KLIRENS KREATYNINY

Najłatwiej uzyskiwany parametr szacujący filtrację kłębuszkową (GFR). Wykorzystuje się właściwości endogennego związku, będącego produktem metabolizmu mięśni, który swobodnie przesącza się w kłębuszkach nerkowych, nie ulega resorpcji i praktycznie nie wydziela się w nefronie. Cała przesączona ilość trafia do moczu.

Poziom kreatyniny we krwi zależy od:

• masy mięśniowej (większy będzie u mężczyzn, zwłaszcza umięśnionych, mniejszy zaś u kobiet i dzieci)

• ilości zjadanego mięsa (osoby spożywające duże ilości mięsa, będą miały wyższy poziom kreatyniny we krwi, od tych, które mięso jedzą sporadycznie lub wcale)

• u osób w wysokim poziomem kreatyniny we krwi, również klirens kreatyniny będzie zawyżony.

1. Co robimy przed badaniem?

Dzień przed badaniem pacjent powinien powstrzymać się przed piciem kawy i herbaty (zawarte w tych używkach substancje działają moczopędnie), poza tym wskazane jest, by zażył tylko niezbędne leki. Przed rozpoczęciem badania pacjent powinien być też dobrze nawodniony (dobrze, by wypił około 0,5 l wody), w celu uzyskania odpowiedniej produkcji moczu (około 2 ml/min).

2. Jak przebiega badanie?

• wykonanie dobowej zbiórki moczu - mocz powinno się zbierać do jednego naczynia, zbiórkę rozpoczyna się od drugiej mikcji (czyli pierwszą poranną porcję moczu należy oddać normalnie do toalety), a kończy na pierwszej porannej porcji moczu z dnia następnego

• pobranie próbki krwi w celu zbadania poziomu kreatyniny w osoczu;

• zmierzenie i zważeniu pacjenta

• pomiar objętości moczu zebranego w ciągu doby.

C: klirens kreatyniny [ml/min]

Q: ilość wydalonej kreatyniny w jednostce czasu policzone ze wzoru (U - stężenie kreatyniny w moczu, V - objętość moczu)

P: stężenie kreatyniny w surowicy (mg/dl)

Jest to pomiar wiarygodny, ale uciążliwy, zwykle w praktyce klinicznej stosuje się szacunkowy pomiar na podstawie stężenia kreatyniny w surowicy, płci, wieku i masy ciała wg wzoru Cockcrofta-Gaulta.

CCr - klirens kreatyniny

SCr - stężenie kreatyniny w mg/dl w surowicy

wiek - w latach

m.c. - masa ciała w kg

W - wskaźnik płci - 0,85 (dla kobiet) lub 1,0 (dla mężczyzn)

Klirens kreatyniny przyjmuje u zdrowego człowieka wartości z zakresu 95-160ml/min.

Klirens kreatyniny jest dość dobrym przybliżeniem GFR, z tym jednak zastrzeżeniem, że pewna ilość kreatyniny jest aktywnie wydzielana przez nerki (kanalik dystalny), co przy niskich wartościach GFR wyraźnie zawyża wynik. Dokładniejsze wyniki uzyskuje się na podstawie klirensu inuliny.

Klirens kreatyniny wykonuje się w momencie, gdy :

• konieczne jest określenie prawidłowości funkcji filtracyjnych nerek,

• stwierdza się stany, które mogą prowadzić do ciężkiej niewydolności nerek,

• konieczne jest stosowanie leków, których dawkowanie trzeba zmieniać na podstawie wielkości filtracji kłębkowej.

• monitoruje się funkcje nerek u chorych zażywających leki potencjalnie nefrotoksyczne

GFR

Współczynnik przesączania kłębuszkowego (ang. glomerular filtration rate, GFR) - ilość osocza przefiltrowana w jednostce czasu przez kłębuszki nerkowe do tzw. moczu pierwotnego. Zwykle podawany jest w ml/min, lub w ml/min*1.72m² (po przeliczeniu na standardową powierzchnię ciała). Współczynnik GFR pozwala na ocenę stopnia wydolności nerek. Prawidłowe są wartości GFR: 80 - 120 ml/min/1.73m

Przesączanie kłębuszkowe zależy od:

• napięcia zwieracza przedkłębuszkowego i zwieracza zakłębuszkowego

• ciśnienia krwi

• liczby czynnych nefronów

• nerkowego przepływu krwi (RBF - renal blood flow).

W praktyce klinicznej stosowany jest jako orientacyjny wskaźnik ilości funkcjonujących nefronów, przy wszystkich swoich wadach jest praktycznie bardzo użyteczny, stanowi podstawowe kryterium kwalifikacji stadiów przewlekłej choroby nerek.

stadium I - GFR >90 - uszkodzenie nerek z prawidłowym lub podwyższonym GFR (uszkodzenie nerek pod postacią albuminurii, białkomoczu, krwinkomoczu bądź widoczne w badaniach obrazowych)

stadium II - GFR 60-89 - uszkodzenie nerek z łagodnym obniżeniem GFR (utajona niewydolność nerek)

stadium III - GFR 30-59 - uszkodzenie nerek z umiarkowanym obniżeniem GFR (jawna wyrównana niewydolność nerek)

stadium IV - GFR 15-29 - uszkodzenie nerek z ciężkim obniżeniem GFR (jawna niewyrównana niewydolność nerek)

stadium V - GFR <15 lub dializa - niewydolność nerek krańcowa, mocznica- jeśli występują objawy kliniczne niewydolności nerek (schyłkowa niewydolność nerek)

W niektórych sytuacjach przesączanie kłębuszkowe jest patologicznie zwiększone, np. wczesne stadia nefropatii cukrzycowej, kiedy to GFR potrafi osiągnąć 400 ml/(min*1.72m²), co też okazuje się stanem wysoce niepożądanym, powodującym szybką utratę funkcjonujących nefronów, co wyraźnie przyspiesza rozwój przewlekłej choroby nerek.

eGFR wg. MDRD

(estimated glomerular filtration rate) — szacowany stopień przesączania kłębuszkowego

Wzór MDRD (Modification of Diet in Renal Disease):

GFR (mL/min/1.73 m2) = 186,3 x Ccr - 1.154 x (Age) - 0.203 x C

C stała : dla mężczyzn - 1, dla kobiet - 0,742, rasa czarna - 1.212

zakres referencyjny: powyżej 60 ml/min/1,73m2.

lub:

GFR = 170 x (stężenie kreat.)^-0,999 × (wiek)^-0,176 × (BUN)^-0,17 × (alb) ^-0,318 × C

---