6 w surowicy w stopniu znacznie
wi kszym ni inne cytokiny.
- Po biegu marato skim mo e doj nawet do 100-krotnego wzrostu
poziomu tej cytokiny w surowicy.
- W czasie wysi³ków o mniejszej intensywno ci obserwowano oko³o 20-krotny
wzrost poziomu IL-6 w porównaniu z warto ciami spoczynkowymi.
- W wi kszo ci przypadków wzrost poziomu IL-6 po wysi³ku fizycznym
utrzymywa³ si 24 do 48 godzin po zako czeniu wysi³ku fizycznego.
• Wydaje si , S e jest ona wytwarzana miejscowo w mi niach - skurcz
mi nia jest odpowiedzialny za indukowanie wytwarzania IL-6 przez
same komórki mi niowe.
- Nie mo na jednak wykluczy wspó³udzia³u uszkodzenia mi ni w
stymulacji wytwarzania IL-6.
.
Wp³yw wysi³ku fizycznego na
wytwarzanie IL-4
• Wysi³ek fizyczny nie wywiera wp³ywu na
poziom osoczowy interleukiny-4 ani na
ilo mRNA dla IL-4 w komórkach
jednoj drzastych krwi.
Wp³yw wysi³ku fizycznego na
wytwarzanie IL-10
• Poziom IL-10 zwi ksza si po wysi³ku
fizycznym typu ekscentrycznego, który
prowadzi do uszkodzenia w³ókien
mi niowych - stwierdzano nawet 27-krotny
wzrost poziomu tej cytokiny po
wysi³ku fizycznym.
• Wyniki bada nad wp³ywem wysi³ku
fizycznego na wytwarzanie cytokin
sta³y si dla niektórych badaczy
podstaw do sformu³owania wniosku,
S e wysi³ek fizyczny mo e by swoistym
modelem reakcji zapalnej, podobnej do
tej, która powstaje pod wp³ywem
infekcji lub urazu.
Omów zmiany temperatury wewnętrznej w zależności od intensywności wysiłku.
W czasie wysi³ku fizycznego ilo ciep³a wytwarzana w organizmie
znacz co si zwi ksza.
- Wspó³czynnik pracy u uztecznej miesni szkieletowych jest bardzo maly i wynosi
maksymalnie oko³o 30-35 %. - jedynie taki procent energii powsta³ej podczas
rozpadu ATP w pracuj cych mi niach zostaje zamieniony na energi mechaniczn .
- Pozosta³a czesc uwalnia sie natomiast w postaci ciepla
• Masa mi niowa stanowi oko³o 40% ca³kowitej masy cia³a ›ilo ciep³a
wytwarzana w czasie wysi³ku fizycznego bardzo du a.
- Temperatura wewn trzmi niowa, która w spoczynku wynosi oko³o 36° C, w czasi e
intensywnych wysi³ków mo e wzrasta nawet do - 42°C.
- Ciep³o wytworzone w pracuj cych mi niach przenoszone jest za po rednictwem krwi
do wn trza cia³a i wp³ywa na podniesienie si temperatury wewn trznej, która mo e
osi ga warto ci nawet powy ej 40° C.
- Przy temperaturze przekraczaj cej 43° C dochodzi do nieodwracalnej denaturacji
bia³ek organizmu.
- Ró nica pomi dzy temperatur wewn trzn w czasie intensywnego wysi³ku i
temperatur krytyczn dla organizmu - niebezpiecznie ma³a.
W czasie wysi³ku, zanim dojdzie do du ego nagromadzenia ciep³a,
naczynia skórne kurcz si , poniewa krew musi zosta przesuni ta
do pracuj cych mi ni.
• Wraz ze wzrostem intensywno ci i czasu trwania wysi³ku, (przy
zwi kszaniu si temperatury wewn trznej) mechanizmy
termoregulacyjne powoduj rozszerzenie naczy skórnych
proporcjonalnie do intensywno ci wysi³ku.
- Proces ten znacznie sprawniej przebiega jednak podczas spoczynku, to
znaczy przyrost przep³ywu skórnego w stosunku do wzrostu temperatury
wewn trznej w czasie wysi³ku jest mniejszy, ni w spoczynku.
- Jest to wynikiem „wspó³zawodnictwa" pomi dzy procesami termoregulacji
a konieczno ci zaopatrzenia pracuj cych mi ni w substraty
energetyczne, co odbywa si dzi ki zwi kszonemu przep³ywowi krwi.
- Usuwanie z organizmu nadmiaru ciep³a jest bardziej efektywne w
czasie spoczynku ni podczas wysi³ku fizycznego.
Rozszerzenie
naczy skórnych
pod wp³ywem
zachodz cych
procesów
termoregulacji
•„przesuni cie" du ej
ilo ci krwi na obwód (w
skrajnych - 30%
obj to ci wyrzutowej
serca).
•Zmniejsza si
powrót S ylny i
obj to
wyrzutowa serca.
Zmiany temperatury wewn trznej w zale no ci
od intensywno ci wysi³ku
• Umiarkowane wysi³ki fizyczne - mimo prawid³owego
funkcjonowania mechanizmów termoregulacyjnych - wzrost
temperatury wewn trznej stabilizuje si na poziomie
intensywno ci wysi³ku po up³ywie oko³o 40 minut.
• W czasie wysi³ków bardzo intensywnych faza stabilizacji nie
wyst puje i temperatura wewn trzna stale wzrasta
• W czasie intensywnych wysi³ków
fizycznych g³ówn drog eliminacji
ciep³a z powierzchni cia³a stanowi
parowanie potu.
- Proces ś ci le powi zany z uk³adem kr enia -krew
przenosi bowiem ciep³o z mi ni do
skóry.
• Pierwsza faza wysi³ku - wydzielanie potu
zwi ksza si na drodze odruchowej,
• Po 5-10 minutach od rozpocz cia pracy -termoregulacyjny
wzrost jego wydzielania -dochodzi
do wzrostu temperatury
wewn trznej.
W czasie wysi³ków fizycznych o sta³ym nasileniu
wytwarzanie potu jest najwi ksze przez oko³o 10 minut
po rozpocz ciu pocenia si , po czym staje si mniej
intensywne ni na pocz tku, nadal jest jednak wi ksze
ni w spoczynku.
- W pierwszej fazie pocenia si wzrost ilo ci potu jest wynikiem
narastaj cej liczby aktywowanych gruczo³ów potowych i
jednoczesnego wzrostu ilo ci potu wytwarzanego przez
poszczególne gruczo³y potowe.
- Po oko³o 8 minutach od rozpocz cia pocenia si ilo
aktywowanych gruczo³ów potowych stabilizuje si , natomiast na
dal ro nie ilo potu wytwarzana przez poszczególne gruczo³y
potowe.
Wysi³ki o wzrastaj cym obci eniu
• W przypadku wysi³ków o intensywno ci od 30 do
50% VO 2max wzrost ilo ci potu zale y od
zwi kszonej ilo ci aktywowanych gruczo³ów
potowych i jednoczesnego wzrostu ilo ci potu
wytwarzanego przez pojedynczy gruczo³ potowy.
• Przy zwi kszaniu intensywno ci wysi³ku do
poziomu 50-65% VO 2max wzrost ilo ci potu zale y
przede wszystkim od zwi kszenia jego
wytwarzania przez pojedyncze gruczo³y potowe.
Wzrost poziomu GH w czasie wysi³ku fizycznego
jest skorelowany ze wzrostem temperatury
wewn trznej i odgrywa istotn rol w
aktywowaniu gruczo³ów potowych.
• Wzrost wytwarzania potu,podczas wysi³ków fizycznych o
szczególnym nasileniu lub zachodz cych w wysokiej
temperaturze otoczenia, wi e si z ryzykiem
odwodnienia i zaburze elektrolitowych.
- Pasa potu przez przewód wyprowadzaj cy gruczo³u potowego
jest szybki, co uniemo liwia odpowiednio du e zwrotne
wch³oni cie wody i sodu.
- Odwodnienie organizmu podczas wysi³ku prowadzi z kolei do
opó nienia aktywacji gruczo³ów potowych i zmniejszenia
wytwarzania potu.
- W efekcie dochodzi do zwi kszonego przyrostu temperatury
wewn trznej.
Po zako czeniu wysi³ku fizycznego
temperatura wewn trzna spada
gwa³townie, ale pozostaje powy ej
warto ci wyj ciowej.
- Podczas wysi³ku o intensywno ci 60% VO 2max
temperatura wewn trzna mierzona w prze³yku
wzrasta o 0,55°C.
