PLAN BADANIA KLINICZNEGO

1. Opis zwierzęcia (gatunek, rasa, płeć, maść, wiek, wielkość, masa ciała, użytkowość, oznakowanie);

2. Wywiad

3. Ogólne badanie stanu obecnego (oglądanie, omacywanie, opukiwanie,osłuchiwanie)

- pomiar wybranych wskaźników

- ciepłota wewnętrzna ciała

- liczba tętna

- liczba oddechów

- liczba ruchów żwacza

- pobieżna ocena

- budowy ciała

- stanu odżywienia (wychudzenie, otyłość)

- stanu utrzymania

- temperamentu

- typu konstytucji

- pozycji oraz postawy ciała

- sposobu przyjmowania pokarmu i wody

- zachowania się zwierzęcia

- pobieżne oględziny i omacywanie

- węzłów chłonnych

- błon śluzowych

- badanie oka

4. Szczegółowe badanie stanu obecnego;

- powłoki ciała

- naskórek i skóra właściwa

- układ oddechowy

- układ krążenia

- układ pokarmowy

- badanie brzucha i narządów jamy brzusznej

- badanie przez prostnicę

- sondowanie żołądka

- punkcje jamy brzusznej

- układ moczowy

- narząd ruchu

- układ nerwowy

5. Badania dodatkowe;

- aparaturowe

- testy na zwierzętach

- laboratoryjne

6. Podsumowanie wyników badania;

7. Rozpoznanie;

8. Rokowanie;

9. Leczenie.

Pomiar wybranych wskaźników fizjologii ciała zwierząt

BADANIE LABORATORYJNE

Badanie moczu

Sposób pobierania i przechowywania próbek:

- zawsze należy badać świeży mocz, pobrany w godzinach rannych, na czczo,

- do dokładniejszych badań bezpośrednio pobierany jest z pęcherza cewnikiem lub igłą punkcyjną.

- jego badanie obejmuje

- ocenę właściwości fizycznych,

- ustalenie składu chemicznego,

- mikroskopowe badanie osadu.

- Właściwości fizyczne

- przejrzystość moczu (przejrzysty, lekko-mętny, mętny, zdecydowanie mętny)

- u koni jego zmętnienie powoduje:

- obecność śluzu lub węglanu wapnia.

- u przeżuwaczy i świń

- obecność węglanu wapnia,

- wytrącanie się moczarów.

- Stopień zmętnienia zależy też od zawartości komponentów:

- uorganizowanych (komórki nabłonka, krwinki, śluz, bakterie) lub

- niezorganizowanych (węglany, szczawiany, moczany, fosforany).

- Mętny mocz zawsze należy odwirować

- przeznaczając osad do badań mikroskopowych,

- natomiast supernatant do badań chemicznych.

- Rodzaj piany moczu (znikoma, mierna, znaczna, bezbarwna, żółta, żółto-zielona, brunatna, krwista, utrzymująca się, szybko znikająca).

- Barwa moczu zależy od zawartych barwników (urobilina, urobilinogen):

- u koni - jest on żółty lub ceglasto-żółty,

- u bydła - jasnożółty lub słomkowy

- u świń - bezbarwny lub jasnożółty

- u mięsożernych - słomkowy, bursztynowo-żółty, a czasem żółty.

- Natomiast charakterystyczne zmiany jej świadczą już o toczącej się chorobie:

- bezbarwny staje się on w wielomoczu, moczówce prostej lub w zapaleniu nerek,

- ciemna barwa świadczy o odwodnieniu, gorączce lub niedrożności cewki moczowej,

- jego zbrunatnienie powoduje hemoglobina lub mioglobina,

- a mleczną barwę spotkamy przy zwyrodnieniu nerek.

- Jego zapach swoisty jest zwykle dla gatunku zwierząt:

- u roślinożernych przypomina miód lub owoce,

- u świń zapach rosołu,

- u mięsożernych jest on po prostu przykry.

- Opisując go używamy następujących określeń (swoisty, amoniakalny, owocowy lub gnilny).

- Natomiast w opisie odbiegającego od normy spotykamy:

- amoniakalny - świadczący o rozkładzie bakteryjnym np. przy porażeniu pęcherza, niedrożności cewki moczowej, nieżycie pęcherza,

- słodko-mdły - przy cukrzycy, acetonurii, glistnicy,

- gnilny - przy przewlekłym zapaleniu pęcherza lub nowotworach.

- Konsystencja (wodnisty, śluzowaty, ciągliwy, galaretowaty)

- płynna

- u koni jest objawem poliurii a u innych zwierząt śluzowaty ciągliwy (oliguria lub nowotwory, choroby pęcherza lub miedniczek nerkowych).

- galaretowata (ropne zapalenia nerek, silny stan zapalny dróg wyprowadzających).

- Gęstość

- konie 1.035 (1.020-1.050)

- bydło 1.035 (1.025-1.045)

- owce i kozy 1.030 (1.015-1.045)

- psy i koty 1.025 (1.015-1.045)

- Właściwości chemiczne

- Odczyn (pH)

- Prawidłowy

- roślinożerne - zasadowy

- wszystkożerne - zależnie od diety

- mięsożerne - kwaśny

- Ocena zmienionego chorobowo

- u mięsożernych i świń - zmiana odczynu na zasadowy (amoniakalna fermentacja bakteryjna, zapalenie pęcherza).

- u roślinożernych - kwaśny odczyn (głód, stany zapalne, gorączka, cukrzyca, ostre zapalenie nerek, moczówka).