- W czasie 60-minutowego okresu wypoczynku
utrzymuje si na poziomie oko³o 0,3° C
wy szym ni przed wysi³kiem.
Wysiłek fizyczny w wysokiej temperaturze i wilgotności
otoczenia.
• Reakcja pozostaj cego w spoczynku organizmu
ludzkiego na zewn trzne obci enie cieplne polega na
rozszerzeniu naczy skórnych i zwi kszeniu skórnego
przep³ywu krwi.
• Je li temperatura zewn trzna przekroczy ś redni
temperatur skóry (28-32° C) ›pobudzenie czynno ci
gruczo³ów potowych i zwi kszenia wydzielania potu.
• Gdy temperatura wewn trzna zwi ksza si dodatkowo z
powodu wytwarzania ciep³a w pracuj cych mi niach,
mo e doj do ewentualnej niewydolno ci mechanizmów
termoregulacyjnych.
Sekwencja zdarze podczas wysi³ku
fizycznego w wysokiej temperaturze
• Wysoka temperatura otoczenia powoduje:
- rozszerzenie naczy skórnych i wzrost przep³ywu skórnego ›
zmniejszenie obj to ci wyrzutowej serca;
- aktywowane s gruczo³y potowe i zwi ksza si wytwarzanie
potu.
• Praca mi niowa ›wytworzenia dodatkowego ciep³a w
organizmie ›wzrost temperatury wewn trznej:
- pogł bienie rozszerzenia naczy skórnych
- dalsze zmniejszenie obj to ci wyrzutowej serca
- nasilenie wytwarzania potu;
- kompensacyjny wzrost cz stotliwo ci t tna w celu utrzymania
pojemno ci minutowej na niezmienionym poziomie;
Uk³ad kr enia funkcjonuje na granicy swojej
wydolno ci;
• silne rozszerzenie naczy skórnych powoduje
spadek oporu obwodowego i obni enie si ci nienia
t tniczego krwi; efekt ten pogł bia post puj ce
odwodnienie, któremu towarzysz zaburzenia
elektrolitowe.
Wysoka temp otoczenia+wysilek fizyczny ->
Rozszerzenie naczyn+pocenie ->
Spadek obj wyrzutowej serca+spadek cisn
Tetn krwi ->wzrost czestosci tetna
Du e zmniejszenie objetosci wyrzutowej serca
oraz cisnienia tetniczego krwi powoduje
kompensacyjny wzrost czestosci tetna.
W efekcie zmian w ukladzie kraenia szybko dochodzi do
wystapienia objawów zmeczenia.
- Duzy udzial w zmeczeniu podczas pracy w wysokiej temperaturze ma
zmeczenie osrodkowe.
- W EEG - zwolnienie rejestrowanych potencja³ów, co wskazuje na
zmniejszenie aktywno ci centralnego ukladu nerwowego, czego
nast pstwem mo e by os³abienie wyladowa w motoneuronach.
- Zmiany w EEG ś ci le koreluj z subiektywnym odczuwaniem
zm czenia.
- Podczas pracy w wysokiej temperaturze obserwuje si zmniejszenie o
oko³o 20% przep³ywu mózgowego.
• Zjawisko to mo na wi za ze wzrostem wentylacji i nast powym
obni eniem si pr no ci CO 2 we krwi.
- W efekcie zmniejszenia przep³ywu mózgowego dochodzi do
os³abienia eliminacji ciep³a z centralnego uk³adu nerwowego i do jego
ewentualnego przegrzania.
Wysi³ek fizyczny w wysokiej temperaturze
mo e powodowa szereg zmian w
organizmie
Odwodnienie
- Nasilone pocenie moze by przyczyn utraty
nawet do 3 litrów wody na godzin .
• Jesli ubytek ten nie zostanie uzupelniony, szybko
dochodzi do odwodnienia organizmu.
• Zmniejsza sie wytwarzanie potu ›nadmierny wzrost
temperatury wewnetrznej.
• Odwodnienie pogłebia zaburzenia w ukladzie
kraenia, poniewa powoduje zmniejszenie objetosci
krwi kracej, czego skutkiem jest spadek objetosci
wyrzutowej i obnizenie się cisnienia tetniczego.
Kurcz miesni
- Nasilone pocenie powoduje zaburzenia
elektrolitowe - znaczna utrata jonów sodu i
potasu ›kurcz mieni.
Wyczerpanie upalem
• Pierwsza faza udaru cieplnego.
• Powy sze zaburzenia uk³adu kr enia i wodno-elektrolitowe
›usuwanie ciep³a z organizmu jest niewystarczaj ce.
• Objawy:
- nasilone pocenie,
- tachykadia,
- spadek ci nienia t tniczego krwi,
- zawroty g³owy,
- dezorientacja.
Udar cieplny
• Dochodzi do zaburzenia funkcjonowania centralnych
o rodków termoregulacji ›niekontrolowany wzrost
temperatury wewn trznej.
• Objawy kliniczne udaru cieplnego:
- sucha, czerwona sucha skóra,
- zaburzenia ś wiadomo ci a do jej ca³kowitej utraty,
- drgawki. ból i zawroty g³owy
- nudno ci, wymioty
- zaburzenia wzroku
- obni one ci nienie krwi
- tachykardia 160-180/min
• Udar cieplny jest stanem zagro enia S ycia.
- Denaturacja bia³ek powoduje wzrost
przepuszczalno ci b³on komórkowych, co
mo e doprowadzi do trwa³ego uszkodzenia
takich narz dów jak nerki lub w troba.
- Je li temperatura wewn trzna przekroczy 42-43°
C, dochodzi do zgonu we wstrz ą sie.
Wysoka wilgotno powietrza
• Zaburzenia zwi zane z prac w wysokiej
temperaturze mo e dodatkowo pogł bi
wysoka wilgotno powietrza;
- w tych warunkach do zmniejszenia parowania
potu i w efekcie znacznie szybciej nast puje
niebezpieczny wzrost temperatury wewn trznej.
Czynność układu trawiennego i nerek w czasie wysiłków fizycznych.
Czynno nerek
• zmniejszenia diurezy
zwiekszeniem wydzielania
aldosteronu i wazopresyny.
• Wzrost cisnienia filtracyjnego podczas ci kich
wysi³ków mo e spowodowa bia³komocz.
• W moczu mo e pojawia si te mioglobina oraz
hemoglobina w razie wzmo enia hemolizy.
• zmienia sie równie sklad
moczu, poniewa wysilek wplywa na procesy
reabsorpcji kanalikowej.
- Dochodzi do zwiekszenia wchlaniania zwrotnego elektrolitów,
glównie sodu w kanalikach proksymalnych - w efekcie ilo sodu
w moczu ostatecznym maleje.
• W czasie wysi³ków d³ugotrwa³ych dodatkow przyczyn tego zjawiska
jest wzrost poziomu aldosteronu.
- Dochodzi do spadku wydalania z moczem jonów chloru,
siarczanów, fosforanów, a tak e amoniaku i azotu.
- Ro nie natomiast w czasie wysi³ku wydalanie z moczem jonów
potasu.
• Wi e si to z zakwaszeniem krwi oraz dzia³aniem aldosteronu.
• Podczas ci kiej pracy fizycznej diureza mo e zmniejsza si do
0,5 ml/min i utrzymywa si na tak niskim poziomie przez wiele
godzin.
Hemodynamika w nerkach
• Podczas krótkotrwa³ych wysi³ków fizycznych
nerkowy przep³yw krwi i osocza zmniejszaj si
proporcjonalnie do wielko ci obci enia
wysi³kowego.
Przesaczanie kł buszkowe
• Zmienia sie w mniejszym stopniu dzi ki dzia³aniu
mechanizmów autoregulacji krazenia nerkowego.
• W wyniku jej dzia³ania, w miar zmniejszania si
przep³ywu krwi przez nerki podczas wysi³ków, coraz
wi ksza cz osocza przes cza si , co zapobiega
drastycznemu zmniejszeniu si filtracji kｳ buszkowej.
• Zwi ksza si frakcja filtracji (cz przep³ywaj cego
przez nerki osocza przes czana w kｳ buszkach) z 15% w
spoczynku do 20-25% podczas wysi³ków.
Wp³yw wysi³ku fizycznego na uklad
pokarmowy
• Wysi³ek fizyczny ma wp³yw na funkcjonowanie
przewodu pokarmowego, gdy jest bardzo
intensywny, to znaczy, gdy aktualne zu ycie
tlenu przekracza 70% warto ci pulapu
tlenowego.
• Zdarza sie to przede wszystkim u
wytrenowanych sportowców, poniewa
wysi³ek rekreacyjny rzadko osiaga tak
intensywno .
• Pomimo zmniejszenia przep³ywu krwi przez
narz dy jamy brzusznej w czasie
umiarkowanych wysi³ków tempo
opró niania S oł dka, wydzielanie soku
S oł dkowego, motoryka jelit oraz resorpcja
wody, sk³adników pokarmowch i
elektrolitów s prawid³owe.
Wp³yw wysi³ku fizycznego na
funkcjonowanie przewodu pokarmowego
• Intensywny wysi³ek fizyczny mo e powodowa uczucie
pe³no ci w nadbrzuszu, odbijanie, zgag , a nawet ból w klatce
piersiowej.
• Objawy te zwi zane s z zarzucaniem tre ci pokarmowej z S oł dka
do prze³yku - refluks S oł dkowo-prze³ykowy.
- Cz sto wyst powania powysi³kowego refluksu zale y od rodzaju
uprawianego sportu.
• Najcz ciej wyst puje on u biegaczy, nieco rzadziej u kolarzy, a jedynie
okazjonalnie u sportowców uprawiaj cych dyscypliny si³owe.
- Cz sto refluksu zwi ksza si tak e w wyniku spo ywania obfitych
posi³ków bezpo rednio przed wysi³kiem.
• Przyczyn refluksu jest zmniejszenie si pod wp³ywem wysi³ku
fizycznego napi cia mi nia zwieracza dolnego prze³yku.
• Wysi³ek fizyczny o intensywno ci poni ej
70% VO 2max nie powoduje zmian w
dynamice opró niania si S oł dka z tre ci
pokarmowej.
- Nie stwierdza si tak e zmian ani w czynnym,
ani w biernym procesie wch³aniania w
przewodzie pokarmowym.
• W czasie wysi³ków fizycznych o
intensywno ci powy ej 70% VO 2max
obserwuje si opó nienie w opró nianiu
si S oł dka z tre ci pokarmowej.
Wpływ jednorazowego wysiłku fizycznego na elementy morfotyczne krwi.
Wp³yw wysi³ku fizycznego na elementy
morfotyczne krwi
• Jednorazowy, intensywny wysi³ek fizyczny
mo e powodowa uszkodzenie i rozpad
erytrocytów - hemoliza powysi³kowa.
• Przyczyny:
- mechaniczne uszkodzenie erytrocytów podczas
wysi³ku fizycznego,
- zwi kszenie si poziomu mleczanów i nasilenie
kwasicy metabolicznej,
- wzrost temperatury wewn trznej cia³a
- przej ciowa hipoglikemia.
• Wysi³ek fizyczny
zwi kszenie si osmolalno ci osocza ›
zmiany w ś redniej obj to ci erytrocytów
(MCV),
kwasica powysi³kowa zmiany w kszta³cie
erytrocytów, np. anizocytoz .
- Oba zjawiska przyczyniaj si do destrukcji
erytrocytów.
- Efektem ich rozpadu jest wyst puj ca po
intensywnych wysi³kach hemoglobinuria.
Wp³yw jednorazowego wysi³ku fizycznego
na elementy morfotyczne krwi
• Hemoliza powysi³kowa dodatkowo wynika z kwasicy metabolicznej, hipoglikemii i
wzrostu ciep³oty wewn trznej. (MCV - ś rednia obj to erytrocytów).
Powysi³kowa leukocytoza
• Jednorazowy wysi³ek fizyczny
powoduje proporcjonalny do
intensywno ci i czasu trwania wzrost
leukocytozy we krwi obwodowej.
- Zjawisko to uwarunkowane jest przede
wszystkim zwi kszaniem si ilo ci
granulocytów oboj tnoch³onnych, ro nie
jednak tak e liczba limfocytów i monocytów
krwi.
Trombocyty
• Jednorazowy wysi³ek fizyczny powoduje tak e
wzrost ilo ci p³ytek we krwi obwodowej
(trombocytoz ).
- W pierwszych 10 minutach obserwuje si gwa³towny
wzrost p³ytek we krwi obwodowej (o oko³o 10%), t
- w fazie drugiej ich ilo wzrasta znacznie wolniej.