- Obecność białka. Z moczem wydala się niewielka ilość białka, której obecności nie wykazują rutynowe testy. Stąd każda jego ilość wykryta tymi testami już świadczy o chorobie. Podwyższony ich poziom może wynikać ze wzrostu przepuszczalności nabłonka nerkowego w różnych stanach chorobowych lub domieszek pochodzących z dróg wyprowadzających mocz.

- białkomocz czynnościowy (zaburzone ukrwienie nerek),

- białkomocz organiczny (choroby nerek lub dróg wyprowadzających)

- nerkowy (niższa zawartość białka, wałeczki),

- pozanerkowy - czyli z dróg wyprowadzających (białko + osad),

- rzekomy (gruczoł krokowy, drogi rodne).

- Cukier (glukoza),

- Ciała ketonowe,

- Barwniki krwi i mięśni,

- Barwniki żółciowe,

- Indykan (jego obecność w moczu świadczy o rozkładzie tryptofanu w jelicie grubym), a wyższy poziom stanowi konsekwencję:

gnicia oraz wchłanianie zalegającej treści pokarmowej, zgorzeli płuc, ropomacicza, otorbionych ropni lub nowotworów w stadium rozkładu.

DIAGNOSTYKA SEKCYJNA

Plan sekcji. Oględziny przy rozbiorze zwłok mają 2 fazy. Pierwsza to oględziny zewnętrzne oraz czynności przygotowawcze, które polegają na otwieraniu jam ciała. Druga faza sekcji (oględziny wewnętrzne) sprowadza się do wyjmowania oraz sekcji narządów. W instytucjach naukowych i większych zakładach leczniczych dla zwierząt są odpowiednio wyposażone sale sekcyjne, jednakże większość praktykujących w terenie lekarzy wykonuje w warunkach, które nie zawsze sprzyjają do tego.

• Oględziny zewnętrzne mają część wstępną i szczegółową. Pierwsza z nich dotyczy:

▬ ogólnych informacji identyfikujących badanego osobnika,

▬ cech budowy jego ciała (konstytucja),

▬ stanu odżywienia (kondycja),

▬ widocznych zmian pośmiertnych.

• Oznaki śmierci. Ważne znaczenie mają przy ustalaniu okoliczności i czasu zgonu oraz dotyczą: ochłodzenia, bladości powłok, stężenia, plam, przekrwienia pośmiertnego oraz zachodzących procesów gnilnych.

• Ochłodzenie zwłok (algor s. frigor mortis). Temperatura zwłok obniża się w pierwszej dobie po śmierci o 1oC na godzinę, a o 0.2oC na godzinę w następnej. Chociaż wspomniany proces przyśpiesza chłód, a wysoka temperatura zewnętrzna spowalnia go. Ponadto nieco inaczej przebiega ten proces w takich chorobach jak tężec i wąglik.

Diagnostyka sekcyjna

• Stężenie pośmiertne (rigor mortis). Rozpoczyna się już od 1 godziny po śmierci i postępuje od przodu ku tyłowi ciała obejmując zarówno mięśnie poprzecznie prążkowane, jak i gładkie. Nasilenie tego stężenia zależy od stanu mięśni już za życia. Dlatego mięśnie uwstecznione w następstwie zwyrodnienia lub rozpadu włókien, a także zwierząt padłych z powodu wąglika, chorób posocznicowych, charłactwa oraz zatrucia tlenkiem węgla lub cyjanowodorem, nie ulegają stężeniu pośmiertnemu lub brak go z powodu wysokiej temperatury ciała lub ciepłoty zewnętrznej. Natomiast tężec, zatrucie strychniną lub kamforą, czy atropiną przyśpieszają szybkość stężenia pośmiertnego. Podobnie nagła śmierć zwierzęcia poprzedzona dużym wysiłkiem fizycznym przyśpiesza przebieg stężenia pośmiertnego. Mięśnie gładkie ulegają stężeniu pośmiertnemu szybciej niż poprzecznie prążkowane, osiąga ono w nich bswój szczyt po upływie 20-30nminut, po czym ustępuje w ciągu najbliższych 2 godzin. Stężeniu temu ulega też mięsień sercowy, który zatrzymuje swą pracę w fazie rozkurczu. Ustępowanie stężenia pośmiertnego odbywa się wolniej niż jego narastanie, i przebiega ono w tym samym porządku, jak następowało. Zazwyczaj stężenie pośmiertne utrzymuje się 24-48 godzin (w normalnej temperaturze).

• Plamy pośmiertne (livores mortus) wyraźne są jedynie u zwierząt o skórze bez pigmentu (świnie, króliki, drób). U zwierząt o skórze pigmentowanej widoczne stają się dopiero po zdjęciu z nich skóry. Występują jako rozlane plamy o niewyraźnie zaznaczonych brzegach.

• Przekrwienie pośmiertne (hypostasis) zjawia się z chwilą ustania akcji serca. W następstwie działania siły ciężkości krew spada do miejsc niżej położonych. Zjawisko to występuje już po upływie 30-60 minut po śmierci, gdy zwłoki leżą w tej samej pozycji jak w chwili śmierci.

• Gnicie (putrificatio, putrescentia). Charakterystyczna gnilna woń wynika przede wszystkim z bakteryjnego rozkładu substancji białkowych. Przebieg tego procesu zależy od warunków przechowywania zwłok. Przyśpieszony rozkład gnilny towarzyszy posocznicom oraz ciężkim chorobom przewodu pokarmowego.

